- мәліметтерді орындаудың типтік орындалу ретін;
- деректі программалық әдістерін;
- дискретті программалар әдістерін;
- үздіксіз есептерді шешу әдістерін және басқаларды орындайтын
алгоритмдердің, әрі есептердің шешілу әдістерінің ерекшеліктеріне қарай
бөлуге болады [18].
Ақпараттарды өңдеудің компьютерлік жүйесін құрудың кезеңдеріне
сәйкес зерттелу облысына ақпараттық талдау жүргізгеннен кейін келесі
адымда автоматтандырылған жүйенің (АЖ) ақпараттық қамтамасыздандыры-
луы жобаланады. Жобалау процесін бастаудан бұрын АЖ-ның жалпы
құрылымын анықтағанды жөн санаймыз. Сондықтан сақтандыру жөніндегі
орталықтың АЖ-нің жалпы құрылымы 1-суретте келтірілген.
2.1 сурет - Сақтандыру компаниясының автоматтандырылған жүйесінің
құрылымы
Ақпараттық және программалық құралдарды бұзылудан және
деректерден алудан қорғау. Ақпаратты қорғау дегеніміз – мәліметтер
жүйесінде сақталатын орындалған программаларға енуді басқаруға мүмкіндік
беретін әдістер мен амалдар жиынтығы.
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау мақсаты – көп
программалы есептеу жүйелеріндегі ақпаратты ойланбай пайдалануды жою,
Ақпараттарды
өңдеу
Технологиялық
қамтамасыздандыру
Құқықтық
Программалық
Ұйымдық
Математикалық
Техникалық
Ақпараттық
Ақпараттарды
жинақтау,
сақтау
Кіріс
массивтерді
дайындау
Нәтижелік
құжаттар
Деректерді
қалыптастыру
М
әл
ім
ет
те
рді б
еру
Басқару
аппараты мен
жүзеге
асырылатын
функциялар
Басқарылатын
объект
Ақпараттар ағымы
(ішкі жүйелік
байланыстар)
Ақпараттар ағымы
(сыртқы байланыстар)
Компьютерлік жүйе
мәліметтерді пайдалануды қажетсіз орындарды анықтау және оларды жою,
сондай-ақ қателіктердің салдарын жоюда құралдарды таңдау.
Ақпаратты және программалық құралдарды қорғау жүйесі келесі
сипаттарға ие болу керек:
- қауіпсіздік – кездейсоқ және әдейіге емес бұзудан мәліметтердің
қорғанысын қамтамасыз ету, жүйе немесе сонда сақталынатын мәліметтермен
жұмыс істеуге пайдаланушының құқығын анықтауға мүмкіндік беретін
әдістерді ашу модификациясы немесе жиынтығы;
- ұқсастыру – пайдаланушыларға, техникалық құралдарға және
қорғалатын (мәліметтер элементіне, есептерге, программаларға, мәліметтер
базасына) идентификаторларды иемдету (код атауы);
- конфиденциялылық мәліметтерге берілген және олардың қорғаныс
дәрежесін анықтайтын статус;
- құпиялылық – ақпаратты жабық және қорғалуға жататын деп
жариялайтын құқығы;
- өкілеттілік
–
қорғалған
мәліметтермен
сол
немесе
басқа
процедураларды жүзеге асыруда пайдаланушының, терминалдың немесе
басқа объектінің құқығы;
- түпнұсқалық – қойылған идентификатордың объектіге қатысты-ғын
тексеру.
Кездейсоқ бұзылулардан ақпаратты және программалық құралдарды
қорғау жүйесі келесілерді қарастырады:
- вирустарға қарсы программалардың болуы;
- пайдаланушылар үшін сапалы құжаттаманың болуы;
- жабдықтарды жетілдірудің амалдарын пайдалану.
Ақпаратқа және программалық құралдарға санкцияланбаған енуден
сақтандыру үшін келесі бақылау шаралары қолданады:
- парольді пайдалану. Пакетте бекітілетіндер: пакетті ашу паролі,
әкімгер паролі. Бұл пакетті ашуға және нормативті – анықтамалық ақпараттың
өзгерісіне шектеу қоюды қамтамасыз ету;
- белгілі бір директорияларға енуді шектеу;
- пайдаланғаннан кейін ақпаратты есте сақтау құрылғысынан жою;
- техникалық құралдарды және пайдаланушыларды бақылау;
- техникалық құралдардың құқықтарын анықтау (есептерді және
ақпараттық файлдарды пайдалануға келісім берілген жұмыс күндері
және сағаттары);
- техниклық құралдарды, есептерді және ақпараттық файлдардың
пайдаланушыларынан ұқсастыру;
- шектеуі пайдаланудағы ақпараттарды өңдеу кезінде техникалық
құралдардың және пайдаланушылардың жұмысын тіркеу;
- санкцияланбаған әрекеттер кезіндегі сигнализация;
- әр түрлі бағыттағы көмекші программалар (бақылау және қорғаныс
механизмі, берілетін құжаттар және т.б. құпиялық графигін ұсыну).
3 Сақтандыру
компанияның
жұмысын
автоматтандыру
программасын құру технологиясы
3.1 Берілгендер қорының ақпараттық логикалық моделін құру
Деректер қоры-ақпараттық жүйелердің маңызды құрамдас бөлігі болып
табылады. Ақпараттық жүйе өз алдына басқару функциясын орындау үшін әр
алуан денгейдегі жұмыстарды ақпаратпен жабдықтаған объект туралы
