7. Сүлейменова Р.А., Елисеева И.Г., Карипжанова Ш.Ж. Б19 Математика. Арнайы
мектепке арналған байқау бағдарламасы. -Алматы, 2004. - 48 бет.
1000 ШАМАСЫНДАҒЫ ЖӘНЕ КӨПТАҢБАЛЫ САНДАРДЫҢ НӨМІРЛЕНУІН
ЖӘНЕ ОЛАРМЕН АРИФМЕТИКАЛЫҚ АМАЛДАРДЫ ОРЫНДАУДЫ ОҚЫТУ
ӘДІСТЕМЕСІ
Аннотация Арнайы мектепте 1000 шамасындағы және көптаңбалы сандарды
оқыту (уақыт, кезең). 1000 шамасындағы және көптаңбалы сандарды нөмірлеуде
оқытудың міндеттері.
1000 және көп таңбалы сандардың нөмірлеуін окыту кезектілігі. 1000 және көп
таңбалы сандарды нөмірлеуді оқытудың құрылымы. Арифметикалық амалдарды
орындаудағы негізгі ерекшеліктері: арнайы мектепте 1000 және көп таңбалы сандарды
көбейту және бөлу. 1000 және көп таңбалы сандардың көбейту және бөлу амалдарын
кезектілікпен оқытуды қалыптастыру. Оқыту барысында қолданатын көрнекі -
дидактикалык құралдар.
Мүмкіндіктері шектеулі балалардың 1000 шамасындағы және көптаңбалы
сандардың нөмірлеуін және олармен арифметикалық амалдарды орындауын
меңгерудегі кездесетін қиыншылықтары.
Кілт сөздер: 1000 шамасындағы және көптаңбалы сандар, сандарды нөмірлеуді
оқыту.
Жоспар
1. Арнайы мектепте 1000 шамасындағы және көптаңбалы сандарды оқыту
міндеттері.
2. 1000 және көп таңбалы сандарды нөмірлеуді оқытудың құрылымы.
3. 1000 көлеміндегі сандарды көбейту мен бөлу.
Көп таңбалы сандарды қосу мен азайту әдістемесін жазбаша түрінде орындаймыз.
Қайсыбір сыныпта болмасын негізгі алгоритмдік қосу мен азайту разрядтық сандарды
қосу мен азайтуда ешқандай ерекшелік жоқ.
Кейбір оқулықтарда қанша сан болса, сонша сан шығады деген тұжырым бар.
Дегенмен, бұл ақыл-ойы бұзылған балалар үшін ең қиыны. Осы көп таңбалы сандарды
шығарғанда олар көп қателер жіберіп отырады, кейде осы қателердің болуы:
оқушылардың зейіннің тұрақсыз, қабылдауының ойлауының әлсіздігі салдарынан болады.
Есептерді шығаруда мынадай реттілікті сақтауы қажет.
1) 1-ші кезекте. Қосу мен азайту орындалады, келесі разрядтың қатарға өтпей
тұрғанда...
2) 2-ші кезекте. 1 таңбалы разрядтың сандарымен, содан кейін 2 және көп т.с
жұмысын жасаймыз.
3) 3-ші кезекте. Азайту амалы орындалады. Яғни азайғыш 1 немесе бірнеше «0»
санынан тұруы қажет. Мысалы:
97000-378
801000-57528
Бұл есептер ақыл -ойы кем балалар үшін, шығаруына қарай бірдей болмауы
мүмкін.
Қосу мен азайту амалдарын орындау барысында бағандау реті сақталып
отырады. Қосу мен азайту амалы рет-ретімен, яғни бірліктен бастап орындалады.
Мысалы:
355784 385457
12115
4325
367899
381132
Бірліктер бірліктің астына жазылуы тиіс. Ең алғашқы сабақтарда оқушыдан қосу
мен азайтудың кестесін сұраған жөн. Есептерді шығару барысында ең алдымен оң-мен
жазбаша жаттықтыру есебінде есептер шығарту қажет. Мысалы:
7бірлік+8бірлік=15бірлік
5ондық+8ондық=13ондық
6 жүздік+9жүздік=15жүздік
10бірлік+бұл 1ондық
10бірлік мыңдық – 10ондық мыңдық т.б.
Есептерді орындау барысында (қосуда) ең бірінші азайтуда бірнеше нөлдік қатар
болды.
Мысалы:
500
1000
235
384
Алайда, қосу мен азайту амалдарын орындағанда ең қиындық кездесетін жері –
өлшем бірліктерінде. Сондай-ақ, 3-4 компонентті есептерді шығарғанда да, қиындықтар
кездеседі.
57800+147385+4768=
100070-148280-7525=
387040-275896+178608=
1-інші, 2-нші бағандағы есепті оқушы 1 ғана тәсілмен шығарады. Ал 3-інші
бағандағы есептерді 2 тәсілмен шығарады. Оқушыға осы есептердің айырмашылығын
түсіндіру қажет.
Кейбір жағдайда есептерді шығаруда жазбашадан бөлек, ауызша да есептер
шығарған тиімдірек.
Қосу мен азайту есептерін шығару барысында кездесетін «<», «>» таңбаларын қоя
білу керек. Осы есептерді салыстыру қажет.
38000-17380>45000-37945
57605+15708=81735-8420
Әр түрлі тәсілмен шығару оқушының қызығушылықтарын оятады. Қосу мен азайту
әдістемелерін орындағанда әртүрлі тәсілдерді ескерген абзал.
1000 көлеміндегі сандармен танысуда жаңа есептеу бірлігі жүздікпен танысады,
бірлікпен, ондықпен санағандай жүздіктермен санауды үйренеді, мың көлеміндегі сандардың
ондық құрамымен танысады.
1000 көлеміндегі сандар нумерациясымен таныстыруда балалардың 1000 санының
шынайы бейнесін, құрамын елестете алмауынан көптеген қиындықтар туындайды. Санауға
үйрену барысында жаңа сандарды құрауда, кері санауға үйренуіде есте сақтаудың әлсіздігінен
қиындықтарға кездеседі.
Сандардың разрядтық құрамын ажыратуда сандардың орындарын ауыстыру мысалы
205 санын 25 деп жазу немесе оқу сияқты қателіктер жібереді. 10 жүздіктің 1000-ды
құрайтынын үйретуде көп қиындықтар кездеседі.
1000 көлеміндегі сандар нумерациясымен таныстыру жұмысына кірісерде, нумерацияны
оқыту жүйесін нақты анықтап, қажетті көрнекіліктер мен нұсқаулардың дәлдігіне таңдау
жасап, оқушылармен жүргізілетін практикалаық жұмыстардың мазмұны мен түзет
жұмыстарының мазмұнын, мақсаты мен міндеттерін анықтауымыз керек.
1000 көлеміндегі сандар нумерациясмына үйрету жұмысының реттілігі былайша
құрылады:
1. Толық жүздіктерді алу. Толық жүздіктерді жазу. Толық жүздіктермен трура және
кері санау.
2. Жүздіктерден, ондықтардан, бірліктерден тұратын толлық үш таңбалы сандарды
алу. Үш таңбалы сандарды толық жазуға үйрену.
3. Жүздіктер мен ондықтардан (560), жүздіктер мен бірліктерден (506) тұратынүш
таңбалы сандарды алу. Нольдің сан ортасында, сан соңында келетін жағдайларын жазу.
4. 1-ден 1000-ға дейін бірліктермен санау. 1-ден 1000-ға дейінгі сандарды жазу.
Достарыңызбен бөлісу: |
