184
Қазіргі кезеңде қысқартылған түтікшесімен жəне тиісінше азырақ
габаритті өлшемдерімен 17- жəне 19-дюймдік мониторлар сұранысқа ие
жəне кеңінен қолданылуда(4.27-сур).
ЭСТ
ұзындығының
азаюына электронды
зеңбірек
сəулелері
бұрыштарының 90...100°-ға дейін ұлғаюының есебінен қол жеткізіледі.
Осындай типті түтікшелі мониторлар тереңдік бойынша кəдімгі түтікшелі
мониторлар сияқты орын алады, бірақ экран ауданы азырақ болады
(мысалы, қысқартылған 19-дюймдік монитор тереңдік бойынша кəдімгі
түтікшелі 17-дюймдік мониторға ұқсас). Бұл «ұтыс» бірнеше сантиметр
тереңдікке фокустаудың анағұрлым күрделі жүйесін қолдануға жəне
электронды сəулелерді бағыттауға алып келеді.
Кез келген өлшемді жəне маркалы ЭСТ-мониторлардың нақты жұмыс
саласы диагональ бойынша өлшемнен əрқашан аз болады. Мысалы,
17дюймдік мониторлар үшінэкранның жұмыс саласы шамамен 15,9...16,0
дюймді құрайды.
Электрон-сəулелі түтікшелердегі мониторлардың үлкен габариттік
өлшемдері, салмағы 20 кг аса, тұтынылатын қуаты 120 Вт аса жəне күрделі
реттеу жүйесі бар.
Заманауи мониторларда кескіндемепараметрлерін баптауды цифрлық
басқару қолданылады. Параметрлерді баптаубет панелінен арнайы
батырмалармен
жүзеге
асырылады.
Батырмалардың
көмегімен
кескіндеменің көлденең жəне тік өлшемдерін орнату, оны экран бойымен
тігінен жəне көлденең жылжыту, ашықтық жəне
4.27
-сур. қысқартылған түтікшелі 17-дюймдік (а) және 19-
дюймдік (б) мониторлар
185
керіағарлықты реттеу, кескіндеме геометриясын реттеу, кейде сəулені
бағыттау, сигналдың қызыл, жасыл, көк компоненттерін реттеу арқылы
қиыстырылған бұрмалануларды жою жəне т.б. жүзеге асырылады.
Баптауды жеңілдету үшін модельдердің басым бөлігінің экрандық мəзірі
жəне бағдарламалық басқарылуы бар.
Барлық дерлік мониторларпайдаланушыны фронталды сəулеленудің
барлық түрлерінен (электрмагниттік, рентген жəне статикалық) қорғайтын
экранның жақсы экрандаушы жабындысымен шығарылады, бірақ
ешқандай қорғаныс орнатылмайтын монитордың бүйірлері мен сырт
жағында жайма блоктарынанжоғары жиілікті радиосəулеленудің бірталай
ағыны қалыптастырылуы мүмкін. Сондықтан мониторлар электр магниттік
сəулеленудің деңгейлерін қауіпсіз мəндерге дейін шектейтін қайсыбір
стандартқа міндетті түрде сəйкес болуы тиіс. ТСО стандартары
пайдаланушыларды жанама сəулеленулерден қорғауға қойылатын
талаптарды қатаң бекіткен. Бірақ мониторды нақты пайдалану жағдайында
оның электр өрістері стандартта белгіленген мəндерден жоғары болуы
мүмкін.
Пайдаланушыны экранның электр магниттік өрісінің электрлік
құрамдас бөлігінен қауіпсіздендіру үшін кейбір өндірушілер қорғаныс
сүзгілерін шығаратын.
Қорғаныс сүзгілері майда металл тор болып табылған, оның түйіспелік
сымы
ДЭЕМ
корпусымен
немесе
жерлендіру
құрылғысымен
байланыстырылған. Олар айнымалы электр өрісінің деңгейін төмендеткен,
шағылысуға қарсы қасиетке ие болды жəне кереғарлықты жақсартты
(ашықтық төмендегенде).
Мониторды жұмыс орнына орнатқанда, бірінші кезекте,сыртқы
магнитті өрістердің болуын ескерген жөн. Экранның қасында орналасқан
шағын үстел колонкаларының өзі құбылмалы кескіндемені тудыра алады
немесе кадрды шетке соза алады. Магниттік кедергілердің басқа көздеріне
теледидар, музыкалық орталық, кернеуді тұрақтандырғыш немесе үздіксіз
қорек көзі жатқызылады.
Ұзақ жұмыс жасауда монитордың дұрыс орналасуы пайдаланушының
жайлылығына жəне шаршауына өте қатты ықпал етеді, сондықтан
эргономикаға — дисплейдің экранды еңкейту, бұру жəне оның биіктігін
реттеу мүмкіндігінің болуына назар аударады.
Барлық заманауи мониторлар экрандарыныңшағылысуға қарсы жабыны
бар, ол шыныға қапталған ерекше полимерлік үлпек болып табылады. Бұл
үлпек өте жұқа жəне экранның бетін тазалағанда оңай зақымдалады,
сондықтан тек қана кеңес берілген құралдарды пайдаланған жөн.
Қазіргі таңда ЭСТ-мониторлар қолданылмайды, ДЭЕМ-ға олардың
орнын сұйық кристалды дисплейлер басты.
186
4.3.3. Сұйықкристалдық мониторлар
Сұйықкристалды
монитордың
(СК-монитордың)
немесе
(ЖК-
монитора), LCD-монитордың(LiquidCristalDisplay— сұйық кристалдардағы
дисплей) жұмыс істеу принципі кейбір мөлдір сұйықтықтардың
молекулаларының басқарушы кернеудің ықпалымен олардың бағдарының
өзгеруіне байланысты сол сұйықтықтардың жарықты поляризациялау
жазықтығын бұрылыс бұрышын өзгерте алу полярлық қасиетіне
негізделген.
Сұйық кристалдар табиғаты бойынша сұйық субстанциядан қатты
(кристалдық) субстанцияға жəне керісінше өте алатын ауыспалы күйдегі
заттар болып табылады. Осы əсерінің арқасында олар жарық
модуляторлары ретінде индикаторлық құрылғыларда кеңінен қолданыс
тапты.
Сұйық кристалдар туралы алғашқы ескертулер 1888 ж. кездеседі, сол
кезде аустриялық ботаник Ф. Райницер оларды өзінің эксперименттерінің
барысында анықтады. Неміс физигі О.Леманн олардың электрмагнит-
тікжəне оптикалық қасиеттерін зерттеп, «сұйық кристалл» терминін енгізді.
Ол осындай сұйықтықтың электр өрісінің ықпалымен кристалданатынын
жəне өзінің мөлдірлік, поляризация коэффициенті жəне оған бағытталған
жарық ағыны сынуы сияқты физикалық қасиеттерінің өзгеретін көрсетті.
СК-экран екі шыны панельден (төсемдерден) тұрады, олардың арасында
арнайы бойлай канавкаларда орналасқан сұйық кристалдардың жұқа
қабаттары болады (4.28-сур).
Сұйық кристалдармен толтырылған канавкалар əр панельде параллельді
қатарлармен орналастырылады, бірақ панельдердің арасында олар
перпендикулярлы, яғни ұяшықтарымен матрицаны құрады. Канавкалардың
көмегімен сұйық кристалдың молекулалары экранның барлық бетінде
жарық ағынын поляризациялау жазықтығының бірдей мəнін сақтайды.
Сұйық кристалдық панельдер жасанды жарық болғанда жұмыс істейді.
Жарық көздерінің орналасуына байланысты сұйық кристалды панельдер
жарықтың шағылуына немесе өтуіне жұмыс істейді. Жақсырақ түс жіберу
үшін мониторларда жарық экранның сырт жағынан қамтамасыз етіледі.
Кернеу болмаған жағдайда жарық сəулесін поляризациялау жазықтығы
сұйық кристалды панельдің əрқайсысы өткенде 90°-ға бұрылады. Электр
тоғының ықпалымен сұйық кристалдардың молекулаларыжарықты
поляризациялау жазықтығы бұрылысының бұрышын өзгертіп, оны 90°-дан
өзгеше етеді. Бұл сүзгілер жарықты оның поляризациялау жазықтығы мен
поляризатор осінің арасындағы бұрышқа байланысты өткізеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
