Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Ақтӛбе мемлекеттік педагогикалық институты

     Мектепте  әдістемелік  жұмысты  ұйымдастыру  түрлері  ӛзгереді,кӛптеген  факторларға 

байланысты жаңарады:Негізгі факторлары мыналар болып табылады:  

-білім саласындағы мемлекттік саясат,заң актілері мен құжаттар; 

-мұғалімдердің педагогикалық мәдениетінің деңгейі,диагностикалық ӛлшеулер процесінде 

айқындалған,олардың  әдістемелік  сауаттылығы  және  тұлғалық  және  кәсіби-қызметтік 

кӛрсеткіштері; 

-мектеп 

ұжымындағы 

моральдық-психологиялық 

ахуал,әдістемелік 

жұмысты 

ұйымдастырудың материалдық-техникалық мүмкіндіктері; 

-мектепішілік  педагогикалық  тәжірибенің  болуы  инновациялық  ашықтық  және 

мұғалімдердің  белсенділігі,әдістемелік  жұмысты  жүзеге  асыруда  мектеп  басшыларының 

кәсіби даярлық деңгейі; 

-мұғалімдер  арасындағы,мұғалімдер  мен  оқушылардың,мұғалімдер  мен  басшылардың 

арасындағы қарым-қатынасқа байланысты мектеп ұжымындағы нақты жағдай; 

     Мектептердің  кӛпшілігінде  басшылар  мен  педагогтардың  бастамасы  бойынша 

әдістемелік  жұмыстың  ұйымдастырушы-үйлестіруші  ұйымдары  әдістемелік  кеңестер 

құрылған.Әдістемелік кеңестің мектеп кеңесінен,педагогикалық кеңестен айырмашылығы 

–бір  ғана  қызметі  бар-әр  мұғалімнің  педагогикалық  қызметінің  ғылыми-әдістемелік 

деңгейін  кӛтеру.Жұмыстың  тиімділігі  кем  дегенде  екі  жағдайға:кеңесті  кім  басқаратына 

және  оның    қатысушыларының  құрамы  қандай  екеніне  байланысты.Әдістемелік  кеңеске 

білімнің  әр  түрлі  сатысындағы,әр  түрлі  оқу  пәні  саласы  бойынша  аса  тәжірибелі 

мұғалімдер  кіреді.Олар  әр  түрлі  әдістемелік  құрылымдардың  басшылары  болуы 

мүмкін.Әдетте  әдістемелік  кеңестің  жұмысын  мектеп  диреторының  орынбасары 

басқарады. 

      Мектептің  әдістемелік  кеңесі  мұғалімдердің  педагогикалық  біліктілігін  барынша 

жетілдіру 

стратегиясы 

мен 

тактикасын 

белгілейді.Ол 

семинарлардың,практикумдардың,лекториялардың  бағдарламаларын  талқылайды  және 

әзірлейді;мектептегі  әдістемелікжұмыстың  бағдарламасын  әзірлейді.Сонымен  қатар 

әдістемелік  кеңес  бұл  басқарушылық  қызметтің  осындай  күрделі  саласында 

алқалылықтың  кӛрініс  табуы  және  ӛкілеттілік  беруі,әр  мектеп  мұғалімінің  кәсіби-

педагогикалық мәдениетін кӛтеру болып табылады. 

     Мектептегі 

жақсы 

әдістемелік 

түрлердің 

қатарына:пәндік 

әдістемелік 

бірлестіктер,мектептегі 

бір 

әдістемелік 

күн,проблемалық 

семинарлар 

және 

практикумдер,жас  мұғалімдер  мектебі,озық  тәжірибе  мектебі,мұғалімдермен  жеке 

жұмыс,ашық  және  кӛрсеткіш  сабақ  жүргізу,ғылыми-әдістемелік  конференциялар  және 

педагогикалық оқылымдар,рӛлдік іскелік және ұйымдастыру қызмет ойындары,моделдеу 

және 

педагогикалық 

жағдайларды 

талдау,мұғалімдердің 

шығармашылық 

есептері,педагогикалық консилиумдер және т.б. кіреді. 

    Мектептегі  әдістемелік  жұмыс  түрінің  ең  кең  тараған  түрі-мұғалімнің  пәндік 

әдістемелік 

бірлестігі.Пәндік 

әдістемелік 

бірлестікке 

табиғи-

математикалық,гуманитарлық,кӛркем  -эстетикалық  пәндер  мұғалімдері,бастауыш  сынып 

мұғалімдері  кіреді.Ол  екі-үш  ауылдық  мектеп  жұмысын  үйлестіретін  қалалық    үлкен 

мектептер немесе шағын әдістемелік бірлестіктер жағдайында ӛтуі мүмкін. 

     Әдістемелік  бірлестік  жұмысының  мазмұны  әр  түрлі.Олар  оқу-тәрбие  жұмысының 

деңгейін  және  оқушылар  білімнің  сапасын  кӛтеруді,тәжірибе  алмасуды,озық 

педагогикалық  тәжірибемен  ғылыми-педагогикалық  жетістіктерді  енгізу  мәселерін 

кӛздейді,жаңа бағдарламалар мен оқулықтар-дың күрделірек бӛлімдері мен тақырыптарын 

талқылайды.Әдістемелік  бірлестіктерде  білім  беру  бағдарламаларын,оқулықтардың 

эксперименттік 

нұсқасын 

талқылайды,олармен 

жұмыс 

істеу 

нәтижелерін 

қарастырады.Әдістемелік  бірлестіктердің  мүшелері  оқыту  және  бақылау  компьютерлік 

бағдарламарын  жасайды  және  сынақтан  ӛткізеді,олардың  нәтижелілігін  және  тиімділігін 

бағалайды.Бірлестік  жұмысының  мазмұнын,  сонымен  бірге  тақырыпты  және 

шығармашылық 

түрлерін 

әзірлейді,оқушы- 

лар 

білімін 

тексеретін 

бақылау 

жұмыстарының қорытындысын талқылайды. 

      Пәнді  беретін  мұғалім  қызметіне,оқушылардың  білім  сапасына  жалпы  сипатама 

берілетін әдістемелік бірлестіктің жұмысы арнайы жоспармен жүргізіледі.Жоспарда жаңа 

оқу  жылының  мақсаты  мен  міндеттері  тұжырымдалады,негізгі  педагогикалық 

ұйымдастыру  шаралары  анықталады,  ғылыми-әдістемелік  баяндамалардың,ашық 

сабақтардың    және  сыныптан  тыс  пәндік  ашық  сабақтардың  тақырыбы  және  ӛткізулі 

анықталады,оқушы- лардың білімі, білігі және дағдысының сапасын бақылау түрлері мен 

уақыты анықталады. 

      Проблемалық семинарлар мен практикумдер-мұғалімнің теориялық және практикалық 

бірлігін  қамтамасыз  ететін  даярлағына  бағытталған.Семинарлар  және  практикумдер 

сабақтары  мұғалімдердің  ӛз  бетінше    білім  беру  қызметіне  ықпал  етеді,мұғалімдерді 

педагогикалық  инновациялар  ортасына  енгізеді,олардың  маңыздылығының  объективті 

бағасын  қалыптастыруға  мүмкіндік  жасайды.Проблемалық  семинарлар  жұмысының 

мазмұны  қазіргі  педагогикалық  теория  болуы  мүмкін.Оларды  талқылау  мұғалімнің    ӛз 

бетінше білім алу жұмысына үлкен әсер етеді. 

       Практикалық  сабақтар  соңғы  жылдары  әдістемелік  жұмыс  жүйесіндгі  анағұрлым 

белсенді 

түрге 

айналып 

отыр:іскерлік,рӛлдік 

ойындар,практикумды 

ойындар,ұйымдастыру  қызмет  ойындары,әр  түрлі  тренингтер.Осындай  түрлердің  сӛзсіз 

жетістіктері  ойланатын  жағдайлардың  вариативтігінде,нақты  практикаға  мейлінше 

жақындатылған  жағдайларды  моделдеу,ӛзекті  проблемаларды  ұжыммен  талқылау 

мүмкіндігінде.Алайда  осындай  практикумдарды  ӛткізгенде  ұйымдастырушылар  кейбір 

қиындықтарға  кездеседі:ойын  түрлерін  ӛткізу  үшін  басшыны  талдау,осындай  сабақтарға 

қатысуда  кейбір  мұғалімдердің  кӛзқарасын  ӛзгерту,осыларды  ӛткізуге  әдістемелік 

қамтамасыз  етудің  жеткіліксіздігі.Осының  барі  басшылар  біліктілігінің,проблемалық 

семинарлар  және  практикумдар  ұйымдастыруға  дұрыс  дайындық  жұмысын  жүргізудің 

қажет екенін білдіреді. 

     Озық  тәжірибе  мектебі  әдістемелік  жұмыс  түрі  ретінде  кӛбіне  жеке  және  ұжымдық 

жетекшілік  мақсат  міндеттерді  іске  асырады.Озық  тәжірибе    мектебінің  негігі  міндеті 

тәжірибелі    мұғалімнің  жұмысынан,әдістемелік  кӛмекті  қажет  ететін,бір  пәнді  оқытатын 

екі-үш  мұғалім  менмектеп  басшысының  жұмысынан  тұрады.Мектеп  еріктілік  негізде 

қалыптасады. Бұл жұмыстың  құндылығы оның екі жақты тиімділігінде.Мектеп басшысы 

ӛз  қарамағындағылардың  сабақтарына  қатысып,олардың  сабақ  технологиясын,әдісін 

жоспарлауға,сұрақтарына  ақыл-кеңес  береді,білім  берудің  теориялық  проблемаларын 

талқылайды,ӛзінің  де  педагогикалық    жүйесін    жетілдіреді,ӛзінің  кәсіби  ұстанымының 

дұрыс  екеніне  кӛзі  жетеді.Озық  тәжірибе  мектебінің  тиімдіілігі,сонымен  бірге  мұғалім-

әріптес-  тердің,шебер-мұғалімнің  шығармашылық  шеберханасына  тікелей  кіруіне 

мүмкіндігі болады. 

      Озық  тәжірибе  мектебі  құрылымында  жеке  бӛлім  немесе  оның  бір  түрі  ретінде  жас 

мұғалімдер  мектебі  жұмысы  ұйымдастырылуы  мүмкін.Мектептің  жаңадан  бастаған 

мұғалімдері    бір  тәжірибелі  мұғалімнің  немесе  мектеп  басшылары  бірінің  қарамағына 

бекітіледі.Сыныптан  тыс  сабақтардың  және  сабақтардың  мақсатын  белгілеу  техникасы 

мен  әдісі,сынып  жетекшісінің    жұмысын  жоспарлау  ерекшеліктері  ,сынып  ұжымының 

тәрбие  деңгейін  ескеру  және  т.б.  мәселелерді  талқылау  кіретін  жоспар  бойынша 

жүргізіледі.  Жас  мұғалімдер  мектебіндегі  сабақ  оқу  процесінде  ЭВМ  және  информатика  

құралдарын 

қолданатын 

технологиялық 

карталарды 

жасайтын 

практикалық     

тапсырмалардың  орындалуын  кӛздейді.Жас  мұғалімдердің  тәжірибелі  мұғалімдер 

басшылығымен  қарым-қатынасы  жас  мұғалімдердің  кәсіби  тұрақтылығының  дамуына 

жеке шығармашылығымен ӛзін-ӛзі кӛрсетуге ықпал етеді. 

    Мұғалімдердің  жұмыс  тәжірибесін  зерттеу  педагогикалық  шығармашылық  пен 

бастаманың жеткіліксіз корінуінің бір себебі  болашақ мұғалімнің  ЖОО-да оқып жүрген 

кезінде теориялық белсенді қызметтен мектепте жұмыс істеген алғашқы жылдардағы таза