Кейс-менеджмент

11

10

              

      Денсаул

ық сақтау, білім беру және әлеуметтік қорғау жүйелерінің қызм

еткерлеріне арналған анықтамалық

ЖЕР

Г

І

ЛІК

ТІ 

ДЕҢ

ГЕЙ

Д

Е

Г

І Ә

Л

Е

У

М

Е

ТТІК

 ЖҰМЫ

СТА

Ғ

Ы

 

К

ЕЙС-

М

Е

Н

ЕД

ЖМЕ

Н

Т 

Балалардың (немесе олардың ата-анасының) мүмкіндіктерінің шектеулі 

болуына, жынысына, нәсіліне, дініне, жыныстық бағытталуына немесе 

әлеуметтік жағдайына байланысты жағымсыз көзқарасқа кейбір балалар тап 

болады. Балалардың мұқтаждықтарына негізделген көзқарас балаға оның 

ерекшеліктеріне қарай біржақты қарауды болдырмауды қамтамасыз ететін 

шараларды қолдануға көмектеседі. Жұмыстың негізгі бөлігі – балалардың 

өз мүмкіндіктерін ашуы үшін тең мүмкіндіктері болуын және өмірдің 

барлық игіліктеріне қол жеткізуін қамтамасыз ету. Балалардың қосымша 

мұқтаждықтары болған жағдайларда, олардың осалдығын ескеру керек және 

әдеттегі балалардың жеткен нәтижелердей табыстарға жетуі үшін арнайы ша-

ралар қолдану керек. Мысалы, бала жүре алмайтын болса, оның мүгедектер 

арбасымен мектепке баруы үшін шара қолдану қажет болуы мүмкін, бала 

басқа тілде сөйлейтін болса, жұмысқа аудармашыны тарту қажет. 

 

Табысты бағалауды қамтамасыз ететін 

қағидалар:

•

  Бағалау балаға бағытталуы тиіс (жоғарғы бөлімді қараңыз);

•

  БАЛАМЕН ІС ЖҮЗІНДЕ КЕЗДЕСУГЕ шаралар қолданыңыз;

•

  Баладан не күтуге болатынын және баланың қандай мүмкіндіктері болуы 

керектігін түсіну үшін баланың даму кезеңдерін білуіңіз керек;

•

  Сіздің баланы әлеуметтік және физикалық ортасын ескере отырып 

түсінуіңіз керек;

•

 Бағаланатын бала жағымсыз жағдайда болмауы үшін және оның 

ерекшеліктеріне, мысалы мүмкіндіктері шектеулі болуына немесе ұлтына 

қарай дискриминацияға тап болмауы үшін шаралар қолдануыңыз керек. 

Балалар тап болған жағымсыз жағдайларды жеңіп шығу үшін қолыңыздан 

келгеннің бәрін жасаңыз;

•

  Бағалау, жоспарлау және әлеуметтік көмек көрсету процесіне ата-аналар-

ды мүмкіндігінше көбірек қатыстырыңыз;

•

  Баланың және оның жанұясының мықты тұстарын анықтаңыз және оларға 

сүйеніңіз. Сонымен бірге олардың әлсіз тұстарын анықтаңыз, алайда 

мықты тұстарына негізделген оң көзқарас танытыңыз;

•

  Ведомствоаралық тәсілдемені қолдану үшін басқа мемлекеттік органдар-

мен және мамандармен бірлесіп жұмыс істеңіз;

•

  Баланы және оның жанұясын бағалауға жекелеген оқиға емес тұрақты про-

цесс ретінде қараңыз. Осылайша сіз баланың мұқтаждықтарын толығырақ 

түсінесіз және оның жағдайын өзгертуге бағытталған шаралар қолдана 

аласыз;

•

 Сіздің байқауларыңыз ақиқат деректерге негізделуі тиіс. Сіздің өз 

қорытындыларыңызды және іс-әрекеттеріңізді негіздеуге мүмкіндігіңіз 

болуы тиіс. Жалпы болжамдардың немесе біржақты пікірдің әсерімен іс-

әрекет жасамаңыз.   

Бағалау – кейс-

менеджменттің 

алғашқы сатысы

13

12

              

      Денсаул

ық сақтау, білім беру және әлеуметтік қорғау жүйелерінің қызм

еткерлеріне арналған анықтамалық

ЖЕР

Г

І

ЛІК

ТІ 

ДЕҢ

ГЕЙ

Д

Е

Г

І Ә

Л

Е

У

М

Е

ТТІК

 ЖҰМЫ

СТА

Ғ

Ы

 

К

ЕЙС-

М

Е

Н

ЕД

ЖМЕ

Н

Т 

Бала өзіне сіздің назарыңызды аударғанда 

өзіңізге мынадай сұрақтар қойыңыз:

•

  Баланың сіздің назарыңызды өзіне аударуының себептері қандай? Не 

жағдай болды? Баладан және басқа қатысушылардан не жағдай болғанын 

айтуын өтініңіз;

•

  Осы балаға қатысты сізді не алаңдатады/ мазалайды? 

•

  Баланың көмек сұрағаны туралы ата-аналар хабардар ма және келісімдерін 

берді ме?

•

  Баланы зиянды факторлардан қорғау үшін шұғыл түрде шара қолдану 

қажет пе?

Бағалау үш түрде жүргізіледі:

•

  Алдын ала бағалау әлеуметтік жағынан осал бала туралы ақпарат келіп 

түскеннен кейін тез арада жүргізіледі. Алдын ала бағалаудың мақсаты – 

баланы қорғау үшін шұғыл шараларды қолдану қажеттілігі жөнінде шешім 

қабылдауды жеңілдету;

•

  Толық және жан-жақты бағалау әлеуметтік көмек көрсету шараларының 

тиісті жоспарын құрудың негізін қалау үшін мұқият түрде бірнеше апта 

бойы жүргізіледі;

•

  Тәуекелді бағалау – бала ұшырап отырған немесе ұшырауы мүмкін тәуекел 

факторларын бағалайтын тұрақты процесс.  

Бағалауды жүргізудің негізгі қырлары  

(төмендегі суретті қараңыз) 

2-4 қосымшаларда берілген алдын ала және жан-жақты бағалау үлгілерінің мы-

салдарын қараңыз.

Жоғарыда берілген «Бағалау үшбұрышы» балалардың мұқтаждықтарын және 

тіршілік жағдайларын анықтау үшін қойылатын сұрақтардың үш негізгі тобын 

көрсетеді:

1.  Баланың дамуымен байланысты мұқтаждықтары. 

2. Ата-анасының баланың негізгі мұқтаждықтарын қанағаттандыруға 

мүмкіндіктері.

3. Баланың дамуына және ата-анасының немесе оларды ауыстыратын 

тұлғалардың баланың дамуына себепші болу мүмкіндіктеріне әсер етуі 

мүмкін көптеген жанұялық факторлар және орта факторлары.

Осы бағалау шамаларының барлығы баланың қауіпсіздігін қамтамасыз ету-

ге және баланың әл-ауқатын арттыруға әсер етеді. Өзіңіз көріп отырғандай, 

бала үшбұрыштың ортасында орналасқан, бұл сіздің жұмысыңызда баланың 

мұқтаждықтары орталық орында болатын көзқарасты білдіреді.

Бағалаудың әрбір шамасы құрамдас бөліктерге бөлінеді, ал осы бөлімдерді 

баланың жағдайын анықтау кезінде нұсқаулық ретінде қолдану керек. 1 

қосымшада бағалаудың барлық бөлімдері толық сипатталған. 

Ең маңыздысы – өзіңіздің парасаттылығыңызға сүйеніңіз! Сұрақтар қойып, 

баланың жауаптарына қарай жағдайды анықтауды жалғастырыңыз, мысалы: 

«Қызық екен, осы туралы толығырақ айтып берші…»  

Сіздің бірінші кезектегі міндетіңіз – баламен 

кездесіп, сөйлесу!

Сіз жалғыз емессіз және сіздің басқа адамдармен бірлесіп жұмыс істеуіңіз ке-

рек:

•

  Ата-аналар. Сіздің бірінші кезектегі міндетіңіз баланың өз жанұясында 

қалуы үшін немесе оны өз жанұясына қайтару үшін жұмыс істеу екенін 

ұмытпаңыз. Әдетте ата-аналар балаға ненің көбірек сәйкес келетінін 

біледі және ауытқулар туралы маңызды ақпарат бере алады. Балалардың 

тәрбиесімен мамандар айналыса бастағанда ата-аналардың өз рөлінен 

айрылуының қаупі бар. Ата-аналардың сіздің серіктестеріңіз ретінде 

мұқтаждықтарды бағалау және осы мұқтаждықтарды қанағаттандыру 

шараларын жоспарлау процесіне (төменнен қараңыз) қатысуын 

жалғастыруы үшін қолыңыздан келгеннің бәрін жасаңыз. Бұған балалар-

ды ата-аналарының іс-әрекеттерінен немесе әрекетсіздігінен туындайтын 

аса қауіпті зияннан қорғауды қажет ететін жағдайлар жатпайды.

және оның әл-ауқатын арттыру 

ЖАНҰЯЛЫҚ ФАКТОРЛАР ЖӘНЕ ОРТАСЫ

БАЛАНЫҢ 

ДАМУЫНА 

БАЙЛА-НЫ-

СТЫ МҰҚТА-

ЖДЫҚТАРЫ 

АТА-

АНАСЫНЫҢ 

ҚАМҚОРЛЫҚ 

ЖАСАУ 

ҚАБІЛЕТІ 

БАЛАНЫҢ

   

қауіпсіздігі