Реферат Тақырыбы: Педагог- психолог әрекетіндегі іскерлік қарым- қатынас Орындаған: Мырзаханова Әйгерім Қабылдаған

жүктеу 31,59 Kb. бет 1/4 Дата 23.02.2023 өлшемі 31,59 Kb. #41463 түрі Реферат

Навигация по данной странице:

• Жоспар: Кіріспе

Еуразия Гуманитарлық Институты Реферат Тақырыбы: Педагог- психолог әрекетіндегі іскерлік қарым- қатынас Орындаған: Мырзаханова Әйгерім Қабылдаған: Болатбекова Назгуль Жоламановна Жоспар: Кіріспе 1.Педагогикалық қарым-қатынас 2.Педагогикалық қарым-қатынас қызметтері жэне сипаты. Педагогикалық қарым-қатынас ерекшеліктері. Қарым-қатынас кедергілері. 3.Педагогикалық қарым-қатынастағы конфликтология негізі. Əдебиеттер Кіріспе Педагог- психолог әрекетіндегі іскерлік қарым- қатынас Көпшілік адамдардың пікірінше, қарым-қатынас – бұл тек ақпаратты беру және алу деп санайды. Бірақ ақпарат беру ҥшін алдымен өзара әрекеттесу керек. Яғни, қарым-қатынас ең алдымен өзара қарым-қатынастармен байланысты. Бҧған қоса, қарымқатынас - бұл үздіксіз әрекет: ақпараттың кез келген берілуі ӛзара әрекеттесуді және басқаларды қандай да идеяларға, пікірлерге, шешімдерге сендіруді қажет етеді. Сондай-ақ, қарым-қатынас ӛзара тҥсіністік ҥшін қажет. Осыны тәжірибелік нәтижелерге қол жеткізу ҥшін ескеру маңызды. Адамның қазіргі заманғы кәсіби қызметі айтарлықтай тҥгелдей ақпарат алмасу ҥшін ӛзара әрекеттесуге, яғни коммуникативтік қҧзыреттікке (әңгімелер, келіссӛздер, пікірталастар, сӛз сӛйлеулер, кездесулер, презентациялар немесе Интернеттегі виртуалды байланыс және т.б.) негізделген. Қажетті қарым-қатынас дағдыларын меңгеру ҥшін мамандар (мҧғалімдер, дәрігерлер, менеджерлер, заңгерлер, банкирлер, сауда ӛкілдері, қоғаммен байланыс жӛніндегі мамандар, диспетчерлер, салық қызметкерлері, хатшылар және т.б.) арнайы тренингтерден ӛтуге, интерактивті ойындарға қатысуға, келіссӛздер жҥргізу және жанжалды жағдайларды шешу ҥшін ҧйымға психологтар мен консультанттарды шақыруға мәжбҥр болады. Осының барлығы ӛте қымбат рақат. Балалық шақта коммуникативтік қҧзыреттікті дамыту әлдеқайда тиімді. Бҥгінгі кҥні бҧл ҥшін барлық жағдайлар бар: мамандардың, психологтардың, қарым-қатынасты ҥйрете алатын адамдардың жеткілікті саны, - кез келген жағымсыз және жағымды мысалдарды кӛрсетуге, Интернет арқылы қарым-қатынасқа ҥйретуге, қашықтан оқытуға мҥмкіндік береді; қарқынды және интерактивті технологиялар (имитациялық, іскер және рӛлдік ойындар, кейстер, тренингтер, жасампаз және эвристикалық технологиялар) әзірленді және бҧрын-соңды болмағандай талап етіледі. Қиындық неде? Неліктен білім беретін оқу мекемелерінде, кәсіпорындарда және кеңселерде жҧмыскерлердің ӛзара қарымқатынасы кезінде деструктивті қарым-қатынас әлі де басым? 5 Неліктен мектептегі педагогикалық ҧжымдар қарама-қайшылыққа толы? Неліктен жасӛспірімдер мен жастар агрессивті сӛйлесіп, сленг және балағат сӛздерді пайдаланады? Және де неліктен ешкім тҥсінбейтін жалғыз балалар соншалықты кӛп және кӛбінесе мҧғалімдер мен ата-аналардың ӛздері шыдамдылық танытпайды? Біздің ойымызша, жаһандық сипатқа ие осы қҧбылыстардың себептерінің бірі - жасӛспірімдер мен жастардың ӛмір сҥретін ортасының агрессивтігі және жағымсыз коммуникативтік мәдениеті. Бҧл мәдениет бҥгінгі кҥні балаларға қол жетімді болып келетін теледидар, Интернет арқылы таралады. Қоғамдағы тҥбегейлі ӛзгерістер адамгершілік қҧндылықтардың және ӛзара әрекеттесу нормаларының бҧзылуына әкеліп соқтырды, және бҧл тәжірибені жастар тез сіңіріп алды. Жасӛспірімдер мен жастар салауатты ӛмір салтын жҥргізу, кітап оқу, спортпен шҧғылданудың орнына, бірнеше сағат бойы теледидар экрандары мен компьютер мониторларының алдында – Интернетте отырады, бҧл олардың мәдениет деңгейінің тӛмендеуіне, кӛптеген тыйым заттарға шектеулер алынған соң бҧзылуына әкеледі, сҥйіспеншілік сезімін тек жыныстық қатынас пен рақаттануға келтіреді, ойлау мен интеллекттің қарапайымдалуына, және де Отанға деген махаббаттың жоғалуына әкеліп, жануарлық тҥйсік пен агрессивті мінез-қҧлықты тәрбиелейді. Ӛкінішке орай, қазіргі білім беру жҥйесі де баланың жеке тҧлғасының және ішкі дҥниесінің қалыптасуына кӛңіл бӛлмейді, тек оның зияткерлігі мен эрудициясын дамытуға, қоршаған сыртқы әлемнен алынған белгі ақпаратты меңгеруге және ӛңдеуіне бағытталған. Мектептік білім беру жҥйесінде адам негізінен ақпарат тҧтынушысы ретінде қалыптасады. Баланың ӛзін-ӛзі қалыптастыру деңгейі оның интеллектуалды және білім алу деңгейіне ілесе алмай келеді. Нәтижесінде ол ӛзінің барлық ресурстарын пайдалану тәжірибесін ала алмайды, олардың бастысы – ӛзінің тҧлғалық тҧтастығын қалыптастыру және әртҥрлі тҧрмыстық, әлеуметтік, басынан ӛткізген және меңгерген тәжірибені жинақтау. Ӛзін-ӛзі қалыптастырудың осындай жеткіліксіздігі салдарынан ересек адамда ӛзара әрекеттесу барысында кӛру бірақ кӛрмеу, тыңдау бірақ естімеу, қобалжытқан бірдеңе туралы тҥсіну, бірақ басқалармен талқыламау қабілеттігі қалыптасады және бекітіледі. Осының барлығы қарым-қатынасқа теріс әсер етеді, жанжал жағдайларды және жат қылықтарға әкеледі. Тҧлға ӛзін басқа тҧлғалармен қарым-қатынаста анық кӛрсететіні белгілі. Және де, С.К.Рощин пікірінше, тҧлғаның маңызды сипаттамаларының бірі адамның қарым-қатынас қҧратын 6 серіктестерінің ол ҥшін субъективті қолайсыз немесе жағымсыз ӛзара жеке ерекшеліктерін (әрекеттері, әдеттері, жҥріс-тҧрыс стилі, ойлау стереотипі) қандай дәрежеде кӛтеретінін (шыдайтынын) кӛрсететін коммуникативтік тӛзімділік болып табылады. Коммуникативтік коммуникаторлар мен олардың серіктестерінің ерекшеліктеріне тәуелді. В.В.Бойко қарым-қатынасқа ықпал ететін тҧлғаның негізгі сипаттамаларына мыналарды жатқызады: интеллектуалды, қҧндылықты, этикалық, эстетикалық, эмоциялық, сенсорлық, энергодинамикалық, мінез-қҧлықтық. Автордың пікірінше, осы сипаттамалардың интегративтік қызметі адамдар арасындағы қатынастарды, олардың агрессивтілігін немесе тӛзімділігін анықтайды. Қоғамды мына мәселеге алаңдатады: осындай әсерге нені қарсы қоюға болады? Ең алдымен, балаларды, жасӛспірімдерді және жастарды отбасында және мектепте конструктивтік қарымқатынасқа жҥйелі тҥрде оқыту, олардың коммуникативтік және психологиялық қҧзыреттігін қалыптастыру, әлеуметтік интеллектті дамыту. Мейірімділік пен зҧлымдық, адамгершілік санаттары туралы тҥсініктер, объективті ақпарат (білімдер) – осының барлығы адамның, оның жеке тҧлғасының қалыптасу ҥрдісінің қажетті қҧраушылары. Және олар басқа адамдармен қарым-қатынаста болғанда, белгілі бір қызметте ғана кӛрінеді. Р.Роллан жақсылық ғылым емес, әрекет деп дҧрыс айтқан. Қоғамда қабылданған нақты моральдық қҧндылықтар дәл осы қарым-қатынас кезінде кӛрінеді және бекітіледі. Бірақ барлық осы қҧндылықтарды игеру, оларды қолдануды ҥйрену оңай емес. Бҧл тақырып бойынша дәріс қана оқу жеткіліксіз. Оқу және ойын-сауық ҥрдісіне, сондай-ақ жасӛспірімдерге арналған әртҥрлі оқу бағдарламаларының мазмҧнына бір мезгілде арнайы интерактивті психологиялық ойындарды, тренингтер мен жаттығуларды енгізу қажет. Әртҥрлі сарапшылардың куәландыруы бойынша, қарқынды және имитациялық ойындар тҧлға аралық ӛзара қарым-қатынасты ҧйымдастыруға және коммуникативтік қҧзыреттікті ғана емес, сондай-ақ адамгершілік нормаларды, қағидаттарды және қҧндылықтарды меңгеруге, рухани қажеттіліктерді дамытуға, ынтымақтастыққа, серіктестік қарым-қатынастар орнатуға, бір-бірін және ӛзін-ӛзі тҥсінуді оқытуға, жеке және кәсіби қарым-қатынаста табысқа жету ҥшін ӛз әлеуетін тҥзетуге мҥмкіндік береді. Сондайақ, рӛлдік ойындар мен тренингтер «біреудің аяқ-киімімен жҥру» қажеттілігін тудыратыны да белгілі, бҧл эмпатияның дамуына ықпал етеді, демек, ойын сабақтарының қатысушылары басқа адамдарға, жануарларға, және де табиғатқа қатысты мейірім мен жанашырлыққа ҥйренеді. 7 Бҧл оқулық жоғарыда суреттелген мәселелерді жан-жақты шешуге бағытталған. Оның басты мақсаттары мынада: 1) қарым-қатынас теориясының негізгі тҥсініктерін сипаттау және қарастыру, тҧлға аралық және іскерлік байланыстарды сәтті қҧру және функциялар, ҥлгілер, стильдер, стратегиялар, қҧралдар, нысандар мен әдістер, техникалар мен технологиялар сияқты конструктивті қарым-қатынас қҧрушылардың тиімді ӛзара әрекеттесуі ҥшін маңыздылығын кӛрсету; 2) оқырманды арнайы білімдермен, біліктіліктермен және дағдылармен байыта отырып, оның жеке психологиялық, коммуникативтік, интерактивті және тҥсінікті қҧзыреттігін кеңейту немесе дамыту, себебі, И.Гѐте айтқандай, «адам тҥсінбеген нәрсені иелене алмайды»; 3) тәжірибелік ӛзара әрекеттесу кезінде коммуникативтік техникаларды, ҥлгілерді, стильдерді, біліктіліктер мен дағдыларды пайдаланудың кҥмәнсіз артықшылықтарын кӛрсетеді; 4) басқа адамдармен қарым-қатынас кезінде тәжірибелік әрекетте ӛз әлеуетін тҥсіну және оны оңтайлы пайдалану ҥшін, ӛзінӛзі тҥзету және болашақ мақсаттар ҥшін жеткілікті қалыптаспаған қасиеттерді дамыту ҥшін коммуникативтік практикумды жҥзеге асыруды ҥйрету; 5) қарқынды ойындар мен жаттығуларға тікелей қатысу және арнайы тапсырмаларды орындау барысында коммуникативтік тәжірибе алу (Б.Паскальдың сӛздерін еске тҥсірейік: «Адам, әрине, ойлану ҥшін жаратылған: бҧл оның әрі басты артықшылығы, әрі ӛміріндегі маңызды ісі. Және де ӛзі туралы ойлардан бастауы керек»); 6) меңгерген білімдерін нақты ӛмірлік жағдайларда, басқалармен қарым-қатынаста қолдануға кӛмектесу, осылайша коммуникативтік қҧзыреттікті арттыру. Оқулық аталған мақсаттарға сәйкес қҧрылған және тоғыз тараудан тҧрады, олардың әрқайсысында қарым-қатынастың ӛзекті мәселелері бойынша теориялық материал ҧсынылған; тақырыпты қарастыру барысында ӛздік және (немесе) топтық жҧмыс ҥшін тәжірибелік жаттығулар беріледі. Әрбір тараудың соңында теорияда жазылған коммуникативтік әлеуетті анықтайтын тесттер жинағы ҧсынылады. Оқырман (әрі оқытушы, әрі оқушы) тест тапсырмаларының барлық сҧрақтарына жауап беру керек және ӛзінің артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтауға кӛмектесетін қорытындылар жасау керек. Бақылау сҧрақтарының және тапсырмалардың жауаптары тараудың теориялық материалының игерілуін тексеруге мҥмкіндік береді. Ӛзін-ӛзі бағалау (тестілеу нәтижелері бойынша), алынған 8 білімдер мен кілтті біліктіліктер (барлық тапсырмаларды және интерактивті жаттығуларды тәжірибелік орындау нәтижелері бойынша) негізіндегі жетістіктерді қҧрама талдау оқырманға оларды нақты қарым-қатынаста икемді және тізбекті пайдалануға, табысқа қол жеткізуге және қанағаттануға кӛмектеседі. Себебі Д. Дидро жазғандай, «іс-әрекетіңді алдын ала білу батылдық береді». Бірақ тәжірибе кӛрсеткендей, тҧлға аралық және іскер қарымқатынаста, сондай-ақ оқу барысында ӛзара әрекеттесуде табысқа жету тек қажетті сипаттамалар мен қҧзыреттерді дамыту ҥшін ҥнемі жаттығу арқылы ғана мҥмкін. Осындай тренинг оқу ҥрдісінде қарым-қатынасқа оқыту кезінде әрі дербес технологиялар ретінде, әрі дәстҥрлі оқыту әдістерімен ілесіп, ойын технологияларының, рӛлдік және имитациялық ойындардың, жасампаз және эвристикалық жаттығулардың, ойындық жобалаудың және бірнеше рет қайталанатын тренингтің барлық алуан тҥрлерін қолданып, топтық ӛзара әрекеттесу кезінде сәтті ӛтеді. Оқу ҥрдісін осылай ҧйымдастырудың маңыздылығын федералды мемлекеттік білім беру стандарттары (ЖКБ ФМБС) куәландырады, олар жаңа буынды негізгі білім беру бағдарламаларына (НББ) қойылатын міндетті талаптардың бірі ретінде бакалаврларды оқытатын мамандарды қҧзыреттіктер тҥрінде кӛрсетілген тҥпкілікті нәтижелерге бағдарлауды қарастырады. Бҧл ретте оқытушы ҥшін оқу процесінде сабақ ӛткізудің белсенді және интерактивті нысандарын және технологияларын (оқу уақытының 30%-на дейін) және «шығысында» алынған біліктіліктерді бағалайтын бақылау-ӛлшеу материалдарын пайдалану міндетті шарт болып табылады. Яғни, оқырманға ҧсынылып отырған оқулық оқытушыларға да коммуникативтік ғана емес, интерактивті және ойынтехникалық қҧзыреттікті де дамытуға кӛмектеседі, және де оқулықты белсенді оқытуды ҧйымдастыру ҥшін тікелей сабақта қолдануға болады. Барлық тараулар осы қағидат бойынша жазылған. Кітаптың соңында оқулықта қолданылған негізгі терминдердің глоссарийі, қарым-қатынас мәселелері ғана емес, сондай-ақ ойын технологиялары бойынша да негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі келтірілген. Осының барлығы оқытушыға қарым-қатынас қатысушыларының білім беру процесінде тәжірибелік және эмоционалдық қажеттіліктерін қанағаттандыруға кӛмектеседі. 1.Педагогикалық қарым-қатынас — білім беру үдерісі субьектілерінің өзара әрекет жасау формасы ретінде. Қарым-қатынастың қызметтері және қүрылымы. Қарым-қатынас кезіндегі адамдардың бірін-бірі қабылдауы мен түсінуі. Эмпатия жэне рефлекция. Қарым-қатынас барысындағы кері байланыс. Қарым- қатынас үдерісіндегі адамдарды тыңдай алу қабілеті. Тыңдай алу техникалары жэне түрлері. 2.Педагогикалық қарым-қатынас қызметтері жэне сипаты. Педагогикалық қарым-қатынас ерекшеліктері. Қарым-қатынас кедергілері. 3.Педагогикалық қарым-қатынастағы конфликтология негізі. Конфликт туралы түсінік жэне оның негізгі қызметтері. Конфликт теориясы. Конфликт қүрылымы. Конструктивті жэне деструктивті конфликтілер. Конфликтінің субъективті жэне объективті себептері. Конфликтінің дамуы. Конфликтіні жеңу жолдары. Конфликтіні болдырмаудың тікелей жэне жанама әдістері. Конфликт адекваттылығы мэселесі. Конфликтілі жағдайлардағы оқыту үдерісін басқару. Қарым-қатынас ұғымы пәнаралық ғылыми категория. Бұл ұғымды философия, әлеуметтану, психология, педагогика және т.б. ғылымдар қарастырады. ХХ ғасырдың 60-жылдардың соңында әлеуметтік және педагогикалық психология ғылымдарының тоғысында “педагогикалық қарым-қатынас” ұғымы пайда болды. ХХ ғасырдың 70-жылдары Т.Н.Мальковский қарым-қатынастың коммуникативті аспектісін, А.В.Мудрик мектептің өзара әрекеттесуі мен тәрбиелеуші әсерлерін, В.В. Течет ата-аналар мен балалардың қарым-қатынасының ерекшеліктерін зерттеді. ХХ ғасырдың 80-жылдары А.А.Бодалев, В.Я.Ляудис педагогикалық қарым-қатынасты ғылымның жаңа саласы деп көрсетті. Педагогикалық қарым-қатынас “педагогикалық шеберлік” пәнінің аясында оқытылды. жүктеу 31,59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз