16
Қазақстан Республикасындағы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі
мамандандырылған ауданаралық соттардың дамуы
прокуратурасы құқықтық статистика және арнайы
есеп комитетінен алынған статистикалық мәліметтер
Қазақстандағы немесе КТМАС-тағы балаларға қатысты
қылмыстық, азаматтық және әкімшілік істердің толық
көрінісін білдірмеуі мүмкін. КТМАС мониторингіне
және мәлімет жинауға қатысты толығырақ ақпаратты
осы Есептің 8-ші тармағынан көруге болады. («КТМАС-
та қаралатын істердің мониторингі және мәліметтер
жинау»).
3.2.4. ИНТЕРНЕТ-САУАЛНАМАЛАР
«SurveyMonkey»-де әзірленген интернет-сауална-
ма Жоғарғы Сот тарапынан барлық КТМАС судья-
ларына таратылды. Қолда бар мәліметке жүгінсек,
КТМАС-тарда 57 судья
18
жұмыс жасайды, олардың
31-і интернет-сауалнамаға жауап берді. КТМАС
судьяларының 54,4%-ы жауап берді. Сауалнама 21
жабық сұрақтардан құралған еді және «басқа жауап»
деген жауап түрі арқылы кейбір сұрақтарға қосымша
комментарийлер алу мүмкіндігі болды. Сауалнаманың
мақсаты келесідей параметрлар бойынша сапалы әрі
сандық мәліметтер алу:
• Кәмелетке толмағандардың қатысуымен бола-
тын істерді қарауға қатысты сұрақтар бойынша
судьялардың мамандандырылған дайындыққа қол
жеткізуі және осы дайындықтың тәжірибесі;
• КТМАС-тағы істердің тиімді түрде қаралуы
жолындағы кедергілер;
• Судьялардың пікірінше, КТМАС-тағы істердің тиімді
түрде қаралу деңгейін арттыратын өзгерістер;
• Өздері қарайтын істер бойынша шешім қабылдау
барысында
судьялардың
қолданатын
негізгі
қағидалары.
Тура
осындай
интернет-сауалнама
ЮӘ
тұжырымдамасы бойынша Есеп үшін қылмыстық істер
жөніндегі мамандандырылған соттардың судьялары-
на арнайы әзірленген еді. Ол жерде 48 судья қатысты
және қатысушылардың пайыздық көрсеткіші 60%
19
.
Үшінші интернет-сауалнама барлық облыстардың,
қалалардың және аудандардың прокуратура өкілдері
арасында жүргізілді. Оған 74 жауап алынды.
3.2.5. СОТ ҮДЕРІСТЕРІНЕ БАҚЫЛАУЛАР
Халықаралық сарапшылар мен ұлттық зерттеушілер
талдау жасау үшін таңдалып алынған сегіз КТМАС-
қаңтар 2015 ж. 9 қаңтар 2015 ж., пункт 1-2.
18
ҚР Жоғарғы Сотының «Корам» Балалар құқықтық орталығына
ЮНИСЕФ арқылы жіберген ақпараты, 2 ақпан 2015 ж.
19
Қолда бар мәліметтер бойынша, мамандандырылған қылмыстық
соттарда 80 судья жұмыс жасайды. ҚР Жоғарғы Сотының «Ко-
рам» Балалар құқықтық орталығына ЮНИСЕФ арқылы жіберген
ақпараты, 2 ақпан 2015 ж.
та сот тыңдаулары мен сот үдерістеріне мониторинг
жүргізді және ол жерде алдын ала дайындалған және
2014 жылдың мамыр айында Астана қаласындағы
КТМАС-та халықаралық консультанттардың бекіткен
бақылау парақтары қолданылды. 2014 жылдың
шілде айында, яғни мәлімет жинау кезеңі бастал-
мас бұрын, ұлттық сарапшылар мен зерттеушілер
бақылау парақтарын қолдану бойынша арнайы
дайындықтан өтті. Алынған мәліметтер кәмелетке
толмағандардың қатысуымен болған қылмыстық,
әкімшілік және азаматтық іс жүргізу практикасын
жазу үшін қолданылды.
ОЛ ЖЕРДЕ МЫНАЛАР ДА ЖАЗЫЛДЫ:
• Іс жүргізуде түрлі қатысушылардың рөлі;
• Сот тыңдауының мақсаты;
• Сот мәжілісі залындағы жағдай және балаларға
мейірімді жұмыс әдістерін/техникалық жабдықтарын
пайдалану; сонымен қатар,
• Кәмелетке толмағандардың іс жүргізуде қатысу
деңгейі.
Бақылаулар өз алдына іріктеу жұмысын мақсат
тұтпаған
еді.
Сот
тыңдалымдары/үдерістерін
бақылауды жүзеге асыру жөніндегі жоспар
Қосымша Б-да берілген
20
. Консультанттар мен ұлттық
зерттеушілер таңдап алынған КТМАС-тарда барлығы
62 бақылау жұмысын азаматтық, қылмыстық және
әкімшілік істері бойынша жүргізді; олардың соттар
бойынша толық нұсқасы Қосымша В-да берілген.
20
Жоғарыда айтылғандай, консультанттар мен республикалық
зерттеушілердің бақылаған сот тыңдалымдарының саны мен
түрлері КТМАС-та қаралатын істердің кестесіне байланысты еді.
Істерді іріктеу үшін мәлімет жинау уақыты тағы бір айға созылды.
Қазақстан Республикасындағы кәмелетке толмағандар істері жөніндегі
мамандандырылған ауданаралық соттардың дамуы
17
Астана қ. КТМАС-та қаралған істердің саны,
1-қаңтар 2014 - 28-мамыр 2014 аралығында
Қылмыстық істер
(48 іс; 7,9%)
Азаматтық істер
(148 іс; 24,4%)
Әкімшілік істер
(411 іс; 67,7%)
Кесте 1.
4. КТМАС ЮРИСДИКЦИЯСЫ ЖӘНЕ ОНДА ҚАРАЛАТЫН
ІСТЕРДІҢ ҚАТЫСУШЫЛАРЫ
КТМАС кең юрисдикцияға ие және кәмелетке
толмағандарға қатысты қылмыстық, әкімшілік және
азаматтық істердің белгілі категорияларын қамтиды
21
.
Әрбір КТМАС-та қаралған қылмыстық, әкімшілік
және азаматтық істердің жалпы саны бойынша
статистикалық мәліметтер қолда жоқ еді. Әйтсе
де жекелеген/топтық сұхбаттар мен сауалнамалар
жүргізу арқылы алған мәліметтерге сәйкес, КТМАС-
тың жұмысы негізгінен азаматтық (отбасылық) және
әкімшілік істерден құралғанын пайымдауға болады.
Ал қылмыстық істер болса жұмыстың аз көлемін ғана
құрайды. 1-Кестеде
көрсетілгендей Астана қ. КТМАС-
тың 1-қаңтар 2014 жылдан 28-мамыр 2014 жылға
дейін қараған істерінің көбісі әкімшілік (68%); 24%
-ы азаматтық және 8% - ы қылмыстық істер
22
.
Бұдан басқа, КТМАС судьяларының интернет-сауална-
мада берген Кесте 2-дегі жауаптарына сәйкес,
КТМАС жұмысының басым бөлігі азаматтық және
21
КТМАС-тың қарайтын қылмыстық, әкімшілік және азаматтық
істерінің түрлері туралы ақпарат 4-ші тарауда мазмұндалған.
22
Топтық сұхбат. Алматы қ. КТМАС судьялары, 29 мамыр 2014 жыл.
