Бірінші қосындыны толық ондыққа жеткізіп алып, ойдан қосқан санды алып
тастайды.
I.
15+5=20
19+1=20
I.
a)14+5=19
12+4=16
14=10+4
12=10+2
4+5=9
2+4=6
10+9=19
10+6=16
II.
a) 27 + 21=48
27 + 21=48
20 7 20 7 20 1
21+7=28
20+20=40
28+20=48
7+1=8
40+8=48
20 көлемдегі сандарды игерту 2-ші концентрдің міндеті болып табылады. Яғни 20
көлемдегі сандарды игерту көмекші мекеменің 2-ші сыныбынан бастап оқытылатын
тақырыптардың 1-ші 2-ші концентрдің міндеттері:
- 20-ға дейін санауға үйрету;
- 10-дық сан мен таныстыру
- 1-таңбалы, 2
таңбалы сандарды таныстыру;
- Жазылу ретімен таныстыру;
- 20-ға дейін санау сандарды қосу;
- 20
көлемдегі сандарды көбейту, бөлу;
- 20 көлемдегі сандарға байланысты көбейту кестесін пайдалана білу.
1. 20 көлем/гі сандар нумерациясын игертуде мынадай кезеңге бөлінеді
2. 20 көлем/гі сандар нумерациясын жазбаша орындау.
3. 20 көлем/гі сандарды игертуде дайындық жұмыстарын жүргізу.
1. Ондық санды
игерту
2. 11 санымен 19
санын санату
3. 20-көлеміндегі
санды игерту
4. 11-20
көлеміндегі санымен жазбаша
Оқушыларға 10-дық көлеміндегі сандарды игеру мұғалім оқушылардың сандары
меңгеруін қадағалау. 10-саны 1 жылы 0 санымен ажыратылады. Оны мұғалім оқушыларға
бүтін санды реттеп түсіндіреді.
Ең 1-ші 10 көлемдері сандар нумерациясымен, яғни 10-дық бірлігімен мысалы:
қанша таяқша? ондық бірлікте неше таяқша бар?
Кейбір оқушылардан мұғалім 1ондықты 2-ші ондықты қоссақ неше ондық деп
сұраймыз. Ал, ондықтың 1-еуін алып тастасақ, неше бір ондық?
«10 көлеміндегі сандар» туралы түсінікті зиятында ауытқуы бар балалар кейде
тез, кейде баяу қабылдайды, алайда 10-көлеміндегі сандар нумерациясынан өткен бөлімін
келесі сабағына қолдана білу тиіс.
20-көлеміндегі сандардың нумерациясын әртүрлі жағдаймен түсіндіреміз:
таяқшалармен, кубиктармен ж.б.т.
Әрбір оқушы мұғаліммен бірлесе отырып, жұмыс жасауы керек. Яғни, 1ғ-та
кубиктармен, таяқшалармен жұмыс жасауы тиіс көбінесе, кейбір оқушылар мұғалімнің
көмегімен қалайда мұғалімінің нұсқауынан кейін бала өзі дайындық құралдарымен
жұмыс жасап, өзінің іс –әрекетін бақылап отырады.
20 –көлеміндегі сандар нум/ң келесі кезеңде: оқушылар 20 көлеміндегі сандарға
байланысты берілген дидактикалық құралының, яғни мысалы, суреттің, соғылған
қоңыраудың, дидактикалық т.б. сандар.
20-көлеміндегі сандардың нумерациясын игерудің келесі кезеңдерде:
оқушыларды дәлел мен таныстыру дм-ң моделін дайындауда-10см ұзындықтары, бөлінген
бөлімдерді.
ДМ-бұл онд.см. Оқушыларға 2 дм/ге ұз/ды белгілейміз. келесі кезеңге дм 10түрлі
бөлікке бөлінеді, яғни см-ге 11.12.13. см және т.б. бұны оқушыларды дәптерлеріне жазып
алып: 1дм. 1см=1см, 12см=1дм 2 см, 1ондық 2 бірлік = 2=16= 1 онд 6 бірлік .
Бұл жұмыстар оқушыларды жазбаша жұмысқа үйретудің бастамасы. Ол үшін
мынадай жаттығуларды
орындаймыз
1) 1 онд, 3 бірлік =13
2 1 онд, 4 бірлік = 14
2. Ақыл ойы қалыс қалған балалар сандарының орнын алмастырып алады. Сол себептен
бірлікті бір түспен, ал ондықтарды басқа түспен жазамыз көк түсті түспен бірліктерді
белгілейміз. Ондықтарды қызыл түспен белгілейміз.
Сандар, яғни бірліктен және ондықтан тұратындар санды 2 түспен жазылады.
Оқушылар 1 ден 10 ға, 11, ден 20 ға дейінгі сандарды қатар жаза білуі тиіс мұғалім
оқушыларға оқып беру арқылы жаздырады, бірақ оқушылар оны ретімен жазбайтыны
анық. Бірақ әрбір оқушы осы сандардың заңдылығын білуі тиіс.
1-ден 20
көлеміндегі сандар кестесі
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1-10 сандары – бір түспен
11-20 сандары – бір түспен
Сол себептен 2 таңбалы сандар деп аталады.
Нумерациямен жасаудың негізінде сандарды салыстыру.
Оқушылар әрбір сандардың оған көшірме жатқан сандардың құрамын білуі шарт.
20 көлемдегі сандар нумерациясын өткенде: оны ондықтармен салыстыру, қайсысы
көп, аз «<», «>», «=» таңбаларымен белгіленеді.
2-сынып оқушылары осы аталған таңбаларды орнына қою арқылы есептерді
шығарады.
Екінші ондықтағы сандарды оқыту барысында жиырмаға дейінгі санауға арналған
заттар қолданылады. Арнайы нұсқауларға таңдау жасауда екінші ондықтағы сандардың
құрамы, олардың бірліктері анық байқалатындай болуы керек. Мұндай заттар мен
нұсқаулықтардың қатарын 20 таяқша (10 таяқша шашыраңқы түрде, 10 таяқша бір бірлік
түрінде буылуы тиіс), 20 кубик, 2 брусоктан тұратын 10 кубик, 20 см-лік сызғыш, сандар
қатары, 11- ден 20-ға дейінгі сандар қатары.
20 көлеміндегі сандар нумерациясымен таныстыру жұмысы бірнеше кезеңнен
тұрады. Олар: 1)
бір ондықты алу; 2) 11-ден 19-ға дейінгі сандарды
бірліктермен алу, екінші
ондықты алу; 3) екі ондықтан 20 санын алу; 4) 11-ден 20-ға дейінгі сандар нумерациясын
жазбаша алу; 5) алдыңғы санға екінші санды қосу арқылы 20 санын алу;
20 санын оқыту барысында оқушыларға алғашқы ондықтағы сандарды қайталатып,
алдыңғы санға екінші санды қосу арқылы санның көршісін алуға болатынын үйретеміз. 10
таяқшаны санау арқылы қосып бума ретінде буып, екі буманы буамыз. Оқушыларға
ондықтармен дүкенде, үйде, базарда, жұмыртқа, алма, гүлдер, т.б. заттарды сатып алу
кезінде қолданатынымызды айтып түсіндіреміз.
10 бірліктің 1 ондық екендігін практикалық түрде көрсетіп, оны қайталатып
орындау жұмыстары бірнеше сабаққа бөлініп жүргізіледі. Сабақ барысында «он
бірлік» ұғымы мен «бір ондық» ұғымдарының мағынасын дифференсациялауға
үйрету керек. Осылайша екінші ондық сандарды тяқшамен, брусоктармен,
кубиктермен көрсетіп түсіндіреміз.
