Ильясова гульжахан уалибековна

77 
 
Бейорганикалық химиядан өзіндік жұмыстарды орындау кезінде оқушылар 
тек  ғылыми  ұғымдарды  меңгеріп  қана  қоймайды,  осы  жұмыстар  нәтижесінде 
оларға  жан-жақты  тәрбие  беру  мақсаттары  да  орындалады.  Ең  алдымен  өз 
бетінше  білімін  толықтыру,  ғылыми  ақпараттарды  жетік  әрі  тез  игеру 
дағдылары  қалыптасады.  Біріншіден,  олардың  тұлғалық  сапалары:  өздігінен 
ойлау,  салыстыру,  қортындылау,  тұжырым  жасау,  басқалармен  бірігіп  жұмыс 
істей  білу  т.б.  әрекеттері  дамиды.  Екіншіден,  ізденушілік,  зерттеушілік 
икемдіктері  артады.  Үшіншіден,  олар  химиялық      заттардың  ерекшеліктерін, 
пайдасын талдау барысында өз елінің байлығына көзі жетіп, оны сақтау, қорғау 
мәселесін де түсініп, елін, жерін құндау, яғни отанын сүюге тәрбиеленеді. Осы 
пәннің  оқытылу  кезінде  оқушылардың  экологиялық  білімі  мен  мәдениеті  де 
дами түседі.  
Біз  зерттеу  жұмысымыздың  бұл  бөлімінде  бейорганикалық  химия  оқулы- 
ғының  (7-сынып)  өзіміз  дайындаған  оқу  құралымен  байланысын  жүзеге 
асыруды оқушылардың өзіндік жұмысына сүйене отырып көрсетуге тырыстық 
(4  -  сурет).  Себебі,  оқу  құралын  дайындаудағы  мақсаттың  өзі  оқулықтағы 
материалдардың мазмұндық және практикалық тұстарын толықтыра түсу. Оны 
меңгеруде  оқушылардың  өзіндік  іс-әрекетінің  түрлерін  ұйымдастыруға  мән 
бере отырып, оларды дамыту, шығармашылық деңгейге көтеретін. 
 
        Тәжірибе жасау                        Оқулықпен жұмыс                    Дәптермен жұмыс
 
                     
                     
                    
   
тапсырмаларды                          Оқулық пен оқу 
          орындау                                құралын байланыстыра 
                                                          отырып орындайтын                  эксперимент жасау 
                                                               өзіндік жұмыстар 
    
   
Таратып беретін 
         материалдармен  
                 жұмыс 
                                    
Есептер шығару
                                                                             
    
Бақылау жүргізу                                                                          
               
              Көрнекілікпен                           Шығармашылық 
 
       жұмыс 
                                      жұмыс 
 
 
 
 
 
Сурет 4  – Химия оқулығы мен (7-сынып) оқу құралдарын байланыстыра 
қарайтын өзіндік жұмыстардың түрлері 
                                                                              
Химиялық 
диктант
 

78 
 
Кесте 2
 – 
  Өзіндік жұмыстардың түрлері және олардың атқаратын қызметі 
 
Өзіндік 
жұмыстың  түрі 
Әдіс-тәсілдері 
Білімдік 
Дамытушылық 
Тәрбиелік 
1 
2 
3 
4 
5 
Оқулықпен        
жұмыс 
Жоспар,  тезис 
тер құру; мәтін 
ді 
қайталап 
айту    қысқаша 
конспект,  
реферат, 
қорытынды 
жасау. 
 
Ғылымның  эвер 
истикалық 
дең 
гейіне  жету.  Ғы-
лыми 
ұғымды 
меңгеру.  Химия 
лық  атауларды 
есте сақтау. 
Ғылыми  ұғым-
ды  керекті  жер 
інде  қолдануды 
меңгеру 
Ғылымға  деген 
ізденушілікті 
дамыту. 
Ізденушілікке 
тәрбиелеу 
Дәптермен 
жұмыс 
Кәсіптік 
терминология, 
химиялық 
түсініктер, 
заңдар, 
атаулар, 
формулалар 
мен 
реакциялар, 
шартты 
белгілер
, 
сөздерді жазу 
Атауларды,заң, 
анықтамаларды, 
есте 
сақтау. 
Олардың  маңы 
зын түсіну 
Химиялық 
атауларды 
заң 
дарды, 
анықтамаларды, 
меңгеріп керекті 
жерінде қолдану 
Оқушылардың 
зейінін, 
есте 
сақтауын 
қалыптастырып, 
іскерлікке  
тәрбиелеу 
 
Таратып 
берілетін 
материалдармен 
жұмыс 
Заттар 
мен 
денелерді 
анықтап  қарау, 
көру 
оның 
нәтижесін 
тұжырымдау 
Заттар мен  
денелер  туралы 
ғылыми  ұғымды 
меңгеру.  
Заттар  мен  дене 
лерді 
танып, 
білу. 
Байқап 
қарау    арқылы  
ұқсастықтары 
мен  айырмашы-
лықтарын табу. 
Өздерін 
қоршаған 
заттармен 
денелерді 
сақтауға, 
қорғауға 
тәрибелеу 
Тәжірибелік 
жұмыс 
Оқулықта 
және 
оқу 
құралында 
берілген 
тәжірибелерді 
сабақта  және 
үйде жасау 
Тәжірибе 
бойынша 
қортынды 
жасау,нәтижесін-
де 
ғылыми 
ұғымды меңгеру 
Тәжірибе 
нәтижесінде 
меңгерген 
ұғымның 
ғылымилығына 
көз  жеткізу.  Кез 
келген  жағдай 
да  оны қолдану  
Ұқыптылыққа, 
істеген 
ісіне 
жауапкершілік  
пен қарауға 
тәрбиелеу 
Эксперимент қою  Эксперимент 
қойып,  заттар 
дың  қасиетін 
және  құрамын 
анықтау 
Эксперименттің 
нәтижесін 
қортын 
дылау 
арқылы  ғылыми 
ұғым алу 
Эксперименттің 
маңызына  түсі 
ну,  оны  керекті 
жағдайда 
қолдана білу. 
Ізденушілікке 
тәрбиелеу 
Тапсырмаларды 
орындау 
Ауызша,  жаз 
баша 
және 
тәжірибе 
арқылы 
орындау 
Ткориялық  және 
практикалық , іс-
әрекеттік 
дағдыны  
меңгеру 
Ойлау, 
салыс 
тыру,  қортынды 
жасау 
Теория 
мен 
практиканы 
байланыстыра 
білуге 
тәрбиелеу