Сабақ Сабақтың тақырыбы

Оқушыларды түгендеу.

Оқушыларға еңбек қауіпсіздігі жөнінде нұсқау беру және оған үйрету жолдары

1. 
   Оқушыларда зерделі көзқарас тәрбиелеу және оларға жұмыстың дұрыс және қауіпсіз әдістері мен тәсілдерін меңгерту үшін, мұғалімдер оқушылармен қауіпсіздік техникасы мен еңбек гигиенасының талаптарын сақтау жөнінде дәріс пен нұсқау беріп отыруы керек.
   
2. 
   Еңбек қауіпсіздігі бойынша нұсқау беру мен оған үйрету алдымен барлық оқушылармен кабинетте кіріспе сабақта, сонан кейін дербес компьютермен жұмыс істеу алдында жүргізіледі.
   
3. 
   Алғашқы нұсқаулар беру кезінде мұғалім оқушыларды қауіпсіздік техникасының ережелері мен еңбек гигиенасымен; жұмыс барысында кездесетін қауіпті жағдайлармен және сақтық жағдайларымен таныстыруы керек.
   
4. 
   Алғашқы нұсқауларды кабинет меңгерушісі (мұғалім) лекция немесе әңгіме түрінде жүргізеді.
   
5. 
   Дербес компьютермен жұмыс істеу алдында (жұмыс орнында алғашқы рет) берілетін нұсқау алғашқы нұсқауды толықтырады. Оның негізгі мақсаттары жұмыс орнын дұрыс ұйымдастырып, тәртіппен ұстау талаптарымен, қауіпсіз жұмыс істеу әдістерімен, сақтану құралдарымен, белгілі бір жұмысты орындау кезінде болатын қауіпті жағдайлармен, жұмыс істеушінің міндеттерімен, сондай-ақ қауіпті жағдайлармен және олар туған кезде орындайтын іс-әрекет ережелерімен таныстыру.
   
6. 
   Оқушылармен өткізілген дәріс пен нұсқаулар журналында тіркеледі.
   

Қазақстан Республикасының Білім мен ғылым министрлігінің бұйрығына сәйкес, барлық оқушылар оқу процесінде есептеу техникасын қолдану алдында қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау алып, апат жағдайдағы әрекеттер ережелерімен, электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету тәсілдерімен және шаршағанда, көз талғанда дем алу үшін орындайтын жаттығулармен танысулары қажет. Қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау берілгеннен кейін оқушылар сынақ тапсырулары керек. Бұл жөнінде сәйкес үлгідегі журналға тіркеледі.

1. 
   Жалпы.
   
2. 
   Дербес компьютерде (ДК) жұмысты бастау алдында.
   
3. 
   Жұмыс істеу кезінде.
   
4. 
   Апаттық жағдайларда
   
5. 
   Жұмысты аяқтағанда.
   

1. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз құрал-жабдықтарды орнынан қозғауға, сымдарға, розеткаларға, штепсельдің айырына, штекерге тиісуге тыйым салынады.
   
2. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз сыныпқа кіруге және сыныптан шығуға болмайды.
   
3. 
   Мұғалімнің рұқсатынсыз сыныпта жүруге болмайды.
   
4. 
   ДК-де су киіммен және су қолмен жұмыс істеуге болмайды.
   
5. 
   Корпусты мен сымдарының бүтіндігі бұзылған (ашық) ДК-де жұмыс істеуге тыйым салынады.
   
6. 
   Үстелге, ДК-дің жанына сумка, портфель, кітап қоюға болмайды. Үстелде тек дәптер мен қалам ғана жатуы керек.
   
7. 
   Пернетақтаның үстіне ештеңе қоюға болмайды.
   
8. 
   Компьютер сыныбында жүгіруге, ойнауға, жолдастарыңның көңілін қажетсіз аударуға, бөгде жұмыстарды істеуге тыйым салынады.
   

1. 
   ДК электр тогына қосылмаған жағдайда сымдардың, ДК-дің корпусының бүтіндігін және оқшаулағышының бұзылмағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.
   
2. 
   Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар салбырап тұрмауын көіл бөлу керек.
   
3. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек.
   

1. 
   ЭЕМ-да жұмыс кезінде көздің экраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см) сақтау керек. Мүмкін қашықтық – 50 см.
   
2. 
   Келушілер кіргенде оқушылардың орнынан тұруының қажеті жоқ.
   
3. 
   Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді дем алдыратын бірнеше жаттығу орындау керек.
   
4. 
   Оқушылар электр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.
   
5. 
   Оқушылар көзді деп алдыру жаттығуларын білуі керек.
   

1. 
   ДК-де жұмыс істеу барысында ақауларын байқағанда, түтін немесе әдеттен тыс дыбыстар пайда болғанда жұмысты тоқтатып, аппаратураны өшіру және оқытушыға хабарлау керек.
   
2. 
   Қажет болса, өртті сөндіруге көмектесу керек.
   
3. 
   Қажет болса, электр тогымен зақымданғандарға алғашқы көмек көрсете білуі керек.
   
4. 
   Компьютер сыныбында өртті сумен өшіруге болмайтынын есте ұстау керек. Мұнда құмды немесе көбікті өрт сөндіргішті пайдалануға болады.
   
5. 
   Егер зақымданған адам электр тогының әсерінде болса, оны жалаңаш қолмен ұстауға болмайтынын білуі керек. Зақымданушыны электр тогын өткізбейтін материалдарды пайдаланып босатуға болады.
   

1. 
   Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.
   
2. 
   Жұмыс орнын ретке келтіру керек.
   
3. 
   Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек.
   

1. 
   Токты ажырату (тарату тақтасындағы тумблерді өшіру);
   
2. 
   Зақымданған адамды электр тогының әсерінен электр тогын өткізбейтін қолда бар материалдарды пайдаланып босату;
   
3. 
   Зақымданған адамды қарап шығып, оған зардабының ауырлығына байланысты көмек көрсету;
   
4. 
   Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен).
   

1. 
   Ауруды сездірмейтін және тыныштандыратын дәрілер беру (анальгин, валерьянка);
   
2. 
   Күйген жеріне май жағу (винилин);
   
3. 
   Жарақаттанған жерге микробтар түспеуі үшін алдын ала целлофанмен орап, суық судың астына ұстау;
   
4. 
   Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен).
   

1. 
   Зақымданған адамды басын бұрып жазық жерге шалқасынан жатқызу;
   
2. 
   Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен).
   

1. 
   Зақымданған адамды тілінің ауыздағы қалпын тексеру керек, егер ары кетіп қалған болса, қолмен орнына келтіру;
   
2. 
   Дәрігер шақыру;
   
3. 
   Демі қалпына келгенше немесе дәрігерлер келіп жеткенше қолдан дем алдыру (ауздан-ауызға) керек.
   

- Көздеріңнің бұлшық етін қатайтып, бірнеше секунд жұмыңдар.

- Көздеріңнің бұлшық етін босаңсытып, ашыңдар.

Бұл кезде бірқалыпты дем алыңдар. 4-5 рет қайталаңдар.

- Кеңсірікке қарап тұрып, 3 рет терең дем алыңдар.

Көздеріңді талдырмаңдар.

- Алысқа қадалып қараңдар.

- Бастарыңды бұрмай, ОҢҒА қарап, көз тіккен нүктені белгілеңдер.

- Алысқа қадалып қараңдар.
4-жаттығу

- Бастарыңды бұрмай, СОЛҒА қарап, көз тіккен нүктені белгілеңдер.

- Алысқа қадалып қараңдар.
5-жаттығу

- Бастарыңды көтермей, ЖОҒАРЫ қарап, көздерің түскен нүктені белгілеңдер.

- Алысқа қадалып қараңдар.
6-жаттығу

- Бастарыңды бұрмай, ТӨМЕН қарап, көздерің түскен нүктені белгілеңдер.

- Алысқа қадалып қараңдар.
7-жаттығу

Көздеріңді 20-30 секунд бойы жиі-жиі жыпылықтатыңдар

Теориялық материалды оқып-үйрену жұмыс дәптерінде тапсырма орындаумен кезектесіп отырады.

Алдымен 7-сынып курсынан оқу материалын қайталау ұсынылады.
Қайталау сұрақтары:

1. 
   Ақпарат деген не?
   

2. 
   Қандай ақпараттық процестерді білесіңдер?
   

3. 
   Ақпарат қандай қасиеттерге ие болуы тиіс?
   

4. 
   Ақпарат мөлшерін қалай бағалауға болады (хабардың ақпараттық көлемі неге тең?)
   

5. 
   Ақпаратты өлшеудің қандай бірліктерін білесіңдер?
   

1 Байт = 8 бит.

1Кбайт = 1024 бит.

1Мбайт = 1024 кбайт.

1Гбайт = 1024 Мбайт.

6. 
   Ақпаратты кодтау, кодтаушы кесте деген не?
   

7. 
   ASC II коды деген не? (Кодтаушы кестесі бар плакат сыныпта ілулі болады)
   

Кесте: стандарттық және баламалық екі бөліктен тұрады. Стандарттық бөлік – 0-ден 127-ге дейінгі алғашқы 128 символды: цифрлар, латын алфавитінің әріптері және компьютерді басқарудың арнайы символдарын қамтиды. Баламалық бөлік – 128-ден 255-ке дейінгі, келесі 128 символды: ұлттық алфавит символдарын, псевдографикалық және кейбір арнайы символы екі оналтылық разряд немесе сегіз екілік разряд арқылы кодталады.

1. 
   Ақпарат
   

Адамдар мен Адамдардың

құрылғылардың сигнал өзара мәлімет

алмасуы алмасуы

Жанды және жансыз Мәлімет, сигнал, сондай-ақ хабар

табиғаттың өзара немесе жадтағы мәлімет

сигнал алмасуы

Пікір алысу барысында неліктен «адамдардың өзара мәлімет алмасуы», «жанды және жансыз табиғаттың өзара сигнал алмасуы» немесе «адамдар мен құрылғылардың сигнал алмасуы» толық анықтама бола алмайтынын талқылау ұсынылады. Себебі жалпы мағынада ақпарат алмасу – адамдардың өзара мәлімет алмасуы да, жанды және жансыз табиғаттың өзара сигнал алмасуы да болады.

Аталған процестердің кейбіреулерінде (мысалы, дүкенге бару немесе жеміс өсіру) қайсыбір ақпараттың өңделуі мүмкіндігінен, оқушылардың жауаптарында айырмашылық болы мүмкіндігін ескеру керек. Ең бастысы – оқушысы өз жауабын дәлелдей білуі керек.