20
ОҚЫТУ МЕН ОҚУДАҒЫ МАҚСАТТАР
ТАБЫС КРИТЕРИЙЛЕРІ
Мұғалімдер өз тәжірибесіне топтық
жұмысты тиімді қолдануды үйренеді
Топтық жұмыстарда оқушылар қарым
қатынас дағдыларына белсенді, ашық
қатысады
Кәсіби қоғамдастықта мұғалімдер, ата-
аналар,
оқушы арасында ынтымақтастық
сенім қарым-қатынасы дамиды
Мұғалімдер оқушылардың оқу ортасын
құруда
қарым қатынас құзыреттілігі
қолдана алады.
Оқушылардың топтық жұмыс кезеңінде
бірін бірі тыңдауды, оқуды,үйретуді,
бірлесіп жұмыс жасау дағдылары
дамиды.
Кәсіби қоғамдастық негізінде ата
-ана, оқушы, мұғалім серіктестікке
тартылады.
Талқылауға белсене қатысады, ортақ
шешімге келеді, проблемаларды
анықтайды.
3-кезең. Мектеп басшылары мектептің даму жоспарының келесі қадамында
іс- шараларды жоспарлайды, іске асыру жоспарларын жасайды. Бұл кезеңде әрбір
мектеп басшысы өзінің мектебіндегі анықталған проблеманы қандай шаралар
арқылы шешуге болады, оларды кімдер орындайды, жүргізілетін іс шараның
оқу мен оқытудағы кедерігіні шешуге бағытталғанына сенімді ме, одан қандай
нәтиже күтетінін нақтылап болжамдай алуы керек. Себебі мақсатты орындауға
бағытталмаған іс-шарадағы әрекетте уақыттың қолданылуы тиімсіз болады,
содан кейін оқу мен оқытуды жақсартудағы немесе тағы басқа да себептердегі
қажеттіліктер жоспарланған шараларды іске асыру кезеңінде бақылануы керек.
Мысалы: Іс-шаралар жоспары
№
Іс-шара
Мақсат
Күтілетін
нәтиже
Жауап-
ты
Өт-
кізілетін
күні
Монито-
ринг
Ресур-
стар
1 «Кәсіби
дамудағы
мұғалімнің
ойы»
(әдістемелік
семинар)
Мектепті
дамыту
және
мұғалім
жұмы-
сының
тиімділі-
гін арт-
тыруда
мектеп
көшбас-
шылығы
қалыпта-
сады
Мектеп ұжы-
мындағы
мұғалімдер
өздерінің кәсі-
би дамуына
талдау жасап,
мектепке өз-
геріс енгізу
тәжірибесіне
серіктес ретін-
де қатысады
Аға
көшбас-
шылар
3 мамыр
2015ж
SWOT
талдауы
бойынша
есеп алу
(әр мұғалім
өзінің кәсі-
би дамуын-
дағы жұмы-
сына талдау
жасайды)
SWOT
талдау
кестесі
21
4-кезең. Мектеп басшылары үшін тиімді жоспарлаудың ең маңыздысы,
мектептегі тәжірибенің соңында мектептің даму жоспарының қаншалықты жүзеге
асқандығын дәлелдейтін, өзгеріс нәтижесін көретін немесе өзгеріс сапасын
бағалайтын эвалюациялау үдерісін жоспарлай алу болып табылады.
Эвалюация. Білім беруді ұйымдастырумен, оқу, тәрбиелеу және даму
үдерістерімен байланысты жағдайларды, құбылыстарды және іс-әрекеттерді
жүйелі зерттеу және бағалау. Оның 2 түрі болады: ішкі және сыртқы эвалюация.
Ішкі эвалюация – мектеп директоры педагогикалық ұжыммен ынтымақтастықта
жүргізетін және мұғалімнің тәжірибелік қызметін қолдауға және кәсіби дамытуға
бағытталған мониторинг негізінде басшылық ету сапасын жүйелі түрде зерттеу
және бағалау (9).
Бұл үдеріс – мұғалімнің жұмысын біздерге үйреншікті тексеру, бақылау емес,
зерделеп, бағалау арқылы оның кәсіби дамуына қолдау көрсету. Оны ашық сипатта
жүргізіп, салыстырмалы талдаулар негізінде ұжымның жұмысын жетілдіруге
жағдай жасау. Эвалюация үдерісі оқушының ХХІ ғасырға қажетті дағдыларын
дамытып, мұғалімнің кәсіби өсу деңгейін анықтап, оның дамуына қолдау көрсетіп
отыруға бағытталған. Мектептің оқу-тәрбие үдерісінде болып жатқан өзгерістерді
зерделеп, даму перспективасын болжап отыруға мүмкіндік береді.
Эвалюациялауға мектептегі тәжірибе кезеңінде өзгеріс енгізу құралы ретінде:
Іс-әрекеттегі зерттеу – анықталған проблема бойынша бір мұғалімнің пән
бойынша бір сыныптағы жүргізетін зерттеу нысаны; Lesson study – белгілі бір
проблемаға сай, соны зерттеу және жетілдіруге бағытталған педагогтар тобының
ынтымақтастықта жүргізетін зерттеу нысаны; Мектеп жұмысындағы жаңа үдеріс
– коучинг және тәлімгерлік; Мұғалімнің кәсіби дамуын қамтамасыз ету моделінің
бірі – мектепте және мектептер арасында желілік қоғамдастық құру жатады.
Мектеп басшыларына мектептің даму жоспарын жүзеге асырудағы эвалюация
(бағалау) жоспарын жасауда мектепке енгізілген өзгерістің сапасын қалай бағалау
керектігін түсінуі керек.
Мектептерде эвалюация жүргізу – жаңа сипаттағы, кей жағдайларда
түсініксіздеу болғанымен, алдағы уақытта мұғалімдерге өзгерістерді өзінен бастап,
үнемі зерттеулер жүргізіп отыруға, соның арқасында кәсіби өсуге мол мүмкіндіктер
беретін қажетті құбылыс болып табылады (6). Мысалы: Мектеп басшысының
даярлаған эвалюация (бағалау) жоспары.
22
№
Іс-
шара
Күтілетін
нәтиже
Не өзгерді?
Өзгерісті
растайтын
дәлелдер
Жауапты
Өткізі-
летін күні
Коучинг-
сессия
Мұғалім-
дер топтық
жұмысты
жүргізудегі
кедергілерді
талдайды,
шешуде
тиімді әдіс
– тәсілдерін
таңдайды,
жоспарлауда
қолданады.
Мұғалімдер
сабақты
жоспарлау
кезінде оқы-
ту мен оқу-
дың сапасын
топтық жұ-
мысты тиімді
жоспарлау
арқылы да-
мытады.
Сабақ
жоспары
Сабақты қадаға-
лау парақтары
Коучтердің және
мұғалімдердің
кері байланы-
стары
Аға көш-
басшылар
13.10.15
28.10.15
Мектептегі тәжірибе кезеңінде мектеп басшылары үшін кәсіби қоғамдастық
пен желілік қоғамдастық жұмысын жоспарлау өзгеріс енгізудегі тиімді құралдың
бірі. Мектеп басшылары үшін мектепке өзгеріс енгізуде мектеп ұжымындағы
мұғалімдерді, ата-аналарды, оқушыларды, әріптес мектептерді өздеріне серіктес
ретінде тартуды дамытуда кәсіби қоғамдастық пен желілік қоғамдастықтың
жұмысы тиімді жүргізуді бақылауға алу керек. Кәсіби қоғамдастық мұғалімдердің
мектеп тәжірибесіндегі қызметтерінің кәсіби дамуына бағытталған, білімдерін
жетілдірудегі, оқыту тәжірибелерімен бірлескен зерттеулері, бірлескен
командалық жұмысы, бөлінген көшбасшылықты жүзеге асырудағы жұмысының
нәтижесі. Ал желілік жұмыстары арқылы сыртқы қоғаммен басқа мектептермен
байланысы артып, мектептер арасындағы ортақ мәселелердің шешімі табылады.
Сондықтан қоғамдастықта адамдар идеялармен алмасып, ашық диалог құрып,
ынтымақтастық орнатуға арналған форумы болып табылады. Бұл үдерісті мектеп
басшылары 2 нысанда өткізуге болады:
мектеп базасында (ішкі) және мектептер
арасында (географиялық орналасу тұрғысынан). Қоғамдастық мүшелері топтың
қажеттіліктері мен мүдделеріне байланысты күн сайын, апта сайын немесе ай
сайынкездесе (немесе тілдесе) алады – олар әдетте сабақтан бос кезде өткізіледі.
Ол ресми немесе бейресми болуы мүмкін – әдетте ол бетпе-бет немесе онлайн
тәртібінде өткізілетін кездесу (бірге жиналу) түрінде сипатталады. Мектеп
басшылары мектеп тәжірибесіне барған соң, өз мектебінің мүмкіндігі мен ортаның
сұранысы немесе қажеттілігіне қарай жұмысты жоспарлай алады. Олар кездесу
кезінде қоғамдастық мүшелері бірқатар іс-шараларды орындайды, мысалға,
пікірталас, әңгіме, жағдайларды немесе проблемаларды талқылау т.б.
