Дипломдық жұмыстың мақсаты сақтандыру туралы қажетті

5.2 Есептік бөлім 

 

5.2.1 Жарықтандыру талаптары 

 

Жарық адам ағзасын сыртқы ортамен байланысын қамтамасыз ету үшiн 

маңызды зат болып табылады.  

АЖСБ  жұмыс  бөлмесiнде  жалпы  ауданы  16  м2  өлшемдi  2  терезеден 

өтетiн  бiр  жақты  фронтальдық  жарық  түсуi  қолданылғын.  Дисплейлермен 

жұмыс iстегенде бөлмеде жарық түсу тетiктердiң ауданы еден ауданынан 25% 

құруы  керек  деп  саналады.  Бөлменiң  ауданы  60м2  болса,  онда  жарық  түсу 

тетiктердiң ауданы 15м2 болуы керек. Бұдан табиғи жарық түсу еңбек етудiң 

шарттарына  сәйкес  болатыны  көрiнедi.  Табиғи  жарық  жеткiлiксiз  болғанда, 

жасанды  жарық  қолданылады.  Бұл  жалпы  тағайындалған  жарық  беретiн 

құралдар көмегiмен жүзеге асырылады.  

Жасанды жарықты есептеудi қарастырайық.  

Жарық  түсуiдiң  бiрқалыпты  есептеу  үшiн  горизонтальд    жұмыс 

жазықтығында  жарық  ағынының  әдiсi  (қолдану  коэффициентi)  маңызды 

болып табылады.  

Шамның  жарық  ағыны  Фл(лм)  светильниктiң  шамдар  тобының  жарық 

ағыны люминесценттiк шамдар үшiн мына формамен есептелiнедi:  

 

Фл=100ЕнSzk/(Nh) 

 

мұндағы: 

Ен  –  нормальданған  минимальды  жарықтық,  лк,  бiздiң  жұмыс  бөлмес 

үшiн ол  100лк  тең; 

S - жарық түсу бөлмесiнiң ауданы м2; 

z  –  минимальдық  жарық  түсу  коэффициентi,  ол  Еср/  Emin  қатынасына 

тең, z =1,15; 

k  -  запас  коэффициентi,  k  =  1,3;  N  -  бөлмедегi  светильниктердiң  саны, 

бiздiң бөлмеде ол 4-ке тең; 

z – шамның жарық ағынын қолдану коэффициентi. 

Қолданылатын  жарық  ағынының  коэффициент  мәнiн  кесте  бойынша 

анықтайды. Бөлменiң көрсеткiшiн келесi формуламен есептейдi: 

 

i=AB/Hp(A+B) 

 

мұндағы: 

А – бөлменiң ұзындығы, м; В – бөлменiң енi, м; 

Hp - жұмыс жазықтығындағы светильниктердiң биiктiгi, м. 

Бiздiң  жұмыс  бөлмесi үшiн  «Астра»  шамды  мысалға  аламыз.  Бөлменiң 

төбесi және  қабырғалары  ақ болғандықтан, бiз 70  және 50  тең  сәйкес  көрiну 

коэффициентерiн аламыз.  

 

i=6 х 10 / 1,8 х (6 + 10)=2.08 ∙ 2.0 

 

ŋ=60%, Фл=100х100х60х1,15х1,3/(10*60)=1495лм 

 

ГОСТ  3239-79  стандарт  бойынша  кернеуi  215-225  В  шамды  аламыз. 

Практикада  таңдалған  шамның  ағының  ауытқуы  есептеу  шешiмiнен  -

10%..+20%  аралықт  а  рұқсат  етiледi.  Керi  жағдайда  светильниктiң  басқа 

орналасу  схемасы  таңдалынады.  Бiздiң  жағдайымызда  таңдалған  шарт 

бойынша  светильниктiң  орналас  схемасы  БК  215-225-100  шамдар 

қанағаттандырылады [38].  

 

5.2.2 Шулардың талдауы 

 

Акустика-эмиссиялық  АЭ  бақылауының  тиiмдiлiгін  шектейтiн  негiзгi 

фактор болып шулар табылады. Шулар жіктеледі: 

- туындау  көзіне  байланысты  акустикалық  (механикалық)  және 

электромагниттiк болып бөлiнедi; 

- шулардың  дыбысының  түрiне  байланысты  олар  импульсты  және 

үздiксiз болып бөлiнедi; 

- бастау  көздiң  орналасу  орнына  байланысты  сыртқы  және  iшкi  болып 

бөлiнедi. 

Объекттердi  АЭ  бақылауы  кезінде  шулардың негiзгi бастау  көзi  болып 

табылады: 

- ыдыстағы сұйықтың ол толған кезде шашырауы; 

- жүктеудiң  жоғары  жылдамдығында  гидродинамикалық  турбулент 

құбылыстары; 

- сорғылардың, 

моторлардың 

және 

басқа 

да 

механикалық 

құрылымдардың жұмыстары; 

- электромагниттi соғылулардың әсері; 

- қоршаған ортаның әсерi (жауын, жел және тағы басқалар). 

АЭ  аппаратурасының  сезгiштiгiн  анықтайтын  шулардың  ең  төменгi 

деңгейi  АЭ  түрлендiргiштің  меншiктi  жылу  шуларымен  және  күшейткiштiң 

(бастапқы  күшейткiш)  кiретiн  каскадтарының  шу  коэффициентiмен 

байланысты.  Пьезакерамикадан  жасалған  сезгiш  элементтi  АЭТ  меншiктi 

жылу  шуы  көпшілік  жағдайда  5  мкВ  аспайды.  Күшейткiштiң  кiретiн 

каскадтары  шуының  коэффициентi  6  дБ  аспауы  тиіс.  Сондықтан  АЭ 

аппаратурасының  кiруге  келтiрiлген  меншiктi  шулары  10  мкВ  аспауы  керек 

(U

аш

  <10  мкВ).  Үздіксіз  акустикалық  немесе  электромагниттік  шулардың 

деңгейі  (U

ш

)  U

ша

+6  дБ  (U

ш

<U

пор

=U

ша

+6  дБ)  аспауы  тиіс.  Мұнда  U

пор

-

табалдырықтық  кернеу.  Егер  бұл  шарттар  орындалмаса,  онда  шулардың 

деңгейін  төмендетуге  арналған  (техникалық  және  ұйымдастыру)  барлық 

шараларды  қолдану  керек.  Шуларды  тиiстi  мәнге  дейiн  кiшiрейту  мүмкiн 

болмаған  жағдайда  АЭ  бақылауын  өткiзуді  тоқтату  керек.  Жоғарылатылған 

шулар  шарттарында  (U

ш

>U

ша

+6  дБ  теңсiздiкті  орындау  кезінде)  бақылау 

өткiзу  талап  етілетін  АЭ  көздерін  анықтауда  тек  ғылыми-техникалық 

негізділік  кезінде  ғана  болуы  мүмкiн.  Осы  жағдайда  аппаратураның 

табалдырықтық деңгейiнiң мәнi 20 мкВ мәннен асуы мүмкін, яғни U

пор

>U

ш

>20 

мкВ.  

Компьютер  бөлмесіндегі  шуды  бағалау  үшін  шудың  сипаттамасы 

қарастырылады,  шудың  деңгейі  децибелмен  МЕСТ  16325-76  талабына 

сәйкес.ЭЕМ  жұмысы  кезінде  дауыс  деңгейі  75  дБ-дан  аспау  керек.  ЭЕМ 

машиналық  залының  дауысы  ретінде,  баспа  қондырғылар,  енгізу-шығару 

қондырғылары  алынады.  Магнитті  жинау  бөліміндегі  шу  78-80  дБ  кұрайды. 

Басқару пультінде шу шамасы 68-78 дБ-ге дейін жетеді, ал бұл шу нормативті 

мәнінен жоғары. 

Өндіріс ғимаратындағы шуды азайту үшін әртүрлі әдістер қолданылады; 

шуды, оны тудырғыш көзінде азайту; дауысты жұту мен дауысты бәсеңдету; 

шуды тұтындырғыш қондырғы; СИЗ-ді колдану. 

Механикалық  шуды  азайту  үшін  жабдыққа  өз  уақытын  жөндеу 

жұмысын  жүргізу,  соққы  үрдістерді  соқкысызға  ауыстыру,  ықтиарсыз  май 

жағуды қолдану қажет. 

Дыбыстық қысымның орташа деңгейі (

) келесі формуламен есептеледі: 

 

,                                                       (4.1) 

 

 - j нүктесіндегі дыбыстық қысымның денгейі; n – берілген өлшеу 

нүктелері. 

 

                      5.4 кесте - Шудың бастауы 

Шудың бастауы  Шудың деңгейі, дБ 

Жесткий диск 

50 

Вентилятор 

45 

Монитор 

15 

Клавиатура 

10 

Принтер 

40 

 

 

 

Бөлменің дыбысты сіңіруін  (А

2

)  берілген уақытпен (T) анықтауға 

болады, келесі  формуламен есептеуге болады: 

 

,                                                            (4.2) 

 

V - мекеменің көлемі, м

3

. 

Ауа шуы (R) болдырмауын келесі формуламен есептеуге болады:  

 

,                                            (4.3) 

 

  және 

 

 - дыбыстық қысымның орташа деңгейлері; 

S – бөлменің ауданы, м

2

. 

Бұл  алынган  мағына  инженердің  жумыс  орынынын  шум  әсерін 

күшейтпейді.  Бұл  65  дБ  (ГОСО  3.09.317-2006)  тең.  Принтер  жұмыс  жасап 

жатканда инженердің сол жерде болуы міндетті емес. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды 

 

Сонымен, сақтандыру компанияның автоматтандырылған компьютерлік 

жүйені қолданудың мынадай ұтымды жақтары бар: 

- негізгі  технологиялық  операцияларды  (сақтандырудың  бастапқы 

кезеңде  тіркеуге  алудан  бастап,  түрлі  есептер  мен  анықтамалар  үшін 

мәліметтерде  іздеп,  дайындауға  дейін)  орындаудағы  уақыт  шығындарын 

азайту; 

- клиенттерден  түсетін  тапсырыстарды  жедел,  толық  көлемде  және 

сапалы тіркеу; 

- деректер  базасында  жинақталып,  сақталатын  мәліметтерді  түрлі 

критерийлер бойынша сұрыптау және жедел талдау жүргізу. 

Компьютерлік  ақпараттық  жүйесін  кәсіпкерлік  бизнеске  енгізудің 

мақсаты  қағаз  құжаттардан  құтылу  емес  -  ешбір  құқықтық  күші  болмайтын 

көптеген  қосымша  құжаттардың  санын  азайту,  құжаттарды  жүргізуде 

кертартпа әдістерден құтылу. 

Қорыта  келгенде  «сақтандыру  компанияның  ақпараттық  жүйесін  құру 

және  жобалау»  атты  тақырыбындағы  дипломдық  жұмысты  жасау  үшін 

орындалған және қол жеткізілген нәтижелер төмендегідей: 

1) негізгі формасы; 

2) жүйеге кіру (логин, пароль); 

3) администратор; 

4) агент; 

5) клиент; 

6) кіріс-шығыс. 

- администратор формасында кіріс-шығыс басқару: қызметкерлерді көру 

және  енгізу,  түзету  (аты-жөні,  логин-пароль,  еңбек  өтімділігі,  жалақысы, 

сыйлық ақысы); 

- агент формасында кіріс-шығыс басқару: клиент мәліметтері (аты-жөні, 

мекен-жай, телефон, сыйлық ақысы); 

- клиент  формасында  кіріс-шығыс  басқару:  сақтандыру  мәліметтері 

(келісім-шарт, сақтандыру түрі және мерзімі). 

Осы 

алға 

қойылған 

мақсат-міндеттерді 

орындау 

барысында 

жетекшімнен  ақыл-кеңес  сұрай  отырып,  көптеген  ізденістер  жасалды. 

Тақырып  бойынша  ақпараттар  әдебиеттерден,  оқу  құралдарынан,  газет-

журналдардан 

және 

интернет 

желісінен 

алынды. 

Тақырыптың 

программалаудағы  орны  мен  рөлін  саралай  келе,  кез  келген  адамға  түсінікті 

болатындай етіп сорттаудың программасы бейнелі түрі жасалды.   

Қорытындылай  келе,  «сақтандыру  компанияның  ақпараттық  жүйесін 

құру  және  жобалау»  тақырыбында  жазылған  дипломдық  жұмыс  келешекте 

қолданыс  табады  деген  сенім  бар.  Жасалған  жұмыс  сақтандыру  компания 

жұмыстарында пайдалануға беріледі. 

 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі 

 

1. 

Назарбаев  Н.А.  Казахстан  -  2030.  Процветание,  безопасность  и 

улучшение  благосостояния  всех  казахстанцев.  Послание  Президента  страны 

народу Казахстана. - Казахстанская Правда, 11 октября 1997г. 

2. Қазақстан Республикасының Конститутциясы. Алматы, 2003г. 

3. К.Қ.Жүйріков  “Қазақстандағы  сақтандыру:  күрделі  мәселелер  мен 

дамудың болашағы”. Алматы, 1994г. 

4. “Страхование: принципы и практика” Дэвид Б. 

5. Қ.С.Байшоланова  “Ақпараттық  жүйелер  теориясы”.  Оқу  құралы. 

Алматы: Экономика, 2002г. 

6. Годин  В.В.,  Корнеев  И.К.  Управление  информционными  ресурсами: 

17-модульная 

программа  для  менеджеров  «Управление  развитием 

организации». Модуль 17. – М.: ИНФРА-М, 2000.-352 с. 

7. Свириденко  С.С.  Современные  информационные  технологии.  –  М., 

2001. 

8. Кочин Ю.Я. Экономические информационные системы. М., 1998. 

9. Автоматизированные 

системы 

обработки 

экономической 

информации. Под ред. В.С. Рожкова. М., ФИС, 1996. 

10. Абрамов С.А. Экономическое обоснование автоматизации обработки 

информации. Москва 1974г. 

11. Автоматизированные  информационные  технологии  в  экономике. 

Под ред. Титаренко. Москва 1998г. 

12. Стассман  Поль  А.  Информация  в  век  электроники:  (Проблемы 

управления): Пер. с англ. с сокр. / науч. ред. и авт. предисл. Б.З. Мильнер. – 

Москва Экономика. 

13. В.В.  Брага,  Н.Г.  Бубнова,  Л.А.  Удовенко    Автоматизированные 

информационные технологии. – Москва Компьютер: ЮНИТИ, 1999г. 

14. Автоматизированные информационные технологии в экономике./под 

ред. Проф. Г. А. Титоренко М.: Юнити, 1998. 

15. Информационные технологии управления./Под ред.Черкасова Ю. М. 

— М.: Инфра, 2000. 

16. Компьютерные  технологии  обработки  информации./  Под  ред. 

Назарова С. В. – М.: Финансы и статистика, 1993. 

17. Свириденко  С.  С.  Современные  информационные  технологии.  М.: 

Радио и связь, 1989. 

18. Қазақстан  Республикасының  Президентінің  №359  14  маусым-нан 

2000  жыл.  “2000-2003  жылға  Қазақстан  Республикасы  мемлекетінің 

ақпараттық қауіпсіздігінің программалық жабдықтауы”. 

19. Острейковский В.А. Информатика.- Москва: Выс.Шк., 2001. 

20. Симонович  С.В.,  Евсеев  Г.А.  Общая  информатика.-  Москва. 

Инфорком пресс и АСТ  пресс – 2000г.  

21. Информатика. Базовый курс / Симонович В.Б. и др. – СПб: Пит2001- 

640с. 

22. Роберт  Шелдон,  Джоффрей Мойе  Beginning  MySQL  Robert  Sheldon, 

Geoff Moes- Вильямс,Диалектика (2007 г.) 

23. Максим Кузнецов, Игорь Симдянов - MySQL 5 БХВ-Петербург 2010 

24. Полубояров  В.В.  -  Использование  MS  SQL  Server  2008  Analysis 

Services для построения хранилищ данных ННТУ 2010. 

25. Л.Шкарина. Язык SQL: учебный курс. –СПб: Питер. 2001. -592 стр. 

26. А.Г.Корнеев. Базы данных в Интернет.  –М.: Нолидж, 2002.  

27. Т.Карпова.  База  данных:  модели,  разработка,  реализация.  СПб: 

Питер. 2001. -304 стр. 

28. Б.Н.Березин, С.Б.Березин. Начальный курс Си С++. М., 1998. 

29. А.В.Кричков  и  др.  Программирование  на  Си  С++.  Практикум.  М., 

2001. 

30. Зиборов В.В. MS Visual C++ 2010 в среде .NET 2012. 

31. Патрис  Пелланд,  Паскаль  Паре,  Кен  Хайнс  Переход  к  Microsoft 

Visual Studio 2010- 2011. 

32. Дж.Д.  Мейер,  Д.  Тейлор,  А.  Макман,  П.  Бансод,  К.  Джонс 

Коллективная  разработка  с  использованием  Visual  Studio  Team  Foundation 

Server 2007. 

33. Прохоренок  Н.А.  Программирование  на  C++  в  Visual  Studio  2010 

Express 2010. 

34. Алекс  Макки  Введение  в  .NET  4.0  и  Visual  Studio  2010  для 

профессионалов 2010. 

35. Пауэрс Л., Снелл М. Microsoft Visual Studio 2008 2009 

36. Агуров П. C# разработка компонентов в MS Visual Studio 2005/2008. 

37. Сайт сириус ww.cirius-studio.com/templates