Өнеркәсіп үшін химикаттар өндірісі секторының 2008 – 2012 жылдардағы негізгі көрсеткіштері 1-кестеде ұсынылған.
1-кесте. 2008 – 2013 жылдардағы сектор бойынша деректер
|
2008 ж.
|
2009 ж.
|
2010 ж.
|
2011 ж.
|
2012 ж.
|
2013 ж.
|
Сектордың өңдеуші өнеркәсіптегі үлесі, %
|
2,2
|
2,0
|
1,9
|
2,1
|
2,2
|
2,0
|
Сектордың химия өнеркәсібіндегі үлесі, %
|
70,0
|
69,0
|
69,6
|
66,6
|
66,2
|
64,7
|
Өнеркәсіп үшін химикаттар өндірісінің көлемі, млн. теңге
|
74 275
|
59 055
|
72 474
|
98 527
|
118 555
|
119 685
|
ЖҚҚ, млн. теңге
|
37 677
|
33 670
|
63 571
|
83 964
|
93 740
|
75 762
|
ЭЫДҰ бойынша орташа еңбек өнімділігі **, АҚШ долл./адам.
|
104167
|
104304
|
111909
|
117373
|
117105
|
|
Еңбек өнімділігі **, АҚШ долл./адам.
|
24308
|
18912
|
33899
|
32508
|
45273
|
|
Еңбек өнімділігі **, мың теңге/адам.
|
2 931
|
2 812
|
4 997
|
4 808
|
6 810
|
|
Жұмыспен қамтылғандардың саны, адам.
|
12 856
|
11 972
|
12 723
|
17 465
|
13 766
|
13 703
|
Қолданыстағы кәсіпорындардың саны
|
138
|
154
|
156
|
155
|
153
|
|
Оның ішінде:
|
|
|
|
|
|
|
Ірі
|
6
|
7
|
9
|
9
|
8
|
|
Орта
|
12
|
16
|
19
|
17
|
20
|
|
Шағын
|
120
|
131
|
128
|
129
|
125
|
|
Инвестициялар, млн теңге
|
6 645
|
29 295
|
17 381
|
19 870
|
40 391
|
25 462
|
Жабдықтың тозуы, %
|
35,3
|
37,4
|
41,1
|
44,8
|
30,1
|
|
Негізгі ққұралдарды жаңарту коэффициенті, %
|
10,6
|
10,4
|
13,1
|
11,9
|
20,4
|
|
Жыл соңында бастапқы құны бойынша негізгі құралдардың болуы, млн.теңге
|
10 884
|
4 218
|
10 377
|
18 276
|
26 097
|
|
Экспорт, млн долл.
|
516,0
|
269,6
|
369,6
|
511,5
|
600,6
|
624,9
|
Импорт, млн долл.
|
1 040, 1
|
893,5
|
1 054,8
|
1 209,3
|
1296,3
|
1 459,1
|
Дереккөзі: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, TradeMap, Euromonitor дерекқоры.
Секторда күкірт қышқылын («СКЗ-U» ЖШС, «Қазфосфат» ЖШС), сары фосфорды («Қазфосфат» ЖШС), хром қоспаларын («Ақтөбе хром қоспалары зауыты» АҚ), балқымалы қышқылын («Үлбіфтор-Комплекс» ЖШС), хлор-сіліті сегментін («Каустик» АҚ), лак бояу өнімдерін («Alina» компания тобы), жарылғыш заттар («Орика-Қазақстан» АҚ, «ҚазЦКУБНитрохим» АҚ) өндіруші кәсіпорындарын ұсынды.
Сектордың ірі ойыншылары «Қазфосфат» ЖШС болып табылады, олардың үлесі химия өнеркәсібі өндірісінің жалпы көлемінде 22 %, «Ақтөбе хром қоспалары зауыты» АҚ - 12,5 %, «Каустик» АҚ - 2,4 % құрайды. Өнеркәсіп үшін химикаттарды өндіру секторы өнімді негізінен еліміздің ішкі тұтынуы үшін ғана шығарады, өйткені өнімнің осындай көп бөлігі қиын тасымалданады және адамдардың денсаулығы үшін қауіпті болып табылады.
Саланы одан әрі дамыту үшін Қазақстан Республикасы аумағында инвестициялық жобаларды іске асыру мақсатында халықаралық химиялық компанияларын тарту қажет. Қазіргі уақытта халықаралық компаниялармен келіссөздер жүргізілуде: China Kingho Energy Group Co., Ltd (Қытай), IndussGroup (Бельгия), DowChemicalsCompany (АҚШ), Lanxess (Германия), GreenDay (Германия), LanzaTech (АҚШ)
Секторды дамытудың негізгі кедергілері мыналар болып табылады:
1) көліктік және энергетикалық монополистердің тарифтік саясатын өзгерту;
2) сектор кәсіпорнындағы өндірісті жаңғырту мен дамыту үшін қаржы қаражатының тапшылығы;
3) сынау және сертификациялық инфрқұрылымның дамымауы.
4) тиісті біліктілігі бар кадрлардың тапшылығы.
Мақсат
Өндіріс көлемін кеңейту және жұмыс істейтін кәсіпорындарды жаңғырту, жаңа өнімдерді шығару жөніндегі өндірісті құру.
Нысаналы индикаторлар
Бағдарламаны іске асыру 2019 жылы 2012 жылдың деңгейіне мынадай экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізуге мүмкіндік береді (2-кесте):
1) жалпы қосылған құнның нақты тұрғыда кем дегенде 1,5 есе өсуі;
2) жұмыспен қамтудың кемінде 1,1 мың адамға өсуі;
3) еңбек өнімділігінің нақты көріністе 1,4 есеге өсуі;
4) шикізат емес (өңделген) экспорттың құндық көлемінің кемінде 1,3 есеге өсуі.
2-кесте. Нысаналы индикаторлар
№
|
Нысаналы көрсеткіштер
|
Өлшем.бірл.
|
2012 есеп
|
2013 күтілетін
|
2012 жылға болжам.
|
2012 жылға 2019ж, еселерде
|
2014
|
2015
|
2016
|
2017
|
2018
|
2019
|
1
|
Жалпы қосылған құн
|
%
|
100
|
98,2
|
107,3
|
115,8
|
118,9
|
128,6
|
142,6
|
153,2
|
1,5 есе
|
2
|
Жұмыспен қамтылғандар
|
мың адам
|
13,8
|
13,7
|
14,2
|
14,2
|
14,2
|
14,2
|
14,9
|
14,9
|
1,1 мың адамға.
|
3
|
ЖҚҚ бойынша еңбек өнімділігі
|
%
|
100
|
98,7
|
104,4
|
112,5
|
115,4
|
123,9
|
131,8
|
141,6
|
1,4 есе
|
4
|
Шикізат емес (өңделген) экспорт құнының көлемі
|
%
|
100
|
104,0
|
108,6
|
112,9
|
117,1
|
121,4
|
125,7
|
130
|
1,3 есе
|
Міндеттер
1) Қолданыстағы кәсіпорындардың қуаттың кеңейтуді қолдау;
2) Өндірістің тиімділігін арттыру үшін қолданыстағы кәсіпорындарды жаңғырту;
3) Қолданыстағы кәсіпорындар өнімін әртараптандыру;
4) Жаңа кәсіпорындарды құру;
5) Жаңа өндірістерді инфрақұрылыммен қамтамасыз ету және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды инфрақұрылымын жаңарту;
6) Секторды білікті кадрлық ресурстармен қамтамасыз ету;
Қызметтің басымды түрлері
Бағдарлама шеңберінде қызметтің басымды түрлері айқындалған (3-кесте).
3-кесте. Өнеркәсіпке арналған химикаттар өндірісі секторының басым қызметтері
ЭҚЖ-4
|
Атауы
|
2011
|
Өнеркәсіп газдарының өндірісі
|
2012
|
Бояғыштар мен пигменттер өндірісі
|
2013
|
Негізгі бейорганикалық қосындылар өндірісі
|
2030
|
Бояулардың, лактардың және ұқсас бояғыш заттардың өндірісі
|
2041
|
Сабын және жуатын, тазартатын және ысқылайтын заттардың өндірісі
|
2051
|
Жарылғыш заттардың өндірісі
|
2059
|
Өзге химиялық өнімдердің өндірісі
|
Тауардың басым топтары
Жаңа кәсіпорындарды салу немесе жұмыс істеп тұрған қуатты кәсіпорындарды басым тауарларды /тауарлық топтарды өндіру бойынша кеңейту өнеркәсіп үшін химикаттар өндірісі секторы өнімдерінің импортын қысқартуға және экспортын ұлғайтуға мүмкіндік береді.
4-кестеде импорттың анағұрлым жоғары құны бар тауарлық топтар тізбектелген.
4-кесте. Басым тауарлық топтар, тонналар.
СЭҚТН-6
|
Тауарлық топ атауы
|
|
2008 ж.
|
2009 ж.
|
2010 ж.
|
2011 ж.
|
2012 ж.
|
201324
|
Сутегі хлориді (тұзды қышқыл)
|
Импорт, тонна
|
31945
|
28995
|
29434
|
29318
|
27700
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
7 384
|
5 141
|
3 597
|
8 681
|
7 540
|
201343
|
Динатрий корбонаты
|
Импорт, тонна
|
390557
|
311564
|
342661
|
376832
|
434795
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
97 134
|
74 655
|
40 653
|
100 126
|
111 030
|
201325
|
Натрий гидроксині су ертіндісіндегі (каустик содасы)
|
Импорт, тонна
|
77535
|
94674
|
62020
|
26071
|
32652
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
15 958
|
17 891
|
8 882
|
16 409
|
14 553
|
201363
|
Сутегі пероксиді
|
Импорт, тонна
|
4059
|
8685
|
12648
|
10960
|
14410
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
3 152
|
6 512
|
8 460
|
7 982
|
10 235
|
201321
|
Кальций хлориді
|
Импорт, тонна
|
8019
|
5897
|
11434
|
9028
|
9519
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
2 719
|
1 667
|
1 324
|
3 793
|
4 471
|
203012
|
Қиын полэфироер негізіндегі бояулар мен лактар
|
Импорт, тонна
|
20878
|
21174
|
23064
|
19214
|
17068
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
32 318
|
30 108
|
23 796
|
49 292
|
30 011
|
205111
|
Оқ-дәріден басқа, дайын жарылғыш заттар
|
Импорт, тонна
|
18688
|
19583
|
13078
|
12986
|
16732
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
36 277
|
36 738
|
15 740
|
20 929
|
26 853
|
205942
|
Антидетонаторлар, антиоксиданттар, ингибиторлар шайыр түзгіштер, қойылтқыштар, антикоррозионды заттар және өзге мұнай өнімдеріне немесе басқа да сұйықтықтарға дайын қондырғыштар
|
Импорт, тонна
|
17624
|
18510
|
10759
|
10459
|
9662
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
73 590
|
63 101
|
43 226
|
45 534
|
43 416
|
205956
|
Катализаторлар
|
Импорт, тонна
|
1 058
|
692
|
753
|
1 065
|
1 482
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
10 066
|
4 979
|
3 081
|
7 141
|
13 313
|
205943
|
Антифриздер және антиағартқыш дайын өзге сұйықтықтар
|
Импорт, тонна
|
25245
|
25549
|
30576
|
30464
|
37194
|
Импорт, мың АҚШ долл.
|
30 792
|
21 814
|
14 208
|
38 046
|
41 405
|
Басымды жобалар
2015-2019 жылдар кезеңінде өнеркәсіп үшін химикаттар шығару секторын дамытудағы мемлекеттік саясат жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың өндірістік қуаттарын ұлғайтуға және жаңа кәсіпорындарды құруға бағытталатын болады.
2015-2019 жылдар кезеңі үшін өндіріс көлемін және қосылған құнды арттыруға бағытталған, жалпы көлемі 80 млрд. теңге инвестициямен бизнес-құрылымдардың өздерінің ұсыныстарына сәйкес ірі инвестициялық жобалар іске асырылатын болады.
Автокөлік құралдарының, олардың бөлшектерінің, керек-жарақтары мен қозғалтқыштарының өндірісі
Автокөлік құралдарының, олардың бөлшектерінің, керек-жарақтары мен қозғалтқыштарының өндірісі – экономиканың жаңа индустриясы, оның Қазақстандағы машина жасаудың жалпы көлеміндегі алатын үлесі айтарлықтай қомақты.
Ұлттық автомобиль құрылысын дамыту экономиканың басқа салаларына мультипликативті әсерін тигізеді. Айталық, автомобиль өндірісінде құрылған бір жұмыс орны металлургия, химия және электроника өнеркәсібі, металл өңдеу, қосалқы бөлшектер өндірісі, көлік және көрсетілетін қызметтер саласы сияқты аралас салаларда тағы да 3-еуден 11-ге дейінгі жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді.
Елдің ішкі нарығының сыйымдылығы шамамен 5 млрд. АҚШ долларын құрайды, оның ішінде, 82% импорт есебінен өтеледі. Басымды тауарлық топтар бойынша макроөңір елдерінің импорттық сыйымдылығы 70 млрд. АҚШ долларынан асады, оның ішінде, шамамен 30 млрд. АҚШ долларын автокомпоненттер құрайды.
Бірқатар отандық компаниялар Қазақстан Республикасынығ Үкіметімен өнеркәсіптік құрастыру туралы келісімді жасасты, оның шеңберінде мемлекет преференциялар ұсынады. Бұл ретте, келісім шеңберінде компаниялар белгілі бір мерзімде неғұрлым терең технологиялық бөліністерді және жинақтаушылардың өндірісін игеруді қамтитын даму деңгейіне шығуды қамтамасыз етеді.
2008 – 2012 жылдар аралығында жалпы қосылған құн 5,8 есе өскен. Автоөндірісте жұмыспен қамтылғандар саны 2000 адам. 2008 – 2012 жылдар аралығында еңбек өнімділігі 7,5 есе ұлғайған және ЭЫДҰ елдерімен бір деңгейде.
Достарыңызбен бөлісу: |