9 СƏУІР 2018 ЖЫЛ QUQYQ – Василий Иванович, жə-

8

9 СƏУІР 2018 ЖЫЛ

QUQYQ

– Василий Иванович, жə-

бірленушілердің құқығын, 

мүд  десін  қорғау  бойынша 

заң намаға  енгізілген  өзге-

ріс  тер дің  негізгі  мақса ты 

қан  дай, жа ңалығы неде?

– Қылмыстық істер бойын-

ша  жəбірленушілердің  құ-

қықтарын қорғау мен  оларға 

қылмыспен  келтіріл ген  за-

лалды өтеу үшін заңдылықты 

қам тамасыз  етуде  біраз  жұ-

мыс тар  атқарылды.  2018 

жыл ғы  10  қаңтарда  Мем-

ле кет  басшысы  қол  қойған 

«Жə   бір ленушілерге өтемақы 

қо ры туралы» заң жəне оған 

ілес  пе түзетулер – еліміздің 

осы  ба ғыт тағы  бір  қадамы. 

Атал ған  заң дардың  негізгі 

мақсаты  жə бірленушілерді 

қорғаудың  құқықтық  те-

тігін  қалыптастыру,  жə бір-

ленушілерге  немесе  олар-

дың  өкілдеріне  біржолғы 

бел  гіленген  ақшалай  сома-

ны төлеу түрінде материал-

дық  көмек  көрсету.  Ал  жə-

бірленушілерге өтем ақы тө-

леу институты отан дық заң-

намада  жаңалық  болып  та-

былады.  Онда  алғашқы  рет 

«мəжбүрлеп төлетудің» «өз ге 

де  қылмыстық-құқықтық ық-

пал  ету  шарасы»  ретіндегі 

«құ қық тық табиғатына» заң-

намалық айқындама беріліп, 

Қылмыстық  жəне  Қыл мыс-

тық-процестік  кодекстерге 

тиісті түзетулер ен  гізілді. Бұл 

нормаларды   қа был дау  жə-

бірленушілер құқық тары мен 

олардың заңды мүд делерінің 

қорғалуын  нығай туға  жəне 

нəтижесінде халықтың қыл-

мыстық қудалау органдары-

на жəне сотқа деген сенімінің 

артуына  ықпал  ететін  бо-

лады.

– Осы заңдарды дайын-

дау  қалай жүзеге асырыл-

ды, ха лық  аралық тəжірибе 

ес ке ріл ді ме?

– Иə, аталған заңдар 2014 

жылы ел Президентінің Өкімі-

мен  бекітілген  қылмыстық 

заң  дар ға жəне қылмыстық сот 

өн дірісінің  жаңа  моделіне, 

жетіл дірілген  əкімшілік 

құқық  бұ  зушылық  туралы 

заңнамаға  жə не  қылмыстық 

жазаларды  ат қарудың  жаңа 

жүйесіне  көшу  жө ніндегі 

бірыңғай  мем лекеттік  іс-

қимыл  жос парын  орындау 

үшін əзір ленді. 2014 жылғы 

4  шіл де де  қабылданған 

жаңа  Қыл мыс тық-процестік 

кодекс те  жə бірленушілерге 

залал ды  өтеу  қорын  құру-

дың құқық тық негіздері бел-

гіленген арнайы 137-бап бе-

кітілді.  Міне,   аталған  ко -

декс  тің осы жаңа лығын уа қ-

тылы іске асыру  үшін «Жə-

бір ленушілерге өтем ақы қоры 

туралы»  жəне  «Қазақстан 

Республикасының  кей  бір 

заңнамалық  актілеріне  жə-

бірленушілерге өтемақы қо-

ры  мəселелері  бойынша  өз-

герістер  мен  толықтырулар 

енгізу туралы» заң жобалары 

əзірленді.

Жалпы,  бүгінде  көп те-

ген  шетелдерде  жəбір ле ну -

ші лер дің залал ды өтеуге құ -

қығы  мен  мүд делерін  қор-

ғауға кепілдік беретін заң ды 

тетіктер баршылық. Мə селен, 

«Қалпына  келтіру  сот  тө-

ре лігінің»  барынша   тиім ді 

құ  ралының  бірі  –  қыл мыс 

құрбандарын қолдаудың ар-

найы  қорынан  залал  өтеу. 

Осыған  ұқсас  қорлар  бір-

қа тар  Еуропа  елдері  мен 

А Қ Ш - т ы ң   2 2   ш т а т ы н -

да  жəне  Əзербайжан  мен 

Эс то нияда  жұмыс  істейді. 

Мі не,  жоғарыда  айтылған 

заңдарды  əзірлеу  кезінде 

халықаралық  тəжірибе, 

сондай-ақ осы сала дағы біз-

д ің  құқықтанушы  ғалым-

да рымыздың  ұсыныстары 

зерт  теліп,  пайдаланылды.  

Бұл  орайда  қоғамның  қыл-

мыстық процестен күтетіні – 

жəбірленушінің құқықтарын 

қорғау мен қалпына келтірілуі. 

Алайда соңғы жылдары залал-

ды өтеу жөніндегі жұмыстың 

тиімділігі  төмендеді.  Қыл -

мыс тық-процестік  заң на-

мада  келтірілген  залал ды 

өтеу тəсілі ретінде азамат тық  

талап  қою  ғана  айтыла ды. 

Бірақ  қылмыстық  про цес -

тегі  азаматтық  талап  қою 

жə бірленушілердің  мүд де-

ле рін  қылмыстық-құқықтық 

қор ғауда қанағаттандыра ал-

майды, өйт кені залал келтіру 

фактісін жəне оның мөлшерін 

дəлелдеу  ауырт палығы  аза-

маттық  талап  қою шы  –  жə-

бірленушіге  түседі.  Қыл-

мыстан зардап шеккен адам-

дардың мүліктік мүдделерін 

қорғау ды  регламенттейтін 

заң намалық  нормаларға, 

сондай-ақ осы  саладағы құ-

қық  қолдану  ор ган дарының 

прак тикасына жүгінсек, мұн-

дай  қорғау  бір қатар  себеп-

терге  байланысты  тиім сіз 

бо лып табылатындығы жəне 

адам ның  бұзылған  құ қық-

тарын  толық  деңгейде  қал-

пына келтіруге, нəтижесінде 

Конс титуциямыздың  13-ба-

бында  бекітілген  конс ти ту-

циялық қағидатты то лық дең-

гейде іске асыруға мүм кіндік 

бермейтіндігі  анық талады. 

Оған  қоса  кейде   кі нə лінің 

қолында өндіріп алу ға бола-

тын қаражат пен мүліктің бол-

мауына байла нысты мүліктік 

залалды  толық  мөлшерде 

өтету мүм кін емес. Нақ осы 

себептен  жə бірленушіге 

залалды  өтеу ге  арналған 

шығыстарды қар жы ландыру 

көздерін  айқын даудан  бас-

тап,  залалды  өтеу  тəртібін 

заң намалық  тұрғыда  рет-

тей алатын кешенді, жүйелі 

əдіс-тəсілді əзірлеу қа жеттігі 

туындағаны белгілі.

– Парламент Мəжілісінде 

заң жобасын қарау процесі 

қа лай өтті, депутаттар оны 

тал  қылау ба рысында қан-

дай өз  геріс тер ен г ізді?

– Мəжіліс депутаттары заң 

жо басына бірқатар нақты, сал-

мақ ты өзгерістер мен толық-

тыруларды  енгізгенін  атап 

өткен  жөн.  Депутаттардан 

негізгі  заң  жобасы  бойын-

ша 300-ге жуық жəне ілеспе 

заң  жобасы  бо йын ша  120-

ға жуық түзету түсті. Олар-

дың  барлығы  жіті  қа рал ды. 

Үкімет  депутаттардың  тұ-

жырымдамалық  сипаты  бар 

тү зе тулерін  қолдады.  Мə-

селен,  «Жə бірленушілерге 

өтем ақы  қоры  туралы»  деп 

атау ұсынылған заң жобасын-

да  пайдаланылған  негізгі 

ұғым дар жəне кіріспе нақ ты-

ланды, заң жобасының тақы-

рыбы  өзгертілді.  Осындай 

атау  заңның  мазмұны  мен 

мəнін нақ тырақ айқындайды. 

Еліміздің  Бюд жеттік,  Қыл-

мыстық,  Қыл мыстық-про-

цестік  жəне  Қыл  мыстық-

атқа рушылық  кодекс теріне 

түзе тулер енгізілді. Олар дың 

бар лығы қолданыстағы заң-

наманы  «Жəбірленушілерге 

өтем ақы қоры туралы» заңға 

сəй  кес келтіруге бағытталған. 

Өтем ақы  төлеуді  көздейтін 

заң нор маларын қолданысқа 

енгізу мерзімдері өзгертілді, 

яғни 2018 жылғы 1 шілдеден 

қорға сот кінəлі тұлғалардан 

өндіріп алуды жүзеге асыруды 

бастайды, жəбірленушілерге 

өтемақы төлеу 2020 жылғы 1 

шілдеден басталады. Мұндай 

шешім  қордың  қалыпты 

жұмыс  істеуі  үшін  қажетті 

қаражатты жинауға мүмкіндік 

береді  деп  пайымдаймыз. 

Қорға  жыл  сайынғы  түсім 

миллиардқа  жуық  теңгені 

құрайды деп күтілуде. 

– Жəбірленушілерге ар-

нал  ған  өтемақы  қоры  ту-

ралы,  оны  қалыптас ты ру 

көздері, өтем ақы  та ғайын-

далатын  қыл мыс  тық  құ-

қық  бұзу шы лықтардың 

жəне  жəбір ленушілердің 

са наттары, регрестік талап-

тар  жəне  олардың  ұғым-

дары туралы да айтып бер-

сеңіз?

–  Жəбірленушілерге  ар-

налған  өтемақы  қоры,  яғни 

құрылатын қор заңды тұлға 

есебінде емес, Ұлт тық қорға 

ұқсас  есепшот  ре тінде  бо-

лады.  Бүгінгі  күні  бұл  ең 

үнемді  нысан  болып  табы-

лады. Қор төлемдерін қазы-

нашылық жүргізеді. Өтемақы 

– Қылмыстық-процестік ко-

декске  сəйкес  жəбірленуші 

деп  танылған  адамға  осы 

заңда белгіленген тəртіппен 

берілетін  біржолғы  ақша 

төле мі.  Регрестік  талаптар  

–  прокуратура  органда ры 

осы  заңның  11-бабын да 

атал ған  тұлғаларға  қатыс-

ты  қолданатын,  жəбір лену-

шілерге өтемақы ретінде тө-

ленген  ақ ша ны  қайтаруды 

қамтамасыз  ету  жөніндегі 

шаралар.  Сот  айып тау  үкi-

мiн  шығарған  кезде  кінəлі 

адам дардан  қорға  Қыл мыс-

тық  кодекстің  98-1  жəне 

98-2-баптарының  негізінде 

мəж бүрлі төлем өндіріп алы-

нады.  Қыл мыстық  құқық 

бұзушылықты  топ  болып 

жасаған жағдайда, мəж бүрлі 

төлем  əрбір  кінəлі  адам  нан 

жеке  өндіріп  алынады.  Кі-

нəлі  адамға  қатысты  айып-

тау үкімі қылмыстық құқық 

бұзу шылықтар  жиынтығы 

бойынша  шығарылған  жағ-

дайда,  одан  неғұрлым  ауыр 

қылмыстық  құқық  бұзу-

шылық  санатына  сəй кес 

келетін  мəжбүрлі  төлем  өн-

діріп  алынады.  Жəбір ле-

нушілерге  арналған  өтем а-

қы  қорындағы  қаржы  мем-

ле кеттік  бюджетке  алып 

қоюға  жатпайды.  Мəж бүрлі 

тө лем – соттың айыптау  үкі-

мі бойынша қылмыстық құ -

қық  бұзушылық  жасаған 

адам   ның белгілі бір соманы 

жəбірленушіге  тө леу  жө-

ніндегі  міндеті.  Жəбір ле-

нушілердің  құқықтары  мен 

заң ды мүдделерін қорғау мақ-

сатында  қылмыстық  құ қық 

бұзушылық  жасаған  адам-

нан  осы  кодекстің  98-2-ба-

бында белгіленген тіркелген 

ақшалай  сома  түріндегі 

мəжбүрлі төлемді сот жəбір-

ленушілерге  өтемақы  қоры 

туралы заңнамада көзделген 

тəртіппен өндіріп алады.

Тағы бір айтарым, халық-

ара лық  құқық  қолдану  тə-

жі рибесі  көрсетіп  отыр ға-

нындай,  жəбір лену ші лерге 

өтемақыны  тө леу  қыл мыс-

тық  құқық  бұзу шылық тар -

дың  барлық  баптары  бо-

йынша  жүзеге  асырыл май-

ды. Сондықтан  «Жəбір лену-

шілерге  өтемақы  қоры  ту-

ралы»  заңда  Қылмыстық 

кодекс тің 124 қыл мыс құрамы 

бойынша жəбір ленушілердің 

үш  санатына  тө лем ақы  тө-

леу көзделген. Заңда жəбір-

ленушілерге  өтемақы  та ға -

йын  дау  мен  төлеудің  тəр-

ті бі  жəне  мерзімдері  де  ай-

қын далған.  Бұл  ретте  қыл -

мыстық қудалау функ ция ла-

рын  жүзеге  асыратын  мем-

лекеттік  органдар  жəбір ле-

ну шіге  өтемақы  алу  құ қы-

ғын  түсіндіреді  жəне  оның  

өті нішін  тіркелген  күні нен 

бас тап  күнтізбелік  он  күн 

ішін де қарайды. Заңда белгі-

лен ген  мөлшерде  өтемақы 

та ғайын дап  оларды  жəне 

алу шы лардың тізімін жасай-

ды,  оны  қа зынашылыққа 

береді. Қазын ашылық өтем -

ақыны  күнтізбелік  он  күн-

нен  кешіктірмей  оны  алу-

шылардың  банктік  шотына 

аударады. 

– Əңгімеңізге рахмет.

ңгімелескен 

Александр ТАСБОЛАТ,

«Егемен Қазақстан»

КӨКЕЙКЕСТІ

Жәбірленушілер мүддесін қорғаудың 

заңнамалық қадамы

–––––––––––––––––

Еліміздің Ата Заңында 

және халықаралық 

құ қық  нормаларында 

адам, оның құқықтары 

мен бостандықтары ең 

жоғары құндылық екені 

белгілі. Осыған орай 

бұл заңнама талаптары 

қашанда орындалуға 

тиіс. Мәселен, жәбір-

ленушілерге қылмыспен 

келтірілген залалды 

 теу бойынша олардың 

құқықтары мен заңды 

мүдделерін қорғау на-

зардан тыс қалмауы ке-

рек. Бүгінде бұл бағытта 

қандай жұмыстар ат-

қарылып жатыр? Біз 

осы мәселелер т ңі-

регінде Парламент Мә -

жі лісінің депутаты Ва-

силий ОЛЕЙНИКПЕН 

әңгімелескен едік. 

–––––––––––––––––

Тергеу ісін сот құзыретіне 

беру мəселесі Қазақстан Рес-

пуб ликасының  2010-2020 

жылдарға арналған құқықтық 

саясат  тұжырымдамасында 

кө рініс  тауып,  Елбасының 

«100 нақты қадам» Ұлт жос-

парында  жалғасты.  Тер геу 

судьясының мақсаты – өзіне 

қылмыстық  қудалау  функ-

циясын қабылдамай, сот тың 

бақылауын  жүргізуді  жү-

зеге  асыру.  Тергеу  судья сы 

– қылмыстық про цес тегі та-

раптар мүм кін дік тері теңдігін, 

жеке адам ның  конституциялық 

құ қық тарының  сотта  қорға-

луын,  негізсіз  айыптаудан 

жəне  сотталудан,  адамның 

жəне  азаматтар  құқықтары 

мен бостандықтарының заң-

сыз  шектелуінен  қорғау ды 

қамтамасыз ететін процес суал-

дық дербес тұлға болмақ. 

Қылмыстық-процестік ко   -

декстің  55-бабында  тергеу 

судья сының    сотқа  дейінгі 

тергеп-тексеру  жұмыстары 

барысында  кездесетін  кем-

шіліктерді  жою  үшін  оған 

бір неше өкілеттік  берілген. 

Ен дігі жерде  күзетпен ұстау, 

үйқамақта ұстау, лауазымнан 

уақытша шеттету, жақындауға 

тыйым салу, экстрадициялық  

қамақ  мерзімдерін    ұзарту, 

кепілді қолдану, мүлікке тый-

ым салуды санкциялау  тер-

геу  судьясының  құзыретіне 

берілген. Сондай-ақ күзетпен 

ұсталынатын  адамды  сот 

пси  хатриялық  жəне  /немесе 

сот-медициналық  сараптама 

жүргізу  үшін  медициналық 

ұйымға мəжбүрлеп орналас-

тыру,  бұрын  өзіне  қатысты 

күзетпен  ұстау қолданылған 

адамның  психикалық  ауру 

фактісі анықталған  кезде оны 

ауруларды  қатаң  оқшаулау 

жағдайында  ұстауға  ла йық-

талған  психиатриялық  кө-

мек көрсететін арнаулы меди-

ци  налық  ұйымға  ауыстыру, 

мəйіт ті эксгумациялау, кү дік-

тіге,  айыпталушыға  халық-

аралық іздеу жариялау  секілді 

міндет  те  тергеу  судья сына 

жүк телген.

ҚПК-ге  толықтырылған 

42-1-баптың  1-бөлігіне  сай 

«Қа зақстан Республикасында 

қылмыстық сот ісі қағаздағы 

жəне /немесе электронды  фор-

маттарда»  жүргізіледі.  Сон -

дай-ақ ҚПК-нің 131 -бабының 

4-бөлігінің  6-тар  мағында: 

«Жердің  шал ғай  лығы  не-

месе  тиісті  қатынас  жол-

дарының  жоқтығы  салда-

рынан,  сондай-ақ  төтенше 

жағдай немесе төтенше ахуал 

жағдайларында адамды тер-

геу судьясына уақтылы жет-

кізуді қамтамасыз ету мүмкін 

болмаған  кезде  жетпіс  екі 

сағаттан  аспайтын  мерзімге 

ұстауға  жол  берілетін  жағ-

дайларды  қоспағанда,  адам 

қылмыс жасады деген күдік 

бо йынша – қырық сегіз сағат-

тан аспайтын мерзімге, ал кə-

мелетке толмаған адам жиыр -

ма  сағаттан  аспайтын  мер-

зімге ұстап алынуы мүм кін», 

деп  көрсетілген.

Жаңа редакцияда жазыл-

ған ҚПК-нің 133-бабы, 2-бө-

лігіне  сəйкес  ұстап  алын-

ған  адамды  ұстау  орны ның 

бас тығына  күдіктіні  кү зет-

пен ұстауды санкция лау ту-

ралы сот қаулысы келіп түс-

песе, ұстап алынған адам ды  

ұстау орнының бастығы, осы 

кодекстің 131-бабының 4-бө-

лігінің  1-6  тармақтарында 

көз делген жағдайларды қос-

пағанда,  оны  өзінің  қау-

лысымен  дереу  босатады 

жəне бұл туралы прокурорды 

хабардар етеді. 

Осы орайда, 2018 жылдың 

екі айында Мұнайлы аудандық 

сотының тергеу судьясының 

өн дірісіне санкциялауға бар-

лығы  14  өтінішхат,  оның 

ішін де 7 күзетпен ұстау бұл-

тартпау шарасын қолдану, 3 

күзетпен  ұстау  бұлтартпау 

ша расы  мерзімін  ұзарту,  1 

кепіл  түріндегі  бұлтартпау 

ша расын  қолдану,  2  тергеу 

судьясының  санкциясынсыз 

жүр гізілген  тінтуді  заңды 

деп  тану  туралы,  1  тергеп-

тек серу мəліметтерін алу өті-

нішхаттары түсіп, қаралды.  

2015 жылдан бастап іске 

қо сылған тергеу судьясының 

өкі леттіктері жыл сайын ар-

тып, азаматтардың консти ту-

циялық құқықтары мен бос-

тандықтарының қылмыстық 

про цестік заңның талаптары-

на сай қорғалуын да жүзеге 

асыруда. 

Бауыржан ЕЛЕМЕСОВ, 

Мұнайлы аудандық 

сотының трағасы

Маңғыстау облысы

–  Ажырасқан  ерлі-зайыптылардың 

мүлікті бөлісе алмау жағдайының алдын 

алу үшін не істеген жөн?

– Мұндай əуре-сарсаңды болдырмас үшін 

өркениетті  елдерде  неке  шарты  жасалады. 

Біздің  елдің  заңнамасында  да  неке  шарты 

бар. Неке шартын тек үйлену алдында ғана 

емес, некеде тұрған кезде кез келген уақытта 

жасауға болады. Қазақстан Республикасының 

Неке (ерлі-зайыптылық) жəне отбасы туралы 

кодексінің 40,41-баптары негізінде əрбір ерлі-

зайыпты неке шартын жасауға құқылы. Əрі 

бұл шартты олар кез келген уақытта өзгертуге 

немесе бұзуына болады. Бірақ аталған шартта 

заң мазмұнында көрсетілген мəселелер ғана 

қамтылады.

– Неке шартының мазмұнына не кіреді?

–  Оған  төмендегідей  түсініктер  кіреді: 

ортақ  меншік  тəртібін  өзгерту;  барлық  мү-

лікке  қатысты  тəртіп  белгілеу;  жекелеген 

мүлік  түріне  режім  тəртібін  белгілеу;  ерлі-

зайып тылардың əрқайсысының мүлкіне режім 

белгілеу;  қазір  қолда  бар  мүлікке  қатысты 

жəне  болашақтағы  мүлікке  қатысты  тəртіп 

белгілеу; ерлі-зайыптылардың бірін-бірі күтіп, 

бағу жөніндегі міндеттері тəртібі; бір-бірінің 

табыстарына  қатысу  тəсілдерін  айқындау; 

əрқайсысының  отбасылық  шығыстарын 

шығару  тəртібін  айқындау;  неке  бұзылған 

жағдайда əрқайсысына берілетін мүлікті ай-

қындау.

– Неке бұзылған жағдайда балалар кім-

мен қалуы тиіс?

–  Ажырасқан  ата-ананың  балалары 

қалыптасқан  жағдай  бойынша  көбіне  ана-

сының  қолында  қалады.  Мұны  «заң  солай 

екен» немесе «сот балаларды тек анасымен 

ғана қалдырады» екен деп түсінуге болмай-

ды.  Алайда,  көпшілікте  осындай  біржақты 

пікір  қалыптасқан.  Сол  себепті  əкелердің 

бірқатары бала менде қалсын деп сотқа арыз 

түсіре қоймайды. Ал заңда əкенің де, ананың 

да құқықтары тең.  Мұндай жағдайда заңның 

талабына сай сот шешім шығарады.

–  Неке  бұзылып,  сот  шешімімен  бала 

бір  ата-ананың  қолында  қалды.  Сонда 

екінші ата-ана ол баланың тəрбиесіне, бас-

қа маңызды мəселелеріне қалай араласа 

алады?

– Əрине, мұндай жағдайда көбіне бір ата-ана 

ғана балаға тəрбие беріп, ал баласынан бөлек 

тұратын  екінші  ата-ана  алимент  төлеумен 

шектеледі.  Алайда  Неке  (ерлі-зайыптылық) 

жəне  отбасы  туралы  кодекстің  73-бабында 

баласынан бөлек тұратын ата-ананың бала-

сымен араласуға, оның тəрбиесі мен білім алу 

мəселелерін жəне бала үшін өзге де маңызды 

мəселелерді шешуге қатысуға құқы бар. Егер 

мұндай  араласу  баланың  тəн  саулығы  мен 

психикалық денсаулығына, оның адамгершілік 

жағынан  дамуына  зиян  келтірмесе,  баласы 

өзімен бірге тұратын ата-ана баланың екінші 

ата-анасымен араласуына кедергі жасамауға 

тиіс.  Демек,  баласынан  бөлек  тұратын  ата-

ана белгіленген уақытта баласымен жолығуға, 

онымен бірге қыдыруға, өзінің үйіне əкетуіне, 

тіпті  еңбек  демалысы  кезінде  демалатын 

орындарға (шетелге де) бірге ертіп апаруына 

құқығы  бар.  Бұл  заңдылық  ата-аналар  ара-

сында өзара келісілмесе, онда сотқа жүгіну 

арқылы шешіледі.

– Əкесімен, не анасымен бөлек тұратын 

баланың тұрғылықты жері мен заңды ме-

кенжайы бола ма?

–  Əрине,  болады.  Бірақ  ол  жер  ата-ана-

ларының  келісімімен  белгіленеді.  Ал  ортақ 

келісім болмаған жағдайда баланың мүддесі, 

оның  пікірі  негізге  алынып,  қорғаншы  не-

месе  қамқоршылық  жөніндегі  міндеттерді 

жүзеге асыратын органның қатысуымен сот 

шешеді. Сот бұл ретте баланың ата-анаға, аға-

інілері мен апа-сіңлілеріне үйірлігін, баланың 

жасын,  ата-аналардың  адамгершілік  жəне 

басқа  да  жеке  қасиеттерін,  ата-аналардың 

əрқайсысымен баланың арасындағы қарым-

қатынасты,  баланың  дамуы  мен  тəрбиесі 

үшін жағдайлар жасау мүмкіндігін, ата-ана-

лар  қызметінің  түрін,  жұмыс  режімін,  ата-

аналардың  материалдық  жəне  отбасылық 

жағдайын  жəне  басқа  да  жағдайларды  ес-

кереді.

Дайындаған

Александр ТАСБОЛАТ,

«Егемен Қазақстан»

ЗАҢГЕР КЕҢЕСІ

Неке шарты 

деген не?

––––––––––––––––––––––––––––––

Тағдырдың жазуымен дәм-тұзы жа-

распай, жолы екіге айырылған ерлі-

зайыптылардың ортақ мүлікті б лісу 

барысында келісімге келе алмай сот-

тан сотқа жүгіну оқиғасы қоғамда жиі 

кездеседі. Бірі екіншісіне артық үлес 

кетті деп әбден әуре-сарсаңға түседі. 

С йтіп ортақ мүлікті б лісе алмай, жыл-

дар бойы соттың табалдырығын тоз-

дырады. Оған к птеген уақыттары зая 

кетіп, жүйке жұқарады. Мұны болдыр-

мас үшін не істеу керек? Бүгін осы және 

 зге де сұрақтарымызға Астана қаласы 

адвокаттар алқасының мүшесі Тұрсын 

Т‰ЛЕГЕНҚЫЗЫ жауап береді. 

––––––––––––––––––––––––––––––

Тергеу соттары құрылуда

––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық 

актілеріне (ҚР Қылмыстық-процестік кодексіне) құқық 

қорғау қызметінің процестік негіздерін жаңғырту мәселелері 

бойынша  згерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңы 

 ткен жылы бекітіліп, 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап 

қолданысқа енгізілді. Енді осы заңның 2-бабына сәйкес, 

2018 жылдың 1 наурызынан бастап еліміздің он т рт облы-

сы мен Астана және Алматы қалаларында тергеу соттары 

 з қызметтерін жүзеге асырады.

––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

«ЖӘБІР ЛЕНУ ШІЛЕРГЕ  ӨТЕМАҚЫ  ҚОРЫ 

ТУРАЛЫ» ЗАҢДА ҚЫЛМЫСТЫҚ КОДЕКС ТІҢ 

124 ҚЫЛ МЫС ҚҰРАМЫ БОЙЫНША ЖӘБІР-

ЛЕНУШІЛЕРДІҢ ҮШ САНАТЫНА ТӨ ЛЕМ-

АҚЫ ТӨ ЛЕУ КӨЗДЕЛГЕН. ЗАҢДА ЖӘБІР-

ЛЕНУШІЛЕРГЕ  ӨТЕМАҚЫ  ТА ҒА  ЙЫН  ДАУ  МЕН 

ТӨЛЕУДІҢ ТӘР ТІ БІ ЖӘНЕ МЕРЗІМДЕРІ ДЕ АЙ-

ҚЫН ДАЛҒАН.

tengrinews.kz