Қазақ тілі сабағында оқушылардың танымдық әрекеттерін белсендіру

Қазақ тілі сабағында оқушылардың танымдық әрекеттерін белсендіру

• Мақсат:
• Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын, ынтасын оятып, танымдық белсенділіктерін арттыра отырып, шығармашылық қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Танымдық қабілеттерді дамытуда ескеретін қағидалар

Шығармашылық тапсырмалардың талаптары

Баланың танымдық қызығушылығының көрсеткіштері

• Зейін қоюшылығы;
• Баланың өз еркімен білімге деген құлшынысы;
• Жұмыс барысында кездескен қиыншылықтарда жағымды эмоцияда болуы;
• Аталған міндетті шешу жолдарына ұмтылыс жасауы;
• Интеллектуалдық жетістіктерге қажеттілігі;
• Ұсынылған әрекет тәсілдерін меңгеруге талпынысы;
• Таныс емес нәрселер мәніне көңіл бөлуі.

Танымдық әрекеттерді қалыптастырып, дамытатын құралдар

• Есте сақтау қабілеті;
• Өз-өзін ұстау қабілеті;
• Ынта;
• Еңбексүйгіштік;
• Өздігінен жұмыс істей білу;
• Логикалық ойлай білуі;
• Танымдық қызығушылығы.

Шығармашылық жұмысқа баулудың әдіс-тәсілдері

• Тақырыпты мазмұнына қарай жинақтау;
• Арнаулы бір тақырыпта пікірталас тудыру;
• Оқушылардың логикалық ойлауын дамытатын ойындармен берілген тапсырмаларды шешу;
• Берілген тапсырмаларды түрлендіру бағытындағы жұмыс;
• Әңгіменің ұқсастығын салыстыру,бөліктерге бөлу, ат қойғызу;
• Қиялдау арқылы сурет салғызу, рөлге бөліп оқыту;
• Ұнатқан кейіпкерлерге мінездеме беру;
• Мәтін, ертегі, әңгімені өз бетінше аяқтау.

Оқушылардың қазақ тілінде сөйлесім әрекетін қатысым құралы ретінде меңгерту мақсатында берілетін тапсырмалар

• 7 сынып Әлеуметтік- тұрмыстық ая бойынша Тақырыбы: Менің отбасы мүшелерім және туыстарым қай тілде сөйлейді?
• Тапсырмалары:
• - Сенің отбасың ана тілінде сөйлеседі ме? (Сөйлемесе, не себепті?)
• Өз пікірлеріңді білдіріңдер.
• - Отбастарыңда сөйленетін тіл туралы достарыңмен пікірлесіп, өзара жұпта сөйлесіңдер.
• - «Туысы бірдің- уысы бір» дегенді қалай түсінесіңдер? Өз ойларыңды айтыңдар.
• - Отбасы мүшелерінің отбасындағы орны мен міндеттері. Пікірталас құрыңдар.
• - Отбасы, ана тілі туралы мақал- мәтелдерді естеріңе түсіріңдер.

Тақырыбы: Сыйлықтар. Мен досыма қандай сыйлықтар беремін?

• Тапсырмалары:
• Құттықтауға қатысты сөз орамдарын пайдаланып, достарыңа тілек айтыңдар.
• Сендер туған күнге бармақсыңдар. Осы жағдаят бойынша жұпта диалог- пікірталас құрыңдар.
• Сыйлық міндетті түрде қымбат, сапалы болуы керек. Келісесіңдер ме? Ойларыңды айтыңдар.
• Өз ұлтыңның сыйлық беру дәстүрі туралы реферат жазыңдар.
• Тақырыбы: Менің жазғы демалысым
• Тапсырмалары:
• Жазғы демалыстарыңнан қандай әсер алдыңдар? Әңгімелеңдер.
• «Менің жазғы демалысым» тақырыбына шағын шығарма жазыңдар.
• Тақырып бойынша диалог құрастырап, өзара жұпта сөйлесіңдер.
• Жазғы демалысты қайда өткізген дұрыс? Сұхбат құрыңдар.

Тақырыбы: Ас- адамның арқауы

• Тапсырмалары:
• Саған қандай тағам ұнайды? Әңгіме жазыңдар.
• «Ас- адамның арқауы» дегенді қалай түсінесің? Өз ойларыңмен бөлісіңдер.
• Сенің тамақтану режимің. Монолог түрінде баяндаңдар.
• Асханада қалай тамақтанып жүрсің? Диалог құрыңдар.
• Ас туралы мақал- мәтелдерді естеріңе түсіріңдер.
• Тақырыбы: Киім
• Тапсырмалары:
• Киім кию өнер ме? Сұхбат құрыңдар.
• Ұлттық киімдерді күнделікті киер ме едің? Өз ойларыңды айтыңдар.
• Мектеп оқушысының киімі. Киім үлгілерін суреттеңдер.

Оқушылардың қазақ тілінде сөйлесім әрекетін қатысым құралы ретінде меңгерту мақсатында берілетін мәтінмен жұмыс барысындағы тапсырмалар

• Әлеуметтік- мәдени ая бойынша Тақырыбы: Музыка. Біздің еліміздің сазгерлері 1.Мәтін: Сұлу, әдемі музыка (120 бетте)

• Сөздікті талдап,
• сөз тіркестерін,
• сөйлем құрыңдар

• Мәтінді түсініп,
• рөлге бөліп
• оқыңдар

• Мәтін бойынша
• сұрақ-жауап
• құраңдар

• Неге қалмақтың ханы
• Саймақты
• тұтқыннан босатты? Өз
• ойларыңды белгілеңдер

• Мәтіннің мазмұны
• бойынша
• қорытынды жасаңдар

• Өздерің қандай шешім
• ұсынар едіңдер?

Мақал- мәтелдермен жұмыс:

• Мәтін: Ән- көңілдің ажары (121 бетте) Тапсырмалары:
• Музыкаға байланысты мақал- мәтелдерді оқып, мағынасын түсіңдіріңдер.
• Бір мақал бойынша шағын әңгіме құраңдар.
• Өздерің ұнататын музыка, топтар туралы өзара сөйлесіңдер.
• Мәтін: Қазақ халқының музыкалық аспаптары тарихынан (125 бетте)
• Тапсырмалары:
• 1. Мәтінді сөздік арқылы түсініп оқыңдар.
• 2. Тірек сызбалар арқылы мәтіннің мазмұнын айтыңдар.
• 3. Мектептегі музыкалық үйірмелер туралы әңгімелеңдер.
• 4. Қазақ халқының бір музыкалық аспабы тарихынан қосымша мағлұмат табыңдар.

Мәтін: Ұлттық аспаптар Дауылпаз (126 бетте)

• Тапсырмалары:
• Диалог негізінде соңын өздерінше аяқтаңдар.
• Берілген анықтама бойынша әңгіме құраңдар.
• Бір ұлттық аспапқа сипаттама беріңдер.
• Мәтін: Халық әндері (129 бетте)
• Тапсырмалары:
• 1. Халық әндері адамды неге тәрбиелейді? Өз ойларыңды белгілеңдер.
• 2. Қазақтың халық әндері деген қандай әндер? Өзара сөйлесіңдер.
• 3. Бір халық әнін жаттаңдар.

Мәтін: Күй аңыздары (133 бетте) Тапсырмалары:

• Мәтінді түсініп оқып, тірек сызбаны толықтырыңдар.
• Өзара диалог құрыңдар;
• Жоспар құрып, толық әңгімелеңдер;
• Мәтін: Құрманғазы Сағырбаев (153 бетте)
• Тапсырмалары:
• Мәтінді түсініп оқып, диалог бойынша сөйлесіңдер.
• Маған қандай сазгерлер ұнайды? Шағын шығарма жазыңдар.
• «Қазақ сазгерлері» деген тақырыпқа тірек сөздер арқылы әңгіме дайындаңдар.
• Құрманғазы Сағырбаев жайында қосымша мәлімет жинап, реферат жазыңдар.
• Мәтін: Әженің әлдиі (137 бетте)
• Тапсырмалары:
• 1. Мәтін бойынша монолог дайындаңдар.
• 2. Өзара ана әлдиінің құдіреті жөнінде диалог құрыңдар.
• 3.Сендердің өмірлеріңде музыка қандай рөл атқарады? Шағын шығарма жазыңдар.

Тапсырмаларды орындаудан күтілетін нәтижелер:

• 1.Оқушылардың тілдік дағдысы мен ойлау қабілеті дамиды;
• 2. Күнделікті өмір жағдаяттарында қазақ тілін орынды қолдана білуге дағдыланады;
• 3.Оқушылардың шығармашылық қабілеттері дамып, іскерлік дағдылары жетіледі;
• 4.Тілге деген қызығушылықтары артып, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімдері оянады.