«Театрлік хореографиялық өнер және кітапханатану» кафедрасы

Оптикалық құжаттың ең сенімді ақпаратты алып жүруші және қолдануға тән ерекшеліктері бар. Бұл оптикалық диск (ОD). Оптикалық диск ақпарат алып жүруші, онда ақпарат жазылады және лазерлік шұғыла негізінде оқылады. Бұл жағдайда микроскопиялық тереңдік немесе яшки (пит) қалыптасады. Оның негізінде спираль немесе сақина түрінде жол қалыптасып дауыс жазылатын (оптикалық аудиодиск) және көрініс көрсетілетін видеодискілерге ақпарат тіркеледі. Жазу тығыздығы 108бит/см² жоғары.

Оптикалық диск – бұл оптикалық (лазерный) мәліметті алып жүруші диаметрі 8-12 (4,5), қалыңдығы – 1,2 мм жететін диск.

Алғашқы оптикалық диск 1950 жылдардың І жартысында пайда болды. 1962 жылы АҚШ-та оптикалық диск саласы бойынша бірінші өңдеу жүргізілді. Ол 1970 жылдың басынан бастап өндіріске енді. Алайда, оптикалық дискінің екі түрі (КОД – компактілі оптикалық диск, ЦОД – цифрлық оптикалық диск) 1980 жылдың басынан бастап кең ене бастады. ЦОД алғашқы, өкілі 1983 жылы шықты. Бір диск 25 млн 50 мың беттік мәтін сиятын келесі түрі 1 млн беттік мәтінді сыйғыза білді. Қазіргі таңда мұндай дискілердің ондаған түрлері бар. Оптикалық диск диаметрі барлығы 305 м. Мәлімет форма бойынша жазылады. Оптикалық диск сыйымдылығы жазу технологиясына байланысты 10000, 25000 немесе 40000 беттік мәтінді сыйғызады. Мұндай жағдайда дискінің жоғарлығы мәліметтің 60-70% сақталуына байланысты. ОД мәліметті сандық (цифровой) формада сақтауына байланысты жазу технологиясының өзіндік ерекшелігі бар. Дерек сөзіне түскен сигнал аналогиялық түрде болады. Аналогиялық – сандық қайта құрылым оны (цифровой) сандық түрде айналдырады.

ОД-да энциклопедиялық, ғылыми-техникалық, салық анықтамалар, сөздіктер, нормативті-анықтамалық мәліметтер, аудиовизуалды оқу құралдары, оқытушы немесе ойын бағдарламалары бар басқа да құжаттар сақталады. Қазір ОД әртүрлі 600-ден астам мәлімет ұсынады. Олардың жартысын библиографиялық көрсеткіштер құрайды. Толық мәтіндік құжаттар яғни газет, журналдар лазерлік дискідегі басылымның 20% құрайды. Сондықтан олардың құны аналогиялық баспа басылымдарына қарағанда төмен. АҚШ конгресі 1982 жылдан бастап Кітапхана қорын ОД құйып бастады. Оларды Америка кітапханаларының 10% пайдаланады. ОД және басқа да оптикалық ақпарат жүйесі қазіргі таңдағы үлкен жетістік.

ОД жетіспеушілігін құрал жабдықтың жоғары бағада болуымен түсіндіруге болады. Мәліметтік алып жүретін сыйымдылығына байланысты ОД-ны үш түрге бөлеміз:

1.Үлкен сыйымдылықты ОД (2х10⁹ байттан жоғары) ЭВМ арқылы өткен мәліметті сақтаушы архив ретінде қолданылады.

2.Орта сыйымдылықта ОД (7х10⁸-2х10⁹ байт) мәтіндік және бейнелеу мәліметтерін сақтау үшін қолданылады.

3.Компактілі диск (7х10⁸ байт) шағын ЭВМ-ге арналған.

Жазу үшін қолдану мүмкіндігіне байланысты ОД-ны екі түрге бөлеміз:

1. 
   Бұл ақпаратты жаза отырып оны пайдалану және сақтауды жинақтаушы – WORM
   
2. 
   Ақпаратты тек оқуға арналған мәліметтік сақтаушы – CD-ROM
   

Аудио – компакт диск (КД) – бұл оптикалық диск (диаметрі 80,120мм, қалыңдығы 1,2 мм) Аудио КД бұл тұрақты КД-ға жазылады. Жазылу ұзақтығы 1 сағаттан аспайды. КД грампластинканы кейбір сипаты бойынша басып озады. Компактілік, жазу және сақталу қолайлығы КД-нің басты жетістігі. Компакт дискілерді әзірлеу процесі бірнеше кезеңнен өтеді.

Ақпарат (компакт дискіге жазылады. Жазылу ұзақтығы) мастер дискіде жазуға дайындау, мастер дискінің өзін дайындау, матриц дайындау, компакт дискіні көбейту.

Диск – мөлдір поликорбанатты тыстан тұрады оның қасындағы 1мм, оған алюмения мен крилді лак қорғаныш қызметі үшін жағылады лазер жарығымен жазылған микроскопиялық түрге ие пит (ағым шұңқыр) цифрлық код негізінде спиральді жолмен орналасады. Винчестрден айырмашылық компакт диск бір ғана жолға ие ол бірнеше логикалық жолға бөлінеді. Цифрлық формада дыбыстық ақпарат тіркеледі. Негізгі ақпаратпен қатар қосымша ақпарат тіркеледі.