Авторлары:
м.ғ.д., профессор Ж. Е. Баттақова, м.ғ.к. С. Б. Мұқашева, м.ғ.д. Г. Ж. Тоқмурзиева,
м.ғ.д., профессор Т. И. Слажнёва, м.ғ.д., профессор Т. С. Хайдарова, м.ғ.к.
Т. П. Палтушева, К. К. Медеубаева, медицина ғылымының магистрі
Ә. А. Адаева, Т. К. Сайдамарова, А. Қ. Әлиева, Н. А. Сулейманова, медицина
ғылымының магистрі А. А. Әкімбаева, Д. О. Ділімбетова
Пікір жазғандар:
м.ғ.д. Д. А. Оспанова
м.ғ.к. К. К. Давлетов
Аннотация
Әлеуметтік-бағдарлы медициналық- санитарлық алғашқы көмек (МСАК)
қазіргі кездегі денсаулық сақтау саласын дамытудың негізі болып табыла-
ды. Ол халықтың мүддесіне бағытталып, аурушаңдылыққа әсер ететін мінез-
құлықтық және әлеуметтік факторларды ескереді және заманауи салауатты өмір
салтын қалыптастыру мен профилактика технологияларын қолдана отырып,
халық денсаулығын жақсарту ісіне барынша көп тиімділік береді. Әдістемелік
ұсынымдарға халықаралық және Қазақстан Республикасында енгізіліп жатқан
талаптарға сәйкес дәлелдерге негізделген денсаулық сақтау саласының алғашқы
буынының деңгейінде ересек және бала тұрғындардың салауатты өмір салтын
қалыптастыру мен әлеуметтік маңызы бар аурулардың мінез-құлықтық қауіпті
факторларының алдын алуға бағытталған заманауи әдіс-тәсілдер кіреді.
Әдістемелік ұсынымдар медицина қызметкерлеріне, МСАК және салауатты
өмір салтын қалыптастыру қызметі мамандарына, психологтарға, психотера-
певтерге, әлеуметтік қызметкерлерге, медициналық-санитарлық алғашқы көмек
дәрігерлері мен мейірбикелерге, жоғарғы және орта арнайы оқу орындарының
оқытушылары мен студенттеріне, біліктілікті арттыру жүйесіне, түрлі салада
қызмет атқарып жатқан ғалымдар мен мамандарға, халыққа арналған.
Әдістемелік ұсынымдар Салауатты өмір салтын қалыптастыру проблемала-
ры ұлттық орталығының Ғылыми кеңесінің (2014 жылғы 10 ақпанындағы №1
хаттамасының) шешімімен қаралып мақұлданды.
Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығы Сараптау Кеңесінің
2014 жылғы 10 маусымдағы №4 шешімімен бекітілген.
3
Қысқартылған сөздер тізімі:
АГ
-
артериялық гипертензия
АҚҚ
-
артериялық қан қысымы
АЕҰ
-
амбулаторлық-емханалық ұйым
ҚД
-
қант диабеті
БАҚ
-
бұқаралық ақпарат құралдары
ДА
-
дәрігерлік амбулатория
ДДҰ
-
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
МДБАМ
-
мектепке дейінгі балаларға арналған мекеме
СӨС
-
салауатты өмір салты
ИЖА
-
ишемиялық жүрек ауруы
АДС
-
артық дене салмағы
АББМ
-
ақпараттық-білім беру материалдары
ТЖЛ
-
тығыздығы жоғары липопротеидтер
ТТЛ
-
тығыздығы
төмен липопротеидтер
ЕПҰ
-
емдеу-профилактикалық ұйым
ҚР ДСМ
-
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау
министрлігі
МО
-
медициналық орын
СӨСҚПҰО
-
Салауатты өмір салтын қалыптастыру проблемалары
ұлттық орталығы
ЖҚА
-
жеке қауіп-қатерді анықтау
ПК
-
профилактикалық кеңес
МСАК
-
медициналық-санитарлық алғашқы көмек
ҚР
-
Қазақстан Республикасы
СБІ
-
сүт безі ісігі
ЖМІ
-
жатыр мойыны ісігі
ФАО
-
фельдшерлік-акушерлік орын
СӨСҚ
-
салауатты өмір салтын қалыптастыру
СЖЕА
-
созылмалы жұқпалы емес аурулар
ОЖЖ
-
орталық жүйке жүйесі
ДМ
-
Денсаулық мектептері
4
Мазмұны
Кіріспе .......................................................................................................................... 5
1. Қазақстандағы бастапқы денсаулық сақтау саласының
әлеуметтік-бағдарлы үлгісі ........................................................................................ 6
2. Салауатты өмір салтын қалыптастыру технологиясы ....................................... 11
3. Салауатты өмір салтын қалыптастыру әдістері ................................................. 12
4. Уәждемелік сұхбаттасу әдістері .......................................................................... 13
5. Мінез-құлықтық қауіпті факторлар бойынша Денсаулық мектептері ............ 18
6. Жастар денсаулық орталықтары .......................................................................... 38
7. Темекіге қарсы орталықтар (кабинеттер)..............................................................43
8.Ұлттық скринингтік бағдарлама шеңберінде халықты скринингтік
тексеріп-қарау ............................................................................................................ 48
9.Бастапқы денсаулық сақтау жүйесіндегі психологиялық көмек. .......................59
10. Денсаулық сақтау саласындағы әлеуметтік қызметкердің рөлі .......................61
11. Симуляциялық оқыту бөлімі .............................................................................. 63
12. Ақпараттық науқан ............................................................................................. 66
Қорытынды ................................................................................................................ 68
Қолданылған әдебиеттер тізімдемесі. ..................................................................... 69
