Сабақта  жаңа  технологияларды  пайдалану  іс-тәжірибесінен

Ақымова Аяш  №54 мектептің бастауыш сынып мұғалімі, Қызылорда облысы,Жаңақорәан ауданы,Бесарық ауылы

«Біз Қазақстанның  жаһандық  экономикалық  үрдістерге  сәйкес  дамып  келе  жатқан ел болуын  қалаймыз.Әлемдегі  жасалған  жаңа  мен  озық  атаулыны  бойына  сіңірген, дүниежүзілік  шаруашылықтан  шаәын  да  болса  өзіне  лайық «орнын» иемденген, әрі  жаңа  экономикалық  жағдайларәа  жылдам бейімделуге  қабілетті  ел  болуын қалаймыз».(Н.Назарбаев).

Білім  қоғам  өмірінде  қай  заманда да  маңызды  роль  атқарған.

«Білімді  мыңды  жығар»  деген  бабаларымыз  асылын  ардақтап, данышпандарын  аялай  білді, кең  байтақ  жерімізді  бізге  мұра  етіп  қалдырды. Жаһандану  үрдісі  жалпақ  әлемге  қанат  жайып  келеді. Ақпараттық  технологиялар  тез дамып,  өңіріміздің  өзегіне  айналуда.  Заман  талабын  дұрыс  ұғынып, балаларға  сапалы  білім  беретін  осы  заманғы   білім  беру  жүйесін  жасап, үлгермесек  мүмкіндікті  жіберіп  алып, көш соңында  қалып  қою  қауіпі  де  жоқ  емес.  Сондықтан да  білім  беру  жүйесін  дамытуға  бүкіл  ел  болып  атсалысуымыз  керек.

2006  1  наурызында  Қазақстан  халқына  жолдауында  Елбасымыз  Н.Назарбаев  Қазақстанның  әлемдегі  бәсекеге  барынша  қабілетті  50  елдің  қатарына  кіру  стратегиясын  ұсынды. «Білім  беру  реформасы – Қазақстанның  бәсекеге нақтылы  қабілеттілігін  қамтамасыз  етуге  мүмкіндік  беретін  аса  маңызды  құралдарының   бірі. Бізге  экономикалық  және  қоғамдық  жаңару  қажеттіліктеріне  сай  келетін  осы  заманәы  білім  беру  жүйесі  қажет» - деп  атап  өткен  Елбасымыз  білім  саласының  нақты  міндеттерін  айқындап  берді.

Оқыту  технологияларын  жоспарлау, жүйелеу  әдісі  оқытудың  тиімді  формаларына  жету  үшін  адамдық  және  техникалық  үрдістерді  меңгеру  керек  және  олардың  өзара  байланысын  ескере  отырып  білімді  оқыту  үлгісінде  қолдана  білу  қажет.

Жаңа  заман  талабына  сай  білім  беру  бүгінгі  таңда  өзекті  мәселе, шығармашылық  қабілеті  мол, жан-жақты  дамыған  адамзат  тәрбиелеуде  жаңа  педагогикалық  технология  ауадай  қажет. Білім  беру  технологияларының  басты  мақсаты – білім  беру  сапасын  арттыру, оқушылардың  білім, білу  дағдыларын қалыптастыру  болып  табылады.

Жаңа  технологияны  меңгеру  мұғалімнің  интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани  азаматтық  және  басқа  да  көптеген  адами  қабілетінің  қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді.

Оқыту  үрдісінің  негізгі  мәселесі  оқушыға  өнегелі  де  терең,  тиянақты, жүйелі  білім  беру.Іргелі  білім  берудің  міндеті  адамды  ғылыми  ойлауға, оның  әдіс-тәсілдерін  білуге,  өзін-өзі  дамытуға, өз  бетімен  білім  алуға, ізденуге іштей  қажеттілік  туғызады.

Бүгінгі күні бұл міндетті  электрондық  оқулық  жүзеге  асыруға  тікелей  қатысуда. Электронды  оқулықтың  ақпараттарын қолданып,дисктерге  суреттер, иллюстрациялар,кестелер,мәтіндерді  шығарып  алуға  болады.

Міне,осылай электрондық оқулық заман ағымына сай оқушылардың қызығушылыәын арттырып, түсінбей қалған сәттерін қайтадан көруге, алған маәлұматты  нақтылауға мүмкіндік береді.

Электрондық оқулық  есте сақтау үшін білімді жақсы меңгерткізеді.Оқу үрдісінде оқушының өзінің қатысуы оның ассоцациялық ойлау қабілеті  мен оқуға деген  ынтасын арттырады.Өзінше баға беруге, талдауға үйретеді.

Мысалы, мектепалды  даярлық  сыныбында  жүргізілген  5  саны  мен  цифры  тақырыбы  бойынша  математика  пәнінен  электронды  оқулықты  пайдаландым.  Ондағы  цифрлардың  қимылы  арқылы  қандай  заттарға  ұқсайтыны  көрсетіледі.

Көбелектің қанаты 3 цифрына , алманың жарты бөлігі  5  цифрына т,б. Ұқсастығын  ажыратады, әрі  қызығушылығы  артады.  Және де 5  цифрының  қасиетті сан екені , 5 күн оқимыз,  5 қару, 5 уақыт оқытылатын намаз т,б. жайлы айтылады.

Санамақтар жаттау арқылы баланың тілі ,ой-өрісі дамиды. Сын тұрғысынан ойлау өте күрделі,маңызды құбылыс.Мұғалім осы әрекетті ұйымдастырушы бағыттаушы.Ол өте білімді,әділетті.Оқушы түрлі ақпарат көздерімен сусындап өз түйінін айта білуі керек. Кез-келген мазмұнды талдау барысында өз тобымен ұжымдасып,пікірлесіп ең ұтымды жауапты іздеу керек.

Пайдаланған әдебиеттер:

1.Бастауыш мектеп / №8, 2004ж,   2006ж. №9, 2003 ж. /

2. Қазақстан мектебі  /№2, 2003 ж/

Әуешова Гүлзира-  №239 орта  мектептің бастауыш сынып мұғалім, Қызылорда облысы,Жаңақорған ауданы,Кеңес ауылы

Бала тәрбиесі ата-ана үшін күрделі де жауапты міндет.Баланы өмірге бейімдеуге мектеп,ұстаз және ата-ананың орны бөлек. Туындаған тәлім-тәрбиелік жарасымдылық пен мектеп пен ата-ана әлеуметтік орта,бірлесіп жұмыс істеген жағдайда ғана үйлесімдік табады.

Ата-ананың үйдегі іс-әрекеті балалардың көз алдында өтеді.Сондықтан жақсы,жаман қасиетіміздіің,әдетіміздің бала  тәрбиесіне ықпалы зор.

Ұлы ғалым,философ Әбунасыр әл Фараби «Адамға ең бірінші білім емес,тәрбие керек.Тәрбиесіз берілген білім-адамзаттың қас жауы.Ол келешекте оның өміріне қауіп әкеледі»деген екен.Бұдан шығатын түйін:бала тәрбиесіне ең әуелі,оның ата-анасының еңбекқорлығы,ұстамдылығы,ақыл-ой,сана-сезімі,адамгершілігі әсер етпек.

Қазақстан Республикасының егеменді ел болуы жас ұрпақтың жан-жақты дамуын,дүниежүзілік алдыңғы қтарлы ақыл-ой мен тәжірбиені өскелең өмір талабына жеткізуін,халқымыздың көп жылдар бойы тұншығып келген тілін,мәдениетін,тәлім-тәрбиесін жаңартуды талап етеді.Бүгінгі таңда білімнің мемлекеттік стандартына сәйкес республика мектептерінде білім беру мен тәрбиенің мазмұнын түбегейлі жаңарту қажеттілігі туындауда.Оның басты себебі республика өзінің тәуелсіздігіне ие болған жағдайда экономикалық,эколлогиялық,этномәдени ерекшеліктерінескере отырып,жастарды оқыту мен тәрбиелеу ісін қайта құрудың аса қажеттілігіпайда болды.Оның үстіне өтпелі кезеңдегі нарық қыспағынан  жұмыссыздықтың етек алуы,рухани жұтаңшылыққа ұшыраған әрбір отбасының экономикалық ауыр хал-ахуалы тәрбие мәселесіне көңіл бөлмеуде,ал ол оқушы жастардың қараусыз қалуын туғызады.Бұл 11-13 жасар жеткіншектерді шылым шегуге,ішімдікпен,нашақорлықпен,ұрлық істеуге т.б.қылмыстық әрекеттерге итермелеуде.

Сондықтан жалпы білім беретін мекемелерде оқушыны тұлға етіп жан-жақты тәрбиелеу мақсатында ҚР-ның білім беру мекемелерінің 2006-2011жылдарға арналған тәрбие жұмыстарының кешенді бағдарламасы қолға алынған.Бұл заңды Білім мен ғылым министрлігі ұсынып,оқушыларға БҰҰ-ның бала құқығы,ҚР-ның «Білім туралы»заңын, «ҚР-дағы бала құқығы туралы», «Кәмілетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтыңалдын алу мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы»заңдарын үйретіп ,кеңінен насихаттаукөзделген.адамдар тұлға болып өзіндік жеке бас ерекшелігімен бірден дүниеге келмейді.Әрбір жеке тұлғаны қалыптастыру,тәрбиелеп жетілдіру қажет.Жеке тұлғаның ерекшелігі –ол оның өзіне тән мінез құлығындағы ,іс-әрекетіндегі,көзқарасындағы ерекшелігімен даралануы.Қоғамдық тұлғаларға ортақ этикалық біріңғай талаптардың болуына қарамастан қоршаған орта жөнінде әр адамның қалыптасқан өзіндік  ой-пікірінің көзқарасының болуы. Сонымен бірге адамның өмірде үздіксіз тәрбие құшағында болатынын бұрынғы игерген білім,білік дағдыларды біртіндеп көмескіленіп,оның орнына жаңа білім,білік дағдыларды меңгерумен шұғылданатынын ескеруге де тура келеді.

Тәрбиеленуші өзіне керекті рухани дүниенің барлығын қоршаған  ортадан алады.Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Жастар тәрбиесі-басты мақсат.Ұстаз бір елдің болашағы үшін жасайтын киелі мамандық иесі.Оның парасатты жүріс тұрысы,сөйлеу мәдениеті,ішкі жан дүниесі,киім киісі-бәрі баланың назарынан тыс қалмайды.»деген .Ендеше сол бір жеке тұлғаны тәрбиелеу үшін де соны тәрбиеге жинақтап,белгілі бір жұмыс жүйесі қалыптасу керек.Сапалы білім алмайтын ,тәрбиеге қонбайтын адам жоқ

Бірақ сол адамды адам етіп тәрбиелеу кімнің қолында деген сұраққа жауап берудің өзі ойландырады.Бала тәрбиесінде отбасының рөлі көп жағдайда жаңа әлеументтік –экономикалық қатынастармен анықталады.Ол ата-аналар мен мектептің және қоғамның арасындағы нарықтық еңбек қатынаысы жағыдайында қалыптасқан.Нарықтық қарым –қатынас ата-аналардың отбасындағы бала тәрбиесіне деген жауапкершілік сезімін бір табан бәсеңдетеді.

Бала біздің болашағымыз ,өзімізді жалғастырар ұрпағымыз. «Баланы бастан»дейді халық.Ендеше бала тәрбиесіне ерекше мән беріп,ата-ана,мектеп,қоғам ынтымақтастығын ойлағанымыз жөн. «Ата көрген оқ жонар,шеше көрген тон пішер»демекші балаға отбасы тәрбиесінің әр әсері мол.Қазіргі жас балғын бала ертеңгі күніміздің саналы азаматы.Жалпы бала тәрбиесі назардан түспейтін ең маңызды да өзекті мәселе.Баланың бойындағы жағымсыз әрекеттерді байқағаннан ақ ата-ана ,мектеп тыйым салып,дұрыс жолға бағыттау керек.

Мектеп ,ата-ана, ұстаз болып бірігіп ,сапалы білімді ,саналы тәрбиелі,салауатты ұрпақ тәрбиелеу керектігін айтқым келеді.

Бала тәрбисіне көңіл бөлуі                           Сыныптан тыс тәрбие жұмыстарын  өткізу

Ата-анамен байланыста болу

Баланың достарымен танысу

Балаға саналы тәрбие беру         Үнемі ақылдасып отыру      Жүріс-тұрысын бақылау

Топтық жұмыс          жанұямен жеке дара жұмыс                 Қиын жанұялармен жұмыс

Оқушының мінедемесі       Педогогикалық жеке әңгіме         Педогогикалық    талап

Ұлы ойшыл Абайдың «Әркімді заман өсіреді.Кімде кім жаман болса,оның ата-анасы ,замандастары кінәлі.»деуіде  адам тәрбиесінің қоғамдық ортамен тығыз байланыстыратындығын көрстеді.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Бастауыш мектеп№12.2006жыл.

2.Мектептен тыс жұмыстар№12.2009ж.

3.Сыр мектебі№1.2010 жыл.

Базарбаева Іңкәр  Өсерқызы- №167мектеп жанындағы шағын орталық тәрбиешісі, Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы,

Кезінде ата-бабаларымыз Алтайдан-Атырауға,Еділ мен Жайыққа дейінгі ұлан-ғайыр жердегі талай ғасырлар бойы басқыншы жаудан қорғап,бостандық  пен  тәуелсіздік   жолында   шыбын  жанын  пида  еткені  белгілі.Сондықтан  да  біздер,Халқымыздың  әйгілі  хандары  мен  билері мен батырларын  қадір  тұтып, қастерлейміз,оларды  мақтан  тұтып,  ұрпаққа  үлгі  етеміз. Өз  Отанымыз- қазақ  жерін  қажет  болған  жағдайда  жан  аямай  қорғауға  дайынбыз. Еліміз  өзінің  қорғаныс  қабілетін  сақтауды  мемлекеттік  маңызды  міндеттерінің  бірі  және  оны  бүкіл  халықтың  ісі  деп  санайды.Өйткені,біздің  басты  мақсатымыз – Қазақстанның  егемендігі  мен  территориялық  тұтастығын  сақтау.

Еліміз  тәуелсіздік  алған 19 жыл ішінде әлемге танылды.Экономикамыз дамып,халықтың әл-аухаты жақсарды.Егемендік алған алғашқы жылдан бастап-ақ,ұрпақ тәрбиесіне,білім беру ісіне де аса мән беріле бастады.

Білім беру барысында баланың жеке тұлға ретінде жан-жақты қалыптасуына,олардың танымдық әрекетін дамытуға,ой-санасының қалыптасуына ерекше назар аударылуда.Республикамызда білім беру заңы қабылданды.Қоғамның даму,ғылым  мен техниканың,ұлттық  рухани  мәдениетінің өркендеуі білім саласына оң өзгерістер әкелді.  «Әрбір мемлекеттің интеллектуалдық,экономикалык,парасаттылық және оның прогресивті даму мүмкіндіктеріне тікелей байланысты»екендігі білім берудің мемлекеттік стандартында да айқын көрсетілді.Жалпы қазіргі кезеңде білім берудің мазмұны қайта қаралуда .Халықтың ұлтық- тарихи дәстүрі,оның жалпыадамзат мәдениетімен тығыз байланысы –барлық оқыту мен тәрбиелеу ісінің бастау бұлағы болуы тиіс.  Оқу-тәрбие бағдарламалары мен республиканың ұлттық ерекшелігіне, мемлекеттің әдебиет,тарих,география,музыка,бейнелеу өнері,еңбек, дене тәрбиесі ,әскери даярлық тәрізді  пәндер  ұлттық  тұрғырға  негізделуі  тиіс.Басқа да пәндер бағдарламалары мен оқулықтарынан  ұлттық тәрбиенің лебі есіп тұруы шарт.Ұлттық тәрбиенің ғылыми – теориялық негізін анықтау үшін оның өзіндік ерекшеліктерін ескеру қажет.

Педагогикалық теория мен тәжірибиенің  бірден – бір күрделі және  негізгі мәселесі жеке адамның белгілі жағдайда дамуы.Сол себепті жеке адам  мәселелері жас ерекшелік физиологиясы мен анатомиясы, әлеуметтану,педагогикалық психология, әлеуметтік психология тәрізді әр қилы ғылымдар арқылы зерттеледі.Ал,қандайда болмасын  жеке адам белгілі  бір ұлт өкілі болғандықтан, оның кейбір генетикалық, әлеуметтік негіздерін халықтық педагогика мен ұлттық психология қарастырады.Қазіргі заманғы психология  жеке адамды біртұтас биологиялық  және әлеуметтік жағынан қарастыруды  жөн санайды.Л.С.Выгодскийдің  анықтауынша,  «жеке адам – белгілі  бір қызмет  атқарып, сол қызметті  өтеуге  бағытталған психикалық жүйе».Жеке адамның негізгі қызметі қоғамда қалыптасқан адамның белгілі қарым-қатынастағы іс-әрекеті арқылы дамиды.Халықтық орта, яғни ұлттық қоғам – сол әлеуметтік теорияларды  белгілейтін жүйе.Жеке тұлғаның қалыптасуына әсер ететін қоршаған ортасы, яғни қоғам.Кез-келген адам баласы дүниеге келгеннен бастап қоғамдағы болып жатқан құбылыстарды қабылдау арқылы өзінің ойлау қабілеті, санасы,мінез-құлқының және басқа да қасиеттерінің реттелуіне жол береді.Сондықтаы да тұлғаның қалыптасуына  және дамуына бір-бірден ықпал етуші қоғам.Тұлға өзінің көздеген міндетін шешу арқылы қоғамдық мүддені де шешеді.Сол себепті тұлға мен қоғам бір-бірімен тығыз байланысты.Қоғамда болып жатқан құбылыстардың барлығы адамдардың қатысу салдарынан пайда болады.Адамның қалыптасуына қоғам әсері қандай болса,қоғамдағы болатын және болып жатқан құбылыстарға адамның әсері сондай.

Халхымыздың белгілі ақыны Мағжан Жұмабаевтың артына қалдырған тәлім-тәрбиелік  мұраларының негізгі тақырыптарының бірі де осы тұлға мәселесі.Ол өзінен бұрынғы ұлы ойшылдардың туындыларын елеп-екшеп,олар қозғаған осынау өзекті мәселені сомдау арқылы  адам баласын жетілдіруді мақсат етеді.Ақын өз шығармаларында ақыл-ой,ерік-күш,белсенді іс-ірекеті басқаға үлгі боларлық,халықтың көш басшысы,қамқор ақылшысы болуға жарайтын тұлғаларды тәрбиелеу жолын іздестіреді.Тұлға-сан қырлы,мазмұны да,табиғаты да күрделі,құпиясы мол әлеуметтік ұғым.Адам өсіп,дамып,жетілу процесінде біртіндеп тұлға,кісі деген атқа ие болады.Оның жан-дүниесі,сана-сезімінің дамуы,айналасы мен қоғамдық өмірге тәуелді.Осындай жағдайда оның дүние танымы мен сенімі,арманы мен талғамы,кісілігі қалыптасады.Мағжан Жұмабаевтың ой-пікірлерін қарастыра келе аңғарғанымыз,толыққанды тұлға болып «өз ұлтын сүйген адам,ол өз ұлтының бақыты үшін, өз бақыты бақытын құрбан қылады..,өйткені ұлттық мақтаныш жеке адам мен ұлты үшін бұзылмас заң...Ердің бағасы...жүрегінің таза болуында...» Адам жанын жазбай танитын ақынның пікірінше, адамның түзу жолға түсуінің  бірінші шарты өзін-өзі тексеру, өз қатесін көре білу,келешекте сол қателікке жол бермеуге ұмтылу. Ол адам ылғи да өзін-өзі тексермесе ілгері баса алмайды,-деп түйіндейді.                                                                                    Олай  болса ,ұлттық  тәрбие негізінде жеке тұлғаны қалыптастыру маңызына ерекше мән беруіміз қажет.

Пайдаланылған  әдебиеттер:

1.Л.С.Выготский –жалпы  психология

2. Сыныптан  тыс журналдар

.

Ұрпақ тәрбиесі-ұлт болашағы

Мақсатым: Рухани тәрбиесі мен білім сапасы тең келетін ұрпақтар тәрбиелеу.Тәрбие мен біліктілікті дамытуға психологикалық ой тастау.

Міндетім:Бала тәрбиесіндегі жеке дара қабілеттері мен қызығушылығын ескере отырып,оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастыру.

«Әркім өзінше бір әлем» Әлем дегеніміз қандай кең ұғым болса,ұстаз деген сөзге де сондай зор мағына сыйып тұр.Өйткені ұстаз өзінің ішкі әлемінің қалыптасуына тікелей ықпал ететін тұлға.

Яғни ұстаз баланы алға жетелеуші,сана сезімін қалыптастырушы. Мектеп-үлкен білім теңізіндегі ұстаздықтың шеберлігін ашатын орта.Бұл мәселеге тоқталған себебім мектеп,мұғалім,оқушы,ата-ана бір-бірімен тығыз байланысты.Егер біреуі қалыс қалса,орны бірден білінетіні анық.

Еліміздің ертеңі,ұлтымыздың болашағы-бүгінгі мектеп қабырғасында жүрген оқушылар. «Бала балқытылған алтын,оны қалыпқа құйып,қандай мүсін жасаймын десе де мұғалімнің қолында» деген екен ұлы педагог К.Ушинский.

Жер бетіндегі әрбір халықтың ұрпақ тәрбиесінде өзіндік ұлттық ұстанымы бар.Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрат-міндеттердің ең бастысы-өзінің ісін,өмірін жалғастыратын ұрпақ тәрбиелеу.Қасиетті де қастерлі қазақ халқының да өз ұрпағын тәрбиелеу де өзіндік ерекшеліктері болған.Ата-бабаларымыз көзінің қарашығындай сақтап келген, тәрбиенің қайнар бұлағы қасиетті дәстүрлеріміздің дәріптемесек, болашақ тәрбие ісінің мәні тым жайсыз күйге ұшырауы ғажап емес.

«Ел боламын десең бесігіңді түзе» демекші өскелең өркенге саналы тәрбие бастауыш сыныптан беріледі.Ол процесті балғын бұтақты оңай июге болатынымен салыстыруға болады.

Мені, қазіргі сабақта біз тәрбие мен білім беруді ұштастыра алудамыз ба? деген сұрақ мазалайды.Әрине,толық сеніммен  «ия» деп жауап беруге қиналамыз.Неге десеңіз білім беру саласындағы жаңашыл реформаларды іске асырамыз деп тәрбие жұмысын кенжелетіп алғандаймыз.Толыққанды тәрбие жұмысы болғанымен көп жағдайда тек қана қағаз жүзінде екенін мойындауымыз керек.Егер олай болмаса мектеп оқушылары арасында бұзақылықтар,ұлтымыздың ұяң мінезді деп есептелетін қыздары арасындағы қылмыскерлерге,белгісіз жан түршігерлік сорақылықтарға,бүкшеңдеген қарияға көмек қолын созу былай тұрсын, жекіп,мазақ ету т.б сол сияқты жан күйзелтерлік  қоғамдағы көріністер неге жиілеп барады

Қиын сәтте досын демеуге асыққан,жасы үлкенді құрметтеп,кішіге аялы алақанын ұсынған,берілген жауапты міндетті егеменді елдің өскелең ұрпағымын деген жауапкершілікпен орындауға асыққан шәкірттерді өз деңгейінде кездестіресіз бе? Әрине, жоқ.

Кез келген ұлттың өзіне ғана тән, жарасымды салты бар емес пе? Сананы тұрмыс билеген мына заманда батысқа еліктеп,байырғы жайсаң мінезінен, жомарттығынан,жанашырлық сезімнен,адал қарым-қатынас пен сыйластықтың алшақтап бара жатқандай.Қазағымның жүдеп бара жатқанын әу бастан байқаған ұлтымыздың ұлы перзенті Шәкәрім Құдайбердіұлы өз өлеңдері арқылы толғанған жан айқайын білдіргендей:

Европа  білімді жұрт осы күнде,

Шыққан жоқ айундықтан о да  мүлде.

Терең ойлап сөзімнің мәнін біл де

Іштен жыла,шырағым түбін біл де......

Осы біздер ата-бабамыздың ұрпақ тәрбиесінде салған сара жолынан ауытқып кеткендейміз.Балам деген жұрты болмаса,жұртым дейтін баланың болмайтынын ескеріп, әрбір балаға кәусар бұлақтай қарап,көзін аша білуіміз керек.Осы жерге бізге сан салалы салт дәстүрге бай халқымыздың асыл мұрасы көп көмек етеді.Халқымыздың өткеніне үңілсек ұлттық тәрбиеден бай тәжірибе жинақтағанын аңғаруға болады.Байтақ даламыз бен туған елімізді көз қарашығындай қорғаған ержүрек бабаларымыз,еркіндік үшін күресте жалау болып,желбіреген қазақтың біртуар перзенттерінің сан-салалы дәстүрімізбен ұлттық тәрбие бұлағының кәусарынан сусындағанын  дәлел ретінде тілге тиек етуге болады.

Жас ұрпақты рухани құндылықтарға негіздеп білім беру,әсіресе,мектеп жасында қалыптастыру ұтымды.Дегенмен,бүгін де бала тәрбиесіндегі бүкіл салмақты мұғалімдердің мойнына іліп қойып отырмыз,ол шынында да солай.Ата-ана бала тәрбиесінен алыстап барады.Мектептің есігін ашпайтын,шақырып келтіре алмайтын ата-аналар да бар.Сонда бала тәрбиесі ақсамай қайтеді?

«Балалы үй-базар,баласыз үй-қу мазар» деп айтамыз.Бірақ сол баланың қызығын қызықтағанымызбен де кейде азабына іргемізді аулақ салатынымыз алаңдатарлық жайт.

Бала тәрбиесі-баршамыздың ісіміз.Әр баланың өзінің отбасы,ата-анасы болғандықтан оны тәрбиелейтін де,болашағына жауап беретін де солар.Атамыз қазақ: «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің»деп бекер айтпаған.

Қайырымдылық,адалдық, ізеттілік,мейірімділік құндылықтары қалыптасқан халқымыздың асыл да абыройлы қасиеттерін жас ұрпақ бойына сіңіре білу мектеп мұғалімдері мен ата-аналар парызы.Жалпы адамзатты толғандырар,әсіресе қазақ үшін ерекше сипатқа ие болған мәселе-ұрпағымыздың бойындағы рухани-адамгершіліктің толыққанды болмауы.Ұлтты ұлт ретінде танытатын үш нәрсенің бірі-қасиетті жер-ана,екіншісі-тіл,үшіншісі-атадан мирас болып қалған өзіндік құндылығы бар дәстүріміз емес пе?Әрі заман рухына,әрі өз халқының діліне сай келетін ұлттық тәрбие беру үлгісін іздестіруді әрбір ұстаз,әрбір ата-ана басты мақсат етсе игі еді.

Тәрбие-халықтың ғасырлар бойы жинақтап,іріктеп алған озық тәжірибесі мен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына сіңіру.

Баланың қоршаған ортадағы қарым-қатынасын,дүниетанымын,өмірге деген көзқарасын және соған сай мінез-құлқын қалыптастыру.Осы мақсаттарды іске асыруда оқушылар ұйымын құрудың маңызы өте зор деп ойлаймын.

1-4 сынып «Балдырған» тобы

5-8 сынып  «Ұлан» тобы» тобы

9-11 сынып «Жас қанат» тобы құрылса және жүйелі түрде жұмыс жасалса.

1.Жалпы адамзаттық құндылықтарды жеке тұлғаны қалыптастыруда негіз етіп алу.

2.Өз отанына пайда келтіретін қоғамымыздың білімді,парасатты,адамгершілікті,қайратты тұлғаларды даярлау.

3.Әлемде бейбітшілік болуына үлес қосу,экологиялық,қайырымдылық,рухани,танымдық мәдени шараларына ат салысу.

4.Ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды,тарихты,тілді,халықтың рухани қазыналарын қастерлеу,насихаттау.

5.Баланың бойында адамгершілік құндылықтардың дамуына ықпал жасау.

Бір кемшілігі байқалса,оқушыларға өкпелейтініміз бекер.Салт-дәстүрді өз орнымен іске асырып,үлгі-өнеге ете алмаған кінә бізден.

Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні:

«Шындығы сол,мына өмірге,

Біздер келген қонақпыз.

Кешке келіп,таңертең жоқ,

Келіп-кетер толассыз»  деген ой шумағын зерделесек халықтың тағылымы тек балалар үшін ғана емес,барлық буын,күні ертең соңғы сапарға аттанғалы отырған үлкендер үшін де керек.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Р.Қоянбаев  Педагогика

2.Білім технологиялары журналы 2010ж

3.Тәрбие құралы 2009ж

   

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытуда проблемалық әдістерді пайдаланудың тиімділігі

Байжанова   Мысырша  Сұлтанқызы-. Қыдыров атындағы № 54 орта мектеп,

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Қызылорда облысы, Жаңақолрған ауданы, Бесарық ауылы

Сабақ беру жәй ғана үйреншікті шеберлік емес,ол - жаңадан жаңаны табатын өнер.Ж.Аймауытов.

Проблемалық оқыту-шығармашылық жұмыс көзі. Қазіргі таңда қоғамда болып жатқан өзгерістерге  байланысты  қоғам шығармашылық әрекет пен шығармашыл тұлғаға мұқтаж екенін күнделікті  өмірдің өзі дәлелдеуде. Осыған орай бүгінгі күні орта білім беретін мектептерге үлкен талап қойылуда.

Баланы кез-келген пәннен жалықтырып алмау,оның қызығушылығын арттыру үшін  қандай әрекеттер жасау керек?деген сұраққа жауап іздеу көптеген технологияны, әдіс-тәсілдерді дүниеге әкелді.

Сондықтан педагогика ғылымында педагогикалық үрдісті ұйымдастыру формалары өзекті мәселеге айналып, қазіргі кезде Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үрдісі қалыптасуда.Бұл процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді.Білім берудегі ескі мазмұнның  орнына жаңасы келуде. Я.А.Коменскийдің,И.Гербарттың дәстүрлі объект-субъектілі педагогикасының орнын басқасы басты.Ол балаға оқу қызметінің субъектісі ретінде,өзін-өзі өзектілендіруге,өзін танытуға және өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылатын дамушы тұлға  ретінде бағытталған.Мұндай жағдайда педагогикалық процестің маңызды құрамы оқу ісіндегі субъектілер—оқытушы мен оқушының тұлғалық-бағытталған өзара әрекеті болып табылады. Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға  баланың білімін,білігі мен дағдысын емес,оның тұлғасын,білім алу арқылы дамуын қояды.

Бүгінгі таңда В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы,М.Чошановтың проблемалық модульді оқыту технологиясы,Қазақстанда Ж.Қараевтің, М.Жанпейісованың және т.б.ғалымдардың технологиялары  кеңінен танымал.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы»Заңында оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдауда көп нұсқалылық қағидасы  бекітілген,бұл білім мекемелерінің мұғалімдеріне,педагогтарына өзіне оңтайлы нұсқаны қолдануға ,педагогикалық процесті кез келген үлгімен,тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді.

Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында  қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытуда проблемалық әдістерді пайдалану жолдарына тоқталамын

Проблема дегеніміз – субьектінің өзінде бар іздену құралдарымен (білім,икемділік,іздену тәжірибесі т.б.) шешуге болатын проблемалы жағдай.Сондықтан да кез-келген проблемада проблемалы жағдай болады да, кез-келген проблемалы жағдайда (субьект шешу құралын игермеген болса) проблема бола бермейді.

Проблемалық оқытуда көздейтін мақсат оқушыларға білімді даяр күйінде бәрін мұғалімнің өзі баяндай бермей, олардың алдына белгілі проблемалық міндет қойып, соны өздеріне шештіруге бағыттау. Проблемалы міндет дегеніміз – проблемалы жағдайдағы іздену, зерттеу барысында шешілетін проблема.

Проблемалық оқыту: проблема, проблемалық сұрақтар, проблемалы тапсырма, пробдемалы жағдай деген ұғымды қамтиды. Бұл ұғымдардың мазмұнын дұрыс түсінудің маңызы зор.

Проблемалық оқыту шығармашылық жұмыстарды жүргізудің ең өнімді жолы болып табылады. Оның басты себебі, проблемалық оқыту технологиясының өзіндік ерекшелігінде жатыр. Проблемалық оқытуда оқушылар бейтаныс, белгілі емес мәселелерді өз бетінше шешуге жұмылады. Проблемалық ситуцияны шешу арқылы оқушылардың шығармашылық ойлауы дамиды, интеллектуалдық таным үрдісі жетіледі. Пәнаралық байланысқа негізделген шығармашылық тапсырмалардың  тіл дамытудағы  тиімділігі – оқушылардың бұл оқыту түрінде ғылыми ізденіспен, зерртеушілікпен айналысады. Ойлау үрдісі тоқтаусыз жұмыс істейді. Ойлауымен бірге тілдері де дамиды.Мысалы  5-сыныпта «Фонетика» бөлімін оқытқанда  мынадай сұрақтар қоюға болады:

1.Қолда буын көп пе аяқта буын көп пе?(а-яқ )

2.Шалға қарағанда балада не көп?(ба-ла)

3Ант пен қант,оқ пен тоқ,ұрт пен мұрт деген жұп сөздерде екі ұқсастық айтылуы,буын саны және айырмашылық буындардың жасалу түрі,дыбыс саны бар екен.Соны тауып дәлелде.

4.Бота мен қозы ұқсас.Олар қалай ұқсас?(Дыбыс және буын саны,буын түрі).

Проблемалық оқытуға негізделген жұмыстар, тапсырмалар оқушылардың ғана өзіндік ойлауына, өзіндік ізденісіне ғана бағытталады,білімді өз беттерімен алуға жол ашады, таным белсенділігін арттыруға түрткі жасайды. Проблемалық сұрақтарды, ситуацияны шешу- шығармашылық үрдіс. Ал шығармашылық, өнерпаздық сөзінің мәні – жеке тұлғаның бір нәрсе жасап шығаруы немесе өзіне ғана тән бір нәтижеге қол жеткізуі. Шығармашылық – ешкімнің қол жеткен табысын өзіне пайдаланбайды, өзінің ғана жасап шығарған тың,жаңа өнімі.

Шығармашылық тапсырмалардың ең басты белгілері оқушылардың белсенді дербес ізденісі, өзіндік, шығармашылық ойлауы арқылы проблемалық ситуацияны шешулерінде.

Білім беруді проблемалықпен оқытудың үш түрлі әдісі, үш түрлі жолы бар: