"Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2015 – 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы туралы



жүктеу 3,71 Mb.
бет9/13
Дата21.01.2018
өлшемі3,71 Mb.
#7858
түріБағдарламасы
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
      Қазақстанда ауыл шаруашылығы техникасының машина жасау өніміне қазіргі сұраныс басым түрде (80 %-ға) импорт есебінен қанағаттандырылады. Макроөңір елдерінің импортты қажет етуі 6 млрд. АҚШ долл. құрайды. Қазақстанда ауыл шаруашылығы техникасы тозуының едәуір деңгейімен сипатталатын ауыл шаруашылығы техникасына жоғары (80%-ға дейін) жасырын сұраныс бар. Агроөнеркәсіптік кешенге (бұдан әрі – АӨК) жаңа технологияларды енгізу ауыл шаруашылығы машиналарының жаңа түрлерін дамытуға алып келеді. Агротехникаға арналған сұранысты мемлекеттік қолдау және сатып алушыларды жеңілдікті қаржыландыру іске асырылуда.
      2008 – 2012 жылдар аралығындағы кезеңде сектордың ЖҚҚ көлемі абсолюттік мәнде 5,3-тен 16,8 млрд теңгеге дейін өсті (номиналды өсу – 3,1 есе).
      Секторда жұмыспен қамтылған адамдар санының 2709-дан адамнан 1850 адамға дейін 32 %-ға қысқаруы салдарынан сектордағы еңбек өнімділігі 2008 – 2012 жылдар ішінде 16,3-тен 60,8 мың АҚШ доллары/адамға дейін 4,6 есе өскен. Өнім экспорты 2008 жылмен салыстырғанда 1,3 есе өсіп, 14,3 млн АҚШ долларын құрады (2,1 млрд. теңге) (1-кесте).
1-кесте. 2008 – 2013 жылдардағы сектор бойынша деректер



Көрсеткіштер

2008 ж.

2009 ж.

2010 ж.

2011 ж.

2012 ж.

2013 ж.

Машина жасау, млн. теңге

301 386

281 310

376 184

536 876

687 235

853 923

ФКИ, алдыңғы жылға %

89,7

82,5

133,6

119,0

116,5

114,6

Ауыл шаруашылығы техникасы, млн. теңге

10 357

8 320

8 317

12 243

21 536

19 509

Ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы техникасының өндірісі алдыңғы жылға %

179,5

166,7

96,2

181,2

134,2

85,7

Өңдеуші өнеркәсіптегі ауыл шаруашылығы техникасын өндірудің үлесі, %

0,3

0,3

0,2

0,3

0,4

0,3

Машина жасаудағы ауыл шаруашылығы техникасын шығарудың үлесі, %

3,4

3,0

2,2

2,3

3,1

2,3

ЖҚҚ, млн. теңге

5 326,0

5 014,1

9 216,2

11 255,7

16 768,3

10 303,8

Жалдамалы қызметкерлердің тізімдік саны, адам

2709

1709

1546

1938

1850

1902

Еңбек өнімділігі*

мың теңге/адам*

1 966,0

2 933,9

5 961,3

5 807,9

9 063,9

-

мың АҚШ доллары/адам

16,3

19,9

40,5

39,6

60,8

-

ЭЫДҰ елдері бойынша өнімділік, АҚШ доллары

77,3

69,8

75,0

80,7

79,3

-

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың саны

Д.н

Д.н.

28

32

30

-

Қуаттың жүктелім деңгейі, %













ауыл және орман шаруашылығына, арналған тракторлар, өзге, дана

17,4

14,0

29,8

43,3

46,6

-

Соқалар, дана

0,5

1,0







-

Өзге топтарға енгізілмеген жинау машиналары мен астық бастырғыштарының бөліктері, мың теңге

-

6,8

12,7

2,2

-

-

Топырақ өңдеу машиналарының бөліктері, мың теңге

-

67,3

66,4

35,0

46,4

-

Өзге ауыл шаруашылығы машиналарының бөліктері, мың теңге

38,2

3,6

4,5

18,1



-

Жабдықтың тозу деңгейі, %

16,8

19,1

20,3

25,9

28,3

-

Негізгі капиталға инвестициялар, млн теңге

518

547

264

1 846

1 935

2 348

Негізгі құралдарды жаңарту коэффициенті, %

20,7

4,5

19,5

9,6

11,4

-

Жыл соңында бастапқы құн бойынша негізгі құралдардың болуы, млн. теңге

13667,5

11823,5

14873,0

15784,9

16900,0



Экспорт, млн. долл.

10,7

4,6

5,6

6,6

14,3

13,8

Импорт, млн. долл.

812,9

482,1

308,4

302,1

523,2

514,7

Дереккөзі: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, TradeMap


1-кестеге:
ескертпе:
* Еңбек өнімділігі секторын ЖҚҚ секторында жұмыспен қамтылғандар санына бөлуден шыққан мән ретінде есептелді.
      Ауыл шаруашылығы техникасының өндірісі дамуының едәуір деңгейі еліміздің солтүстік өңірлерінде (Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола және Павлодар облыстары) байқалады.
      Ауыл шаруашылығы техникасының әлемдік нарығының көлемі 2012 жылы 72 млрд. АҚШ долларын құрады, оның ішінде тракторлар нарығының үлесі – 36 %, комбайндар – 21 %, аспалы жабдық – 22 %, бөлшектер мен өзге де техника 21 % құрады. John Deere, CHN, Agco компаниялары әлемдік нарық көшбасшылары болып табылады. Осы компаниялардан басқа әлемдік нарықтағы маңызды ойыншылар KUBOTA және YANMAR (Жапония), CLAAS (Германия), Same Deutz FahrҰ (Италия) және Kverneland (Норвегия) болып табылады.
      Тұтастай алғанда, ауыл шаруашылығы техникасы өндірісінің бәсекеге қабілеттілігіне технологиялық және инновациялық әлеует, қаржы ресурстарының қолжетімділігі, адами ресурстар сияқты бірқатар түйінді факторлар әсер етеді.
      Сектордың түйінді проблемалары:
      1) аграрлық сектордың сатып алу қабілетінің төмендігі;
      2) жиынтықтауыштарды, оның ішінде жұмыс органдарын және ауыл шаруашылығы машиналарының ұстаушы рамаларын дайындау үшін қажетті болаттың арнайы сорттарын шығарудың болмауы;
      3) отандық ауыл шаруашылығы техникасын сатып алу үшін ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері үшін субсидиялау тетігінің жеткіліксіз дамуы;
      4) отандық агротехниканы сатудың қаржылық құралдарының дамымамағандығы қазақстандық агротехниканы өндірушілер ірі шетелдік бәсекелестермен салыстырғанда сатып алушылар үшін кредиттер мен меншікті лизингтік бағдарламалар ұсынуға қабілетсіз;
      5) қаржылық ресурстардың төмен қолжетімділігі;
      6) өндірістердің технологиялық жағынан кенжелеп қалуы;
      7) тиісті біліктілігі бар жұмысшылар мен инженер кадрлардың жетіспеушілігі;
      8) техникалық реттеу жүйесінің жеткіліксіз дамуы.
      Мақсат
      Бәсекеге қабілетті, ішкі және сыртқы нарықтарда сұранысқа ие шығарылатын өнімдер номенклатурасы мен көлемдерін кеңейту; жаһандық құнды жасау тізбектеріне кірістіру.
      Нысаналы индикаторлар
      Бағдарламаны іске асыру 2019 жылы 2012 жылдың деңгейіне экономикалық көрсеткіштердің өсуіне қол жеткізуге мүмкіндік береді (2-кесте):
      1) ауыл шаруашылығы техникасын өндірудің жалпы қосылған құнының кемінде 1,4 есе өсуі;
      2) жұмыспен қамтылғандар санының сақталуы;
      3) ауыл шаруашылық техникасын өндіруде еңбек өнімділігінің 1,3 есе өсуі;
      4) ауыл шаруашылық техникасын өндірудің экспорттың құн көлемінің кемінде 1,4 есе өсуі;
2-кесте. Нысаналы индикаторлар



р/с№

Нысаналы көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

2012 ж. есеп

2013 ж. күтіледі

2012 жылға қатысты болжам

2012 ж. қатысты 2019 ж. %-де

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2018 ж.

2019 ж.

1

Жалпы қосылған құн

%

100

98,2

125,9

142,4

142,9

143,4

143,5

143,7

1,4 есе

2

Жұмыспен қамтылғандар саны

мың.адам

1,9

1,9

2,0

2,2

2,1

2,1

2,1

2,1

санның сақталуы

3

еңбек өнімділігі

%

100

121,6

119,7

128,0

129,3

130,6

130,7

130,8

1,3 есе

4

Шикізат емес (өңделген) экспорт көлемінің құндық көлемі

%

100

113,7

116,1

116,9



117,8

117,8

138,4

1,4 есе

      Міндеттер


      1) ішкі сұранысты ынталандыру;
      2) ауыл шаруашылығы техникасын сатып алған кезде ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді субсидиялау тетіктерін жетілдіру;
      3) ауыл шаруашылығы техникасын меншікті өндіру көлемін жеткізілімдердің жалпы көлемінде 30 %-ға жеткізу;
      4) экспорттық кредит беру құралдарын жетілдіру;
      5) өнімділігі жоғары бәсекеге қабілетті өндірістердің дамуын ынталандыру;
      6) Қазақстанда кезең-кезеңмен жергіліктендіре отырып, ауыл шаруашылығы техникасының бірлескен өндірістерін құру үшін шетелдік инвесторларды тарту;
      7) жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың қуатын жаңғырту;
      8) өнімділікті арттыру;
      9) ішкі нарықтағы өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын арттыруға бағытталған техникалық реттеу жүйесін жетілдіру және нысаналы экспорттық нарықтардағы техникалық кедергілерді еңсеру;
      10) секторды жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз ету.
      Қызметтің басым түрлері
      Ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығы техникасының өндірісі ауыл шаруашылығы машинасын жасау қызметінің басым түрі болып табылады (ЭҚЖЖ 2830).
      Тауарлардың басым топтары
      «Агробизнес 2020» бағдарламасы шеңберінде ішкі сұранысты ынталандыру көзделген машиналар және жабдықтардың өндірісі тауарлар топтарын дамытудың басым бағыты болып табылады (3-кесте).
      Дамудың келесі басымдығы жинақтау өндірістері үшін жиынтықтауыштар мен агрегаттарды: мойынтіректерді, доңғалақ күпшектерін, культиваторлық шамдарды, ағаштістерді, транспортерлік бауларды, сепкіштердің тұқым себетін аппараттарын, шөп шабу машиналары мен орақтың кесетін аппараттарының сегментерін, редукторлар мен гидравликаларды өндіру, сондай-ақ базалық өндірістерді (құю, соғу, металл өңдеу және т.б.) ұйымдастыру болып табылады.
      Секторды дамыту басымдықтарына ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарына сервистік және техникалық қызмет көрсету өндірістерін құру да жатады.
3-кесте. – СЭҚ ТН кодтары бойынша тауарлардың басым топтары - 4



СЭҚ ТН -6

Тауар топтарының атауы

Ішкі нарықтың импортты қажет етуі, мың АҚШ доллары

Макроөңір нарықтарының импортты қажет етуі, мың АҚШ доллары

283010

Ауыл шаруашылығына және орман шаруашылығына арналған қашықтықтан басқарылатын тракторлар

5 452

28 344

283020

Ауыл шаруашылығына және орман шаруашылығына арналған өзге де тракторлар

105 491

1 187 827

283031

Соқалар

3 716

76 125

283032

Тырмалар, қопсытқыштар, культиваторлар, отауышлар мен кетпендер

15 671

319 471

283033

Сепкіштер, отырғызғыштар мен көтеріп отырғызу машиналары

51 927

389 490

283034

Көң шашқыштар және минералды тыңайтқыштарды шашуға арналған құрылғылар

3 010

29 349

283039

Өзге де топырақ өңдеу машиналары

1600

31420

283040

Шалғылар, көгалдар, саябақтар немесе спорттық алаңдарға арналған шалғылар

3673

71889

283051

Тракторға монтаждалған шалғыларды қоса алғанда, басқа топтамаларға енгізілмеген шалғылар

7 659

127 314

283052

Шөп жинайтын машиналар

973

29 332

283053

Сабан немесе шөпке арналған пішен тайлаушы

12 461

109 120

283054

Түйнектілер мен тамырлы жемістерді жинайтын машиналар

4 478

138 451

283059

Басқа топтамаларға енгізілмеген, жинау машиналары мен бастырғыштар

157158

983 289

283060

Ауыл шаруашылығында немесе бау-бақша шаруашылығында қолданылатын сұйықтықтарды немесе ұнтақтарды шашу немесе бүркуге арналған механикалық құрылғылар

25 086

257 403

283070

Ауыл шаруашылығында қолданылатын өзі тиелетін немесе түсіретін тіркемелер мен жартылай тіркемелер

11429

43 030

283081

Тұкымдарды, астықты немесе құрғақ бұршақты дақылдарды қоспағанда, жұмыртқаларды, жемістерді немесе өзге де өнімдерді тазалауға, сұрыптауға немесе іріктеуге арналған машиналар

2 694

78 262

283082

Сауу машиналары

3119

107 369

283083

Жануарлар үшін жем дайындауға арналған машиналар

7 895

133 410

283084

Құс шаруашылығына арналған инкубаторлар мен брудерлер

3 709

63 802

283085

Құс шаруашылығына арналған машиналар

17 103

405 598

283086

Ауыл шаруашылығы және орман шаруашылығына (бау шаруашылығы, құс шаруашылығы, омарта шаруашылығы, жібек шаруашылығы) арналған өзге де машиналар

4 001

582 977

283091

Басқа топтамаларға енгізілмеген, жинау мен бастырғыш машиналардың бөлшектері

14 914

472 098

283092

Топырақ өңдеу машиналарының бөлшектері

44 573

283 649

283093

Өзге де ауыл шаруашылығы машиналарының бөлшектері

1240

45 213

283094

Басқа топтамаларға енгізілмеген, сауу аппараттары мен сүт шаруашылығына арналған жабдықтардың бөлшектері

192

33 639



Жиыны

509 224

6 027 871

_______
4 Trademap экспорт және импорт бойынша статистикалық база


      Басым жобалар
      Ақмола, Алматы, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан және Астана мен Алматы қалаларында өнімділігі жоғары тракторларды, комбайндарды, аспалы жабдықтарды өндіру жөніндегі жобаларды іске, сондай-ақ сервистік қызмет көрсету орталықтарын құру көзделуде.
      Теміржол техникасының өндірісі
      Қазақстан ірі вагон және локомотив парктеріне ие он елдің қатарына кіреді және оның теміржол техникасының бәсекеге қабілетті өндірісін дамытудың едәір перспективалары бар. Теміржол техникасының басым түрде КО және ТМД елдерінің аумағына экспортының әлеуеті аталған сектордың ерекше белгісі болып табылады. Сектор өніміндегі макроөңір елдерінің импортты қажет етуі 12,5 млрд. АҚШ долларын құрайды.
      Қазақстандағы жылжымалы құрам паркінде локомотивтердің 1,9 мың бірлігі, жолаушылар вагондарының 2 мыңнан артық бірлігі және жүк вагондарының 127 мыңнан астам бірлігі бар.
      Қазақстандағы локомотивтердің жалпы паркі 2012 жылы 1866 локомотив, оның ішінде 552 электровоз, 1314 тепловоз бен ерекше жүйе локомотивтері бар.
      Жолаушылар вагондарының жалпы паркі 2012 жылы 2302 бірлікті, автомотрисалар 355 бірлікті, жүк вагондары 55 бірлікті құрады.
      2012 жылы Қазақстан Республикасы жүк вагондарының жалпы паркі 127 695 бірлікті құрады, оның 66 503 бірлігі (52 %) мүкәммалдық және 61 192 бірлігі (48 %) меншікті болып табылады.
      2008 – 2012 жылдар аралығындағы кезеңде сектордың абсолюттік мәндегі ЖҚҚ көлемі 2,5-тен 31,9 млрд теңгеге дейін өсті. «Қазақстан темір жолы» АҚ-ның (бұдан әрі – ҚТЖ) деректері бойынша 2012 жылы ЖҚҚ құю және металл өңдеу өндірістерін ескере отырып, 64 млрд. теңгені құрады.
      Секторда еңбек өнімділігі 2012 жылы 70,3 мың АҚШ доллары/адамға дейін жетті. Секторда жұмыспен қамтылған адамдар саны 159 адамнан 3 654 адамға дейін 23 есе өсті.
      2012 жылы теміржол өнімінің экспорты 2008 жылмен салыстырғанда 2 есе өсіп, 68,4 млн. АҚШ долларын (10,4 млрд. теңге) құрады.
1-кесте. 2008 – 2013 жылдардағы сектор бойынша деректер



Көрсеткіштер

2008 ж.

2009 ж.

2010 ж.

2011 ж.

2012 ж.

2013 ж.

Машина жасау, млн. теңге

301 386

281 310

376 184

536 876

687 235

853 923

ФКИ, алдыңғы жылға %

89,7

82,5

133,6

119,0

116,5

114,6

Теміржол техникасы, млн. теңге

5 193

7 543

22 394

60 823

95 422

138 326

теміржол локомотивтері мен жылжымалы құрам өндіру, алдыңғы жылға %

176,2

119,6

797,9

146,8

142,3

111,5

Өңдеуші өнеркәсіптегі теміржол техникасын өндірудің үлесі, %

0,2

0,3

0,6

1,3

1,8

2,4

Машина жасаудағы теміржол техникасын өндірудің үлесі, %

1,7

2,7

6,0

11,3

13,9

16,2

ЖҚҚ, млн. теңге *

2 454,7

3 077,2

8 785,9

20 427,0

31 899,6

17 112,7

Жалдамалы қызметкерлердің тізімдік саны, адам

159

145

623

2158

3043

3 654

Еңбек өнімділігі

мың теңге/адам

15 438,4

21 222,1

14 102,6

9 465,7

10 482,9

-

мың АҚШ доллары / адам

128,3

143,9

95,7

64,6

70,3

-

ЭЫДҰ елдері бойынша орташа өнімділік, АҚШ доллары

92,8

89,6

90,5

100,6

96,8



Қолданыстағы кәсіпорындардың саны

-

-

9

11

17

-

Қуатты жүктеу деңгейі, %













Жабдықтың тозу деңгейі, %

20,4

31,4

3,1

13,0

19,2

-

Негізгі капиталға инвестициялар, млн. теңге

4 382

132

2 984

8 589

9 008

4 384

Негізгі құралдарды жаңарту коэффициенті, %

3,2

5,5

67,5

27,2

29,2

-

Жыл соңында негізгі құралдардың бастапқы құны бойынша болуы, млн. теңге

346,0

201,7

15939,3

27752,8

37986,4

-

Экспорт, млн. АҚШ доллары

37,6

6,6

73,8

48,4

76,3

69,3

Импорт, млн. АҚШ доллары

812,8

525,3

855,7

1448,0

2355,4

1193,7

Дереккөз: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, TradeMap


      Теміржол машинасын жасаудың әлемдік нарығындағы ең ірі ойыншыларға Bombardier (Канада), Alstom (Франция), Siemens (Германия), GeneralElectric (АҚШ), GeneralMotors (АҚШ) компаниялары жатады. Осы 5 компания өндірісінің шығарылымы әлемдік нарық үлесінің 60 % құрайды.
      Теміржол техникасы өндірісінің бәсекеге қабілеттілігіне өнімнің экспорттық нарықтарына қолжетімділік, технологиялық және инновациялық әлеует, өнім берушілердің экожүйесі және адами ресурстардың қолжетімділігі мен сапасы сияқты бірқатар түйінді факторлар әсер етеді.
      Сектордың түйінді проблемалары:
      1) техникалық реттеудің жүйесінің жеткілікті дамымауы (КО шеңберінде сәйкестікті бағалауды растау жөніндегі органның болмауы);
      2) нысаналы экспорттық нарықтардағы техникалық кедергілер;
      3) КО шеңберінде сертификаттау сынақтарын өткізу үшін сынақ орталықтарының және/немесе зертханалардың болмауы;
      4) халықаралық талаптарды ескере ала отырып, теміржол машина жасау стандарттарын үйлестіру қажеттілігі);
      5) түйінді жиынтықтауыштарды жеткізушілердің дамымауы;
      6) қаржы ресурстарының төмен қолжетімдігі;
      7) бірыңғай технологиялық саясатты қамтамасыз ету мақсатында машина жасау кәсіпорындарының конструкторлық-технологиялық бюросының жеткіліксіз үйлестірілуі;
      8) әлемдік нарықта меншікті бәсекеге қабілетті әзірлемелердің болмауы және технологиялар импортына тәуелділік;
      9) тиісті біліктілігі бар жұмысшылар мен инженер кадрлардың жетіспеушілігі.
      Мақсат
      Теміржол техникасын өткізу үшін жаңа нарықтарды игеру және секторда құрауыштар мен жиынтықтауыштар өндірісінің жергіліктендіру деңгейін арттыру.
      Нысаналы индикаторлар
      Бағдарламаны іске асыру 2019 жылы 2012 жылдың деңгейіне қарағанда экономикалық көрсеткіштердің мынадай өсіміне қол жеткізуге мүмкіндік береді (2-кесте):
      1) жалпы қосылған құнның нақты мәнде 2,8 есе өсуі;
      2) жұмыспен қамтудың 1,5 мың адамға өсуі
      3) еңбек өнімділігінің нақты көріністе 1,9 есе өсуі;
      4) шикізаттық емес (өңделген) экспорттың құн көлемінің кемінде 3,5 есе өсуі.
2-кесте. Нысаналы индикаторлар



р/с№

Нысаналы көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

2012 ж. есеп

2013 ж. күтіледі

2012 жылға қатысты болжам

2012 ж. қатысты 2019 ж. %-де

2014 ж.

2015 ж.

2016 ж.

2017 ж.

2018 ж.

2019 ж.

1

Жалпы қосылған құн

%

100

140,1

169,6

214,1

254,4

281,8

283,7

284,0

в 2,8 есе

2

Жұмыспен қамтылғандар саны

мың адам

3,0

3,7

3,7

4,0

4,4

4,6

4,5

4,5

1,5 мың адам

3

еңбек өнімділігі

%,

100

116,7

137,6

161,5

176,6

187,3

189,8

189,8

1,9 есе

4

Шикізат емес (өңделген) экспорт көлемінің құндық көлемі

%,

100

90,8

116,5

138,2

171,1

233,2

295,3

348,9

3,5 есе

      Міндеттер


      1) ішкі нарықтағы өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын арттыруға бағытталған техникалық реттеу жүйесін жетілдіру және нысаналы экспорттық нарықтарда техникалық кедергілерді еңсеру;
      2) КО шеңберінде теміржол өнімінің сәйкестігін растау жөніндегі органды құру;
      3) КО шеңберінде сертификаттау сынақтарын жүргізу үшін сынақ орталықтарын және/немесе зертханаларды құру;
      4) халықаралық талаптарды ескере отырып, теміржол машинасын жасау стандарттарын үйлестіру;
      5) шикізаттық емес тауарларды өткізу үшін нарықтарды ұлғайту;
      6) жылжымалы құрамға арналған жоғары технологиялық бұйымдардың жекелеген түрлерінің жаңа өндірістерін ашу;
      7) түйінді құрауыштар мен жиынтықтауыштарды жеткізушілерді дамыту;
      8) қаржы ресурстарына қолжетімділікті арттыру;
      9) ҒЗТКЖ және технологиялар трансфертін қолдау;
      10) теміржол саласының өнімін шығарудың бірыңғай технологиялық саясатын қамтамасыз ету мақсатында машина жасау кәсіпорындарының конструкторлық-технологиялық бюроларын үйлестіруді одан әрі дамыту;
      11) жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз ету. 
      Қызметтің басымды түрлері
      Теміржол локомотивтері мен жылжымалы құрам өндірісі, сондай-ақ, теміржол техникасына жинақтаушылар өндірісі сектор қызметінің басымды түрі болып табылады (ЭҚЖЖ 3020).
      Тауарлардың басым топтары
      Теміржол мұқтаждығы үшін жылжымалы құрамды: шығару басымды тауарлық топтарға және секторды дамытудың бағыттарына жатқызылған: локомотивтер, жолаушы және жүк вагондары, цистерналар, арбалар және басқа да көлік құралдары (3-кесте).
      Жылжымалы құрам үшін жинақтауыштар мен қосалқы бөлшектерді шығару, теміржол мұқтаждығы үшін жол және өзге де жабдықты шығару, сондай-ақ, базалық өндірістерді ұйымдастыру (құю, соғу, металл өңдеу және басқалары) секторды дамытудың келесі бір басымдығы болып табылады.
      Сервистік және қосалқы өндірістерді ұйымдастыру дамудың басымдықтарына жатқызылған.
3-кесте. СЭҚ ТН кодтары бойынша тауардың басым топтары - 65



СЭҚ ТН

Тауар тобының атауы

Ішкі нарықтың импортты қажет етуі, мың АҚШ долл.

Нарықтардың импортты қажет етуі, мың АҚШ долл.

302011

Электр энергиясының сыртқы көзінен жұмыс істейтін теміржол локомотивтері

10 892

89 973

302012

Дизельдік локомотивтер

77 188

435 589

302013

Өзге де теміржол локомотивтері және локомотивтердің тендерлері

7 788

71 350

302020

Өздігінен жүретін теміржол вагондары және трамвай вагондары, автомотристер және автодрезиндер (жөндеу және техникалық қызмет көрсету үшін көлік құралдарын қоспағанда)

6 575

512 690

302031

Теміржол және трамвай жолдарын жөндеу және техникалық қызмет көрсетуге арналған көлік құралдары

52 486

207 219

302032

Өздігінен жүрмейтін жолаушылар, жүк және арнайы мақсаттағы теміржол және трамвай вагондары

54 209

170 301

302033

Өздігінен жүрмейтін жүк вагондары

1 642 182

2 292 237

302040

Бекіту бұйымдары мен арматураны; қозғалысты басқаруға арналған механикалық жабдықты қоса алғанда, теміржол, трамвай моторлы вагондар мен жылжымалы құрам локомотивтерінің бөліктері

497 266

3 055 117



Жиыны

2 348 586

6 834 476

_______
5 Trademap экспорт және импорт бойынша статистикалық база


      Басым жобалар
      Астана қ., Алматы, Қарағанды, Солтүстік Қазақстан, Павлодар облыстарында дизельдік қозғалтқыштарды, жылжымалы құрамды және жинақтауыштарды шығаруға бағытталған жобаларды іске асыру көзделеді.
      Тау-кен өнеркәсібіне арналған машиналар мен жабдық өндірісі
      Ішкі нарық көлемі 2009 жылдан бері өсіп, 2012 жылы 1,3 млрд. АҚШ долларын құрады. Қазақстан қатты пайдалы қазбалардың негізгі түрлерінің қоры және өндіру деңгейі бойынша минералды-шикізат базасы дамыған елдердің бірінші ондығына кіреді. Қазақстандық тау-кен өндіру кәсіпорындарының импорттық жабдықты жөндеу жұмыстарын жүргізудің, тау-кен металлургия кешенінің (бұдан әрі - ТКМК) жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарын жоспарланып отырған жаңғыртудың және жаңа кен орындарын пайдалануға берудің салдарынан жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың жинақтауыштары мен қосалқы бөлшектерін шығарудың қажеттілігі өседі. Сектор өніміндегі макроөңірдің импортты қажет етуі 7 млрд. АҚШ долларын құрайды.
      2008 – 2012 жылдар аралығындағы жиынтық қосылған құн 2,6 есе ұлғайды.
      Сектордағы еңбек өнімділігі ЭЫДҰ елдерінің орташа көрсеткіштерімен тең және бір жұмыспен қамтылған адамға 2,5 млн. теңгені құрайды.
      Секторда жұмыспен қамтылғандардың саны – шамамен 6,8 мың адам.
1-кесте. 2008 – 2013 жылдардағы сектор бойынша деректер.



Көрсеткіш

2008 ж.

2009 ж.

2010 ж.

2011 ж.

2012 ж.

2013 ж.

Машина жасау, млн. теңге

301 386

281 310

376 184

536 876

687 235

853 923

Өткен жылға % ФКИ

89,7

82,5

133,6

119,0

116,5

114,6

Тау-кен өндіру өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдық, млн. теңге*

12 981

9 382

14 067

15 224

22 578

23 368

Арнайы мақсаттағы техниканың өзге де түрлерін шығару, өткен жылға %

78,4

124,9

170,4

119,5

79,3

105,4

Өңдеуші өнеркәсіптегі тау-кен өндіру өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдықтарды шығару үлесі

0,4

0,3

0,4

0,3

0,4

0,4

Машина жасауда тау-кен өндіру өнеркәсібі үшін машиналар мен жабдықтарды шығару үлесі %

4,3

3,3

3,7

2,8

3,3

2,7

ЖҚҚ, млн. теңге

6 674,4

5 647,9

15 587,6

13 995,4

17 579,5

16 363,2

Жалдамалы қызметкерлердің тізімдік саны, адам

9 693

8 316

8 328

8 820

9 817

9 854

Еңбек өнімділігі*, мың теңге/адам

АҚШ доллары



1 074

1 147

3 034

2 512

2 584

-

8 892

7 734

20 586

16 967

17 191

-

ЭЫДҰ елдері бойынша орташа еңбек өнімділігі*, АҚШ доллары

97 190

80 815

95 249

102 925

101 618

-

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың саны

43

82

28

28

28

-

Қуатты жүктеу деңгейі, % **

51,6

12,0

52,0

0,9

-

-

Негізгі құралдардың тозу деңгейі, %

32,9

33,3

30,5

33,9

38,0

-

Негізгі капиталға инвестициялар, млн. теңге

3317

2 537

1 756

1622

4 965

3 984

Негізгі құралдарды жаңарту коэффициенті, %

18,8

10,7

18,5

5,2

9,5

-

Жыл соңында негізгі құралдардың бастапқы құн бойынша болуы, млн теңге

16 997

19 974

26 118

28 657

29 273

-

Экспорт, млн. долл.

63,9

38,2

41,2

45,1

46,7

96,3

Импорт, млн. долл.

1 676

1 086

1 184

1 145

1 350

1 468

Дерекөзі: Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі.


1-кесте:
ескертпе:
* еңбек өнімділігі секторда ЖҚҚ жұмыспен қамтылған адамдар санына бөлу ретінде есептелген.
**Көрсеткішті «ҚИДИ» АҚ статистикалық деректер негізінде есептеді.
      Дүниежүзілік нарықтағы ірі ойыншылар Caterpillar (АҚШ, 65,9 АҚШ долл. млрд), Thyssen Krupp (Германия, 52 АҚШ долл. млрд), Hyundai heavy industries (Оңтүстік Корея, 48,8 АҚШ долл. млрд), Komatsu (Жапония, 23,9 АҚШ долл. млрд), Kubota (Жапония, 12,2 АҚШ долл. млрд), Sany heavy industries (Қытай, 8,1 АҚШ долл. млрд) компаниялары6 болып табылады.
      Сектордың бәсекеге қабілеттілігіне қаржы ресурстарының қолжетімділігі, технологиялық және инновациялық күш, жекелеген кәсіпорындардың тиімділігі, адами ресурстардың қол жетімділігі және сапасы сияқты бірқатар түйінді факторлар әсер етеді.
      Сектордың түйінді проблемалары:
      1) өндірістердің техникалық кенжелеп қалуы;
      2) жалғыз және аз сериялы өндіріс жағдайында шығарылған қосалқы бөлшектер үлесінің өсуі;
      3) өндірістің ресрусты қажет етуі;
      4) тиісті біліктілігі бар кадрлардың тапшылығы;
      5) негізгі қорлардың тозуы;
      6) қолжетімді қаржылық ресурстардың болмауы;
      7) техникалық реттеудің жеткілікті дамымауы;
      8) әлемдік ұқсастықтармен салыстырғанда шығарылатын өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің төмендігі: бағасы бойынша – Қытаймен және Ресей Федерациясымен және сапасы мен өнімділігі бойынша – еуропалық және америкалық.
_______
6 2013 жыл ішінде сату көлемі бойынша деректер
      Мақсат
      Бәсекеге қабілетті өнім өндірісінің көлемін ұлғайту және тауарлық номенклатураны әртараптандыру.
      Нысаналы индикаторлар
      Бағдарламаны іске асыру 2019 жылы экономикалық көрсеткіштердің 2012 жылғы деңгейіне қолжеткізуге мүмкіндік береді (4.2.12.2-кесте):
      1) жалпы қосылған құнның нақты сипатта 1,2 есе өсуі;
      2) еңбек өнімділігінің нақты сипатта 1,3 есе өсуі;
      3) шикізат емес (өңделген) экспорттың құн көлемінің кемінде 2 есе өсуі;
      4) секордағы жұмыспен қамтылғандар санының сақталуы.
2-кесте. – Нысаналы индикаторлар



р/с


Нысаналы көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

2012 есеп

2013 күтіледі

2012 жылмен салыстырғандағы болжам

2019 жыл 2012 жылмен салыстырғанда, %

2014 ж

2015 ж

2016 ж

2017 ж

2018 ж

2019 ж

1

Жалпы қосылған құн

%

100

100,2

102,2

110,2

113,8

117,5

121,2

121,4

1,2 есе

2

Жұмыспен қамтылғандардың саны

мың адам

6,8

6,8

6,9

6,7

6,6

6,5

6,4

6,2

-

3

еңбек өнімділігі

%

100

99,7

101,4

111,4

117,2

123,1

129,0

129,0

1,3 есе

4

Шикізаттық емес (өңделген) экспорт көлемінің құндық көлемі

%

100

100,0

100,0

134,9

155,9

176,8

197,8

204,8

2 есе

      Міндеттер


      1) жаңа жоғары технологиялық өндірістерді ашу;
      2) жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың өндірістерін жаңғырту және ресурсты қажет етуін азайту;
      3) әртараптандыруды ынталандыру және нарықта талап етілетін өнімді шығару;
      4) экспортты ынталандыру;
      5) ішкі нарықтағы өнімнің қауіпсіздігі мен сапасын арттыруға бағытталған техникалық реттеу жүйесін жетілдіру және нысаналы экспорттық нарықтардағы техникалық кедергілерді еңсеру;
      6) ҒЗТКЖ және технологиялар трансфертін қолдау, офсеттік саясат;
      7) қаржы ресурстарына қолжетімділікті арттыру;
      8) жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз ету.
      Қызметтің басым түрлері
      Қызметтің басым түрлері металлургияға арналған машиналар мен жабдықты, тау-кен өндіру өнеркәсібіне, жерастын игерумен құрылысына арналған техниканы, басқа топтарға енгізілмеген арнайы мақсаттағы басқа машиналар мен жабдықты өндіру болып табылады (ЭҚЖЖ 2891, 2892, 28997).
      Тауардың басым топтары
      Даму үшін басым тауарлық топтарға және секторды дамыту бағыттарына еліміздің кен-металлургия кешенінің қажеттіліктеріне арналған машиналар мен жабдық – тау-кен-шахта машиналары мен жабдығы, карьерлік техника, байытатын және металлургиялық машиналар мен жабдық өндірісі жатқызылған (3-кесте).
      Сектордағы дамудың келесі басымдығы жиынтықтауыштар мен қосалқы бөлшектерді өндіру, сондай-ақ базалық өндірістерді (құю, соғу, металл өңдеу және т.б.) ұйымдастыру болып табылады.
      Сондай-ақ даму басымдықтарына сервистік және қосалқы өндірістерді ұйымдастыру жатқызылған.
_______
7 28991 және 28992 санамағанда
3-кесте. Тауардың басым топтары.



СЭҚ ТН-6

Тауар тобының атауы

Ішкі нарықтың импортты қажет етуі, мың АҚШ доллары

Макроөңір нарықтарының импортты қажет етуі, мың АҚШ доллары

289226

Толық бұрылатын машиналар

179 087

3 712 074

289225

Алдыңғы жағында орналасқан бір шөмішті жүк артқыш машиналар

133 952

1 412 735

289939

Жеке функциялары бар өзге де машиналар және механикалық керек-жарақтар

92 963

8 210 356

289212

Өздiгiнен жүретiн бұрғылаушы немесе
кеулеуші машиналар

75 372

88 5 589

289261

Бұрғылау немесе кеулеуші машиналарға арналған бөліктер

97 460

1 261 713

289262

Топырақты, тасты, кендi немесе қатты қалыптағы
басқа да минералды қазбаларды сорттауға, жууға, ұсақтауға, уатуға, қосуға немесе араластыруға арналған жабдық бөлігі

41 615

509 174

289229

Жолсыз жағдайларда пайдалану үшін арналған өзі жүретін автомобильдер

85 840

1 499 635

289240

Уақтауға және ұсақтауға арналған машиналар

73 529

1 061 163

289221

Бұрылмайтын және бұрылатын қайырмасы бар, шынжыр табан бульдозерлер

51 070

939 533

289227

Өзге де механикалық күректер, экскаваторлар және бiр шөмішті жүк тиегiштер

41 113

496 663

289230

Қоғамдық жұмыстарға, құрылыс немесе басқа ұқсас жұмыстарға арналған жабдық

24 164

585 201

      Басым жобалар


      Бес жылдық кезеңде Индустрияландыру картасы шеңберінде жобаларды іске асыру көзделген. Аталған жобалар карьер және арнайы мақсаттағы көлікті, тау-кен шахта машиналарын және жабдықтарды шығаруға бағытталған.
      Мұнай өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған машиналар мен жабдық өндірісі
      2013 жылы Қазақстан Республикасында мұнай өндіру 81,8 млн. тоннаны құрады, бұл 2012 жылға қарағанда 103,2 % құрайды. Мұнай өндірудің негізгі өсімін «Теңізшевройл» ЖШС, «ЖайықМұнай» ЖШС, «Петро Қазақстан Венчерс Инк.», «ҚуатАмлонмұнай» БК ЖШС, «Маңғыстаумұнай-газ» АҚ, «Қаражанбасмұнай» АҚ, «Емир Ойл» ЖШС, «КМК Мұнай» АҚ, «Kazpetrolgroup» ЖШС компаниялары қамтамасыз етілген. Келешекте Теңіз, Қарашығанақ мұнай кен орындарын кеңейту, сондай-ақ жаңа кен орындарын игеру жоспарланып отыр.
      Қазақстанда мұнай өндірудің ұзақ мерзімді перспективаға арналған қолайлы болжамы әлемдік трендтермен байланыстырылып отырады, 2025 жылға дейінгі болжамға сәйкес көлік секторында негізгі энергетикалық ресурс ретінде мұнайды тұтыну тұтынудың жалпы үлесінің 90%-нан төмен түспейді.
      Қазақстан Республикасында мұнай-газ жабдығы нарығының жалпы көлемі 2012 жылы 2 млрд. АҚШ долларын құрады. Бұл ретте ішкі өндіріс нарықтың жалпы көлемінің 7,1 %-ын құрады. Макроөңір елдері секторы өнімінің импортты қажет етуі 15 млрд. АҚШ долларын құрайды.
      Сектордағы жалпы қосылған құн 2008 жылмен салыстырғанда 4 есе өсіп, 2012 жылы 16,8 млрд. теңгені құрады. Секторда жұмыс істейтін адамдардың саны 5,6 мың адам.
      Мұнай өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған жабдық өндірісінің отандық секторындағы еңбек өнімділігі 2012 жылдың қорытындылары бойынша 20,1 мың АҚШ долларын құрады.
      Экспорт деңгейі де оң серпінге ие, 2012 жылы 111,4 млн. АҚШ долларын құрады, бұл 2008 жылғы көрсеткіштен 11,4 млн-ға артық.
      Бүгінгі күні жаңа мұнай-газ жобалары пайдалану кезеңіне өткенін атап өту қажет. Осылайша, мұнай өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған машиналар мен жабдық нарығы едәуір төмендеді.
1-кесте. 2008 – 2013 жылдардағы мұнай өңдеу және мұнай өндіру өнеркәсібіне арналған машиналар мен жабдық өндірісінің деректері



Көрсеткіштер

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Машина жасау, млн. теңге

301 386

281 310

376 184

536 876

687 235

853 923

Өткен жылға % ФКИ

89,7

82,5

133,6

119,0

116,5

114,6

Мұнай-газ машинасын жасау, млн. теңге

7 787,6

11 646,4

15 132,6

21 575,2

21 578,7

27 100,1

ФКИ Өткен жылға %

102,5

149,6

129,9

142,6

100,02

125,6

Өңдеуші өнеркәсіптегі үлес

0,2%

0,4%

0,4%

0,4%

0,4%

0,5%

Машина жасаудың жалпы көлеміндегі үлес

2,6%

4,1%

4,0%

4,0%

3,1%

3,2%

ЖҚҚ, млн. теңге

4 008,9

7 020,5

16 768,2

19 835,6

16 801,8

10 290,3

Жалдамалы қызметкерлердің тізімді саны, адам

7 143

6 822

6 686

6 893

6 940

6 787

Жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың саны

23

32

50

52

52

-

Еңбек өнімділігі, млн. теңге

0,7

1,2

2,9

3,3

3,0

-

Еңбек өнімділігі, мың АҚШ доллары

5,6

8,1

19,6

22,6

20,1

-

ЭЫДҰ елдері бойынша еңбек өнімділігі, мың АҚШ доллары

111,4

105,2

111,0

114,9

112,6

-

Есепті жылы орташа жылдық қуатты пайдалану, %

23,4

24,9

49,5

50,7

57,1

-

Жабдықтың тозу деңгейі, %

36,3

31,8

39,6

39,7

35,4

-

Жыл соңында негізгі құралдардың бастапқы құны бойынша болуы, млн теңге

11 288,5

10 903,6

15 461,3

18 814,5

28 084,8

-

Негізгі капиталға инвестициялар, млн теңге

1 635,5

683,9

2 125,8

2 253,2

6 525,2

4810,3

Негізгі құралдарды жаңарту коэффициенті, %

9,8

8,7

14,1

8,6

26,5

-

Экспорт, млн. АҚШ доллары

99,96

78,4

78,1

113,2

111,4

-

Импорт, млн. АҚШ доллары

2 666,5

2 525,1

1 638,4

1 815,2

1 992,7

-

Дереккөзі: Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі, TradeMap.


1-кестеге:
ескертпе:
* Көрсеткішті «ҚИДИ» АҚ статистикалық деректер негізінде есептеген.
      Мұнай-газ машинасын жасау өндірісінің әлемдік секторында Delaunay et Fils (Франция), Orlandi (Италия), Arc Energy Resources Ltd (Ұлыбритания), Walter Tosto Spa (Италия), Rosetti Marino SpA (Италия), Siemens (Германия), Areva (Франция), Bel-valves (Ұлыбритания), Man-Turbo (Германия), GE (АҚШ), Nuovo Pignone (Италия), Amarinth (Ұлыбритания), Aturia Pompe (Италия), CAT Pumps (АҚШ), Triqua BV (Нидерланды), Cerpelli (Италия), Framo (Норвегия), Peroni Pompe SpA (Италия) компаниялары жұмыс істейді.
      Мұнай-газ жабдығын шығарудың бәсекеге қабілеттілігіне инфрақұрылымды дамыту, мұнай-газ машина жасау өнімінің экспорттық нарықтарына қолжетіміділік, технологиялық және инновациялық әлеует, э-жеткізушілердің экожүйесі және адам ресурстары сияқты бірқатар түйінді факторлар әсер етеді.
      Сектордың түйінді проблемалары:
      1) мұнай-газ машина жасаудың отандық секторындағы еңбек өнімділігінің төмендігі;
      2) жергілікті қамту мониторингінің жеткіліксіздігі тиімділігінің жүйесі;
      3) қаржы ресурстарының төмен қолжетімділігі;
      4) ҒЗТКӘ мен инжинирингтің дамымауы;
      5) жекелеген шетелдік мұнай-газ компаниялары әкелетін тауарлардың ҚҚС пен импорт бажын төлеуден босатылуына байланысты, қазақстандық кәсіпорындардың баға бойынша бәсекеге қабілетсіздігі;
      6) кірістің жоғары кедергілері, ірі мұнай сервистік компаниялары R&D мен инжинирингте үлкен құзыреттілікке ие;
      7) техникалық реттеудің дамуының төмендігі;
      8) заманауи технологиялардың болмауы, шығарылатын өнім ассортиментінің аздығы;
      9) тиісті біліктілігі бар кадрлардың тапшылығы.
      Мақсат
      Бәсекеге қабілетті өндірістердің шығарылым көлемін ұлғайту және шығарылатын өнім номенклатурасын кеңейту, баға қалыптастырудың ғаламдық тізбектеріне кіру.
      Нысаналы индикаторлар
      Бағдарламаның іске асырылуы 2019 жылы экономикалық көрсеткіштердің 2012 жылғы деңгейге қолжеткізуге мүмкіндік береді (2-кесте):
      1) жалпы қосылған құнның нақты мәнде 1,8 есе өсуі;
      2) жұмыспен қамтудың 0,4 мың адамға өсуі;
      3) еңбек өнімділігің нақты мәнде 1,6 есе өсуі;
      4) шикізаттық емес (өңделген) экспорттың құн көлемінің кемінде 1,9 есе өсуі.
2-кесте Нысаналы индикаторлар



р/с


Нысаналы көрсеткіштер

Өлшем бірлігі

2012 есеп

2013 күтіледі

2012 жылмен салыстырғандағы болжам

2019 жыл 2012 жылмен салыстырғанда, %

2014 ж

2015 ж

2016 ж

2017 ж

2018 ж

2019 ж

1

Жалпы қосылған құн

%

100

99,9

127,3

142,0

164,7

170,3

170,5

175,4

1,8 есе

2

Жұмыспен қамтылғандардың саны

Мың адам

5,6

5,6

6,0

6,1

6,0

6,0

6,0

6,0

0,4 мың адамға

3

еңбек өнімділігі

%

100

100,2

119,0

132,2

153,7

159,4

158,5

164,9

1,6 есе

4

Шикізаттық емес (өңделген) экспорт көлемінің құндық көлемі

%

100

109,2

119,3

130,4

142,4

155,6

170,0

185,7

1,9 есе

      Міндеттер


      1) техникалық реттеу жүйесін жетілдіру және жалпы қабылданған әлемдік стандарттарға ауысу;
      2) өндіріс бөліктерін біртіндеп жергіліктендіре отырып, жетекші халықаралық компаниялармен бірге жаңа өндірістердің пайда болуы үшін жағдайлар жасау;
      3) еңбек өнімділігін арттыру;
      4) инновациялық және ғылымды қажетсінетін өндірістерді ынталандыру;
      5) жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың қуаттарын жаңғырту;
      6) нарықта сұранысқа ие өнімді шығаруға арналған өндірісті әртараптандыру;
      7) қаржылық ресурстардың қолжетімділігін арттыру;
      8) технологиялар трансфертін және ҒЗТКЖ қолдау, офсеттік саясат;
      9) секторды жоғары білікті кадрлармен қамтамасыз ету.
Қызметтің басым түрлері
Қызметтің басым түрлері:
3-кесте. Қызметтің басым түрлері



ЭҚЖЖ

Қызмет атауы

2812

Гидравликалық жабдық өндіру

2813

Өзге сорғыларды, компрессорларды, тығындар мен клапандарды өндіру

2814

Өзге крандар мен бұрандамаларды өндіру

2829

Басқа топтарға енгізілмеген, жалпы мақсаттағы өзге машиналар мен жабдықты өндіру

28998

Басқа топтарға енгізілмеген, арнайы мақсаттағы машиналар мен жабдықты өндіру

_______
8 ЭҚЖЖ 28991, 28992


      
жүктеу 3,71 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау