Организация обучения на трех языках

30    |    2. Көптілді білім берудің халықаралық тәжірибесі 
 
ҮШ ТІЛДЕ БІЛІМ БЕРУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ 
·
 ОРГАНИЗАЦИЯ ОБУЧЕНИЯ НА ТРЕХ ЯЗЫКАХ 
·
 TEACHING IN THREE LANGUAGES
 
2.2.  Көптілді  білім  берудің  табысты  тәжірибесі  бар  мемле-
кеттердің кейстері 
178 көптілді елдің ішінде үш тілде білім беруді табысты  жүзеге 
асырушы 5 елді бөліп қарастыруға болады. 
Бұл  елдердің  PISA-2015  халықаралық  емтиханы  бойынша  нәти-
желері,  оқытудың  бір  тілі  ғана  пайдаланатын  елдермен  салыстыр-
ғанда, жоғары [59] (2-кесте). 
 
2-кесте. Көптілді мемлекеттердің PISA-2015-тегі нәтижелерін ЭЫДҰ-ның орташа 
көрсеткіштермен салыстыру 
Мемлекет 
Оқылым 
Математика 
Жаратылыстану 
Финляндия 
526 
511 
531 
Нидерланды 
503 
512 
509 
Швейцария 
492 
521 
506 
Испания 
(Баскілер елі)
 
491 
492 
483 
Люксембург 
481 
486 
483 
ЭЫДҰ б-ша 
орташа мәні 
493 
490 
493 
 
Бұл елдерде тілдердің мәртебесі және қолданыс аясы туралы не-
гізгі мәліметтер 3-кестеде беріледі. 
 
3-кесте. Көптілді мемлекеттердегі тілдік ахуал туралы жалпы деректер
 
 
Финляндия 
Нидер-
ланды 
Швейцария  Баскілер елі  Люксембург 
Білім беру 
саласына 
көптілділік 
енгізілген 
жыл 
1987 
1997 
1996 
1982 
1912 
EPI рейтин-
гіндегі орын 
5 
1 
14 
25 (Испания) 
7 

2. Көптілді білім берудің халықаралық тәжірибесі    |    31 
 
ҮШ ТІЛДЕ БІЛІМ БЕРУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ 
·
 ОРГАНИЗАЦИЯ ОБУЧЕНИЯ НА ТРЕХ ЯЗЫКАХ 
·
 TEACHING IN THREE LANGUAGES
 
Тілдердің 
мәртебесі 
және қолда-
ныс аясы 
Фин тілі  
білім, дін, 
телевизия 
және баспа-
сөздегі  
ресми тіл 
Голланд тілі 
ресми 
 тіл 
Неміс тілі  
17 кантонда 
(халықтың 65%-
ы) ресми тіл 
Баск тілі 
ресми тіл 
Люксембург тілі 
ресми тіл 
Парламентте – 
ауызша; халық-
тың 70,5%-ы 
жұмыста, үйде 
және мектепте 
қолданады 
Швед тілі  
білім, дін, 
телевизия 
және баспа-
сөздегі  
ресми тіл 
Ағылшын 
тілі білім 
беру тілі 
Француз тілі 7 
кантонда (ха-
лықтың 18%-ы) 
ресми тіл 
Испан тілі 
ресми тіл 
Француз тілі 
ресми тіл. 
Парламентте –
заң қабылдауда 
жазбаша, ха-
лықтың 55,7%-
ы жұмыста, 
үйде және мек-
тепте қолдана-
ды 
Саам тілі мек-
тепке дейінгі 
білім берудің 
міндетті тілде-
рінің бірі 
Фриз тілі 
Фрисла 
провинция-
сында қол-
данылады 
Итальян тілі 3 
кантонда (ха-
лықтың 12%) 
ресми тіл 
Ағылшын тілі 
телевизия 
арналары, 
газеттер, БАҚ 
Неміс тілі  
ресми тіл. Пар-
ламент, БАҚ, 
полиция, ха-
лықтың 30,6%-
ы жұмыста, 
үйде және мек-
тепте қолдана-
ды 
Тілді  
меңгеру 
97% фин тілін-
де, 
45% ағылшын 
тілінде, 
5,4% швед 
тілінде, 
80%  
11-сыныпқа 
қарай 4 тілді 
біледі 
97,5% гол-
ланд тілін-
де, 
90% ағыл-
шын тілін-
де,  74% 
фриз тілін-
де, 71% 
неміс тілін-
де және 
29% испан 
тілінде 
 
 
 
63,7% неміс 
тілінде, 
20,4% француз 
тілінде, 6,5% 
итальян тілінде, 
42% екі тілде 
Халықтың 
30%-ы екі 
тілді болып 
табылады 
Халықтың 98%-
ы 
 2 тілді, 84% 3 
тілді, 
61% 4 тілді 
біледі 

32    |    2. Көптілді білім берудің халықаралық тәжірибесі 
 
ҮШ ТІЛДЕ БІЛІМ БЕРУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ 
·
 ОРГАНИЗАЦИЯ ОБУЧЕНИЯ НА ТРЕХ ЯЗЫКАХ 
·
 TEACHING IN THREE LANGUAGES
 
Мұғалімнің 
жылдық 
еңбекақысы 
$29 351 
$40 515  
$68 820  
$32 025 
$72 363 
Жан басына 
шаққандағы 
ЖІӨ-ден бір 
оқушыға 
бөлінетін 
қаражат, % 
22% 
23% 
20% 
30% 
15% 
2.2.1 Финляндия 
 Халықтың  97%-ы  фин  тілінде,  45%-ы  ағылшын  тілінде,  34%-ы 
швед  тілінде,  13%-ы  неміс  тілінде,  3%-ы  француз  тілінде  сөйлейді 
[60] 
 Фин  тілі  тілдердің  орал  тобына,  ал  қалған  тілдер  үнді-
еуропалық топқа жатады [60] 
 2016 жылы жан басына шаққандағы ЖІӨ $43 492 құрады [61] 
 Білім беру саласына жұмсалатын мемлекеттік шығыстар ЖІӨ-
нің 6,4% құрайды 
 Бір оқушыға бөлінетін қаражат $9579  немесе ЖІӨ-нің 22%-ын 
құрайды [62] 
 Оқушылардың 80%-ы 11-сыныптың соңына қарай 4 тілді біледі 
[57] 
 Фин  және  швед  тілдерін  енгізумен  тілдік  ортаға  енгізудің  ал-
ғашқы пилоттық топтары 1987 жылы пайда болды [57] 
 Фин  тілінде  сөйлейтін  балаларды  швед  тіліне  ерте  жастан  то-
лық  енгізу  моделіне  сәйкес,  мектепке  дейінгі  білім  беру  мен  тәр-
биелеу  ұйымдарында  балалар  швед  тілінде  оқытылады  (13-сурет) 
[63] 
 Мектепте әрбір пән оқу аяқталғанша екі тілде оқытылады [63] 
 Мысалы, Финляндия Тарихы 5-6 сыныптарда швед тілінде, 7-8 
сыныптарда фин тілінде оқытылады [63]