Жұмыстың екінші кезеңінде 20-ға дейінгі сандармен санауда сөйлеу тілінің
ерекшелігіне мән бере отырып, санау барысында шапалақтау, доп не ойнау, секіру түрінде
балалар сандарды санауға жаттығады.
20 көлеміндегі сандар нумерациясымен таныстыруда дециметр өлшем
бірлігімен таныстыру жұмысы қатар жүргізіледі. Мұғалім 10 см-дің 1 дм екендігін
айтып түсіндіреді. Содан кейін оқушылардың әрбіреуіне 2 дм-лік полоска беріледі.
Оқушылар сызғыштың көмегімен өлшеп, оның 2 дм екендігін, 20 см екендігіне көз
жеткізеді. 1 дм 1 см=11 см; 12 см=1 дм 2 см, таныстырып, санның ондық құрамы
туралы білім қалыптастырамыз. 1 ондық. 2 бірлік. = 12, 16=1 ондық. 6 бірлік.
20 көлеміндегі сандарды жазбаша түрде жазуға машықтандыруда абақ
қолданылады. Абақтағы сандардың орындарын ауыстыру түріндегі қиындықтарға
байланысты, түрлі бояуларды пайдаланамыз. 12 санын 21 саны деп оқу түріндегі
қиындықтар кездеседі.
Оқушылар 1-ден 20-ға дейінгі сандарды диктант арқылы жазуға
машықтанып, таблица түріндегі бірінші және екінші ондықтағы сандардың
сәйкестігіне назар аударулары тиіс.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1
0
1
1
1
2
1
3
1
4
1
5
1
6
1
7
1
8
1
9
2
0
Бұл кестедегі бірлік сандарды бір түспен, ондықтарды басқа түспен беру керек.
Екінші ондықтағы сандардың екі таңбалы, бірінші ондықтағы сандардың бір таңбалы
сандар деп аталатындығы туралы ұғым қалыптастырамыз.
20 көлеміндегі сандар нумерациясын игеру барысында мұғалім тақтаға бірнеше
оқушыны шығарып, мысалы 14 санын алуды ұсынады. Олардың біріншісіне 14 санын
таяқшамен, екіншісіне абақпен, үшіншісіне сызғыштың бойынан, төртіншісіне санақтың
бойынан, бесіншісіне тақтаға жазуды, алтыншысына сандар қатарынан табуды ұсынады.
Сандарды салыстыру, қалып қойған санды табу, сандарды тура, кері санау жұмыстары
жүргізіледі.
Содан кейін 20 көлеміндегі сандарды пайдаланып есептер шығаруда (12+1, 14—1),
санның ондық құрамына байланысты (10+5, 5+10, 15-5, 15-10), сандарды
салыстыру жұмыстарының реттілігі сақталуы керек.
20 көлеміндегі сандармен есептер шығарудың реттілігі былайша сақталады:
а) екі таңбалы санға бір таңбалы сан қосылады, яғни (13+2, 14+3), одан кейін
11+6, 13+5 түріндегі мысалдар шығарылады.
б) 20 санын алу және 20-дан санды алу түріндегі
мысалдар шығарылады,
яғни
15+5;
17+3;
2 0 - 5 ;
2 0 - 3 ;
в) екі таңбалы саннан екі таңбалы санды алуға үйрету, яғни 15—12; 20—15.
г) 5+15 және 5—15 (0+15 және 0—15) түріндегі мысалдарды шығаруда
қосымша түсіндіру жұмыстары жүргізіледі.
Дәріс мазмұны бойынша сұрақтар мен тапсырмалар:
1.
20 көлеміндегі сандар нумерациясын оқытудың ерекшелігін анықтаңыз.
2. Екінші ондықтағы сандарды салыстыру, сандарды салыстырудың реттілігін
сақтаудағы әдістеменің мазмұнын ашыңыз.
3. 20 көлеміндегі сандармен мысалдары орындаудың реттілігін құрыңыз.
4. 20 көлеміндегі сандар нумерациясымен таныстыру сабағының фрагментін
құрыңыз.
5. 20 көлеміндегі сандар нумерациясымен таныстыру жұмысы қай сыныпта
өтіледі? Қай концентрде беріледі?
6. Екінші
сыныпқа арналған бағдарламадағы 20 көлеміндегі сандар
нумерациясына берілген тақырыптарды тауып, сипаттама жасаңыз.
7. 20 көлеміндегі сандар нумерациясымен танысу кезінде оқушыларда
қалыптасатын білім, іскерлік, дағдының көлемін көрсетіңіз.
8. Екінші сыныпқа арналған математика оқулығындағы жұмыстарға талдау
жасаңыз.
Әдебиеттер:
1.Перова Н.М. Методика преподавания математикти во вспомогательной школе.
М., 2001 г.
2.Эк В.В. Обучение математике в младших классах вспомогательной школы.
Просвещение М., 1990.
3.Программы специальной школы 1-2-го вида. Алматы 2002.
4.Программы по математике для коррекционных школ 7-го, 8-го вида. Алматы.,
2002 г.
5.Стабильные учебники математики для вспомогательной школы.
6.Моро М.И., Пышкало А.М. Методика обучения математике в 1-3 классах. М.,
Просвещение, 1998.
7. Сүлейменова Р.А., Елисеева И.Г., Карипжанова Ш.Ж. Б19 Математика. Арнайы
мектепке арналған байқау бағдарламасы. -Алматы, 2004. - 48 бет.
100 ШАМАСЫНДАҒЫ САНДАРДЫҢ НӨМІРЛЕУІН ЖӘНЕ ОЛАРМЕН
АРИФМЕТИКАЛЫҚ АМАЛДАРДЫҢ ОРЫНДАЛУЫН ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ
Аннотация Арнайы мектепте 100 шамасындағы сандардың нөмірлеуін және
олармен арифметикалық орындауы (уакыт, кезең). 100 шамасындағы сандардын
нөмірлеуін және арифметикалык әрекеттерді оқытудың
міндеті. 100 шамасындағы
сандардың нөмірлеуін және арифметикалық әрекеттерді оқыту жұмысының мазмұны. 21-
100 шамасындағы сандарды оқытудың әдістемесі нөмірлеуін. 100 шамасындағы сандарды
көбейту және бөлу амалдарды оқытудың негізгі тәсілдері.
Арнайы мектеп оқушыларының 100 шамасындағы сандардың нөмірлеуін және
олармен арифметикалық орындауда қолданылатын көрнекі құрал және дидактикалық
жабдықтар.
100 шамасындағы сандарды нөмірлеуде және арифметикалық орындауда
кездесетін қиыншылықтары және ерекшеліктері.
Кілт сөздер: 100
шамасындағы сандар,
нөмірленуі,
арифметикалық амалдар
Жоспар
1. 100 шамасындағы сандардың нөмірленуі
2. 100 шамасындағы сандармен арифметикалық амалдардың орындалуы
100 көлеміндегі сандар нумерациясымен танысуда интеллектісі бұзылған
балаларда мынадай білім мен іскерлік қалыптасуы керек:
1. 100-ге дейін бірліктермен және толық ондықтармен тура, кері санау.
2. 1-еуден, 10-нан ( 2, 5, 20) қоса білу және азайта білу.
3.Реттік сандармен жұмыс жасау.
4.100 көлеміндегі сандардың орнын натурал сандар қатарынан таба білу
5.Санның онлдық құрамын (жүздік, ондық бірлік) білу.
6.Сандарды смалыстыру.
7.Сандарды оқи білу және жаза білу.
Осындай реттілікпен берілетін білім көлемін интеллектісі бұзылған балалар игеру
барысында кедергілерге ұшырайды.
Бұл тақырыптарды өту барысында мынадай көрнекі құралдар пайдаланылады: 10-
нан буылған 100 таяқша, арифметикалық жәшік, абақ, метрлік сызғыш, 10 тең шаршыға
