11
жабдықталған пісіру посты болып табылады. Пісіру посттары тұрақты және
жылжымалы (көшпелі) болады. Жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру едәуір
дәрежеде пісіруші еңбегінің жоғары өнімділігін қамтамасыз етеді, сондай-ақ
пісіру жіктері мен қосылыстардың сапасына да әсер етеді.
"Пісіруші" – мамандықтың жалпы атауы, бірақ мамандықтың өзі
технологиялық процеске байланысты көптеген түрлерге бөлінеді. Газбен
пісіруші – пісірудің өте танымал түрі, өйткені автомобиль өнеркәсібінде өте
қажет және көп пайдаланылады. Электрдоғалы пісіруші - бұл мамандықты
дайындау ең көп сұранысқа ие, өйткені электр доғаның көмегімен пісіру
өндірістің 90% -ында қолданылады.
Пісіру доғасы және оның қасиеттері
Пісіру доғасы деп көп жылу мен жарық шығаратын газдағы қуатты
элетрлік жалындауды айтады. Физикалық тұрғыдан қарағанда электрлік
жалындау ионданған ауа арқылы өткізілетін электр тогынің нәтижесі доғаның
қасиетін сипаттайтын негізгі параметрлерге кернеу, ток және доғаның
ұзындығы жатады. Кернеу мен ток арасындағы тәуелділікті доғаның тұрақты
жағдайындағы статикалық вольт-амперлі сипаттамасы көрсетеді. Ол бірде
ылдыйлаған 1, бірде тұрақты 2 және өрлеуі 3 болып келуі мүмкін.
Пісіру доғасы үш бөліктен тұрады: катод аумағы, анод аумағы және доға
дінгегі. Барлық аумақты доға дінгегі 1 алады, онда ионизациялау процесі мен
катод аумағындағы тегіс бөлшектер анодқа қарай ауысады. Доға дінгегінің
температурасы 6000-7000 С-ға жетеді. Ол қатты қызған элктрод пен пісірілетін
металдардың бу қоспаларынан және сол булардың қоршалған газдармен
реакция нәтижесіндегі өнімдерден тұратын ортамен 2 қоршалған.
Электргазбен пісірушіі әмбебап мамандық болып табылады, бұл
электрдоғалы пісіру мен газбен кесетін дәнекерлеушіге арналған. Бұл
дағдыларды бірге жинау өнімділікті айтарлықтай арттыра алады.
Аргонмен пісіруші жақында пайда болған пісірудің жаңа түрі. Бұл
мамандықты оқыту технологиялық жағынан ең қиыны болып табылады.
Аргонмен пісіру титан түріндегі бірегей металдармен және қорытпалармен
жұмыс істеуде қажет.
Пісірушінің міндеті. Жұмысқа кіріспес бұрын, өндіріс шебері белгілі бір
жұмыстың қауіпсіз орындалуы, жұмыс құжаттамасын оқып-үйрену, қорғаныс
жабдығын алу және қажет болған жағдайда тапсырыс беру туралы, қауіпсіздік
белдігінің карбинасының бекіту нүктелерін көрсету туралы нұсқаулар беру
қажет. Жұмыс орныңыз жұмыс жағдайына және қауіпсіздік ережелерінің
талаптарына сәйкес жабдықталғанына көз жеткізіңіз.
Жұмыс орны қорғалуы тиіс, егер ол жолда немесе өтпеде болса, сигнал
көрсеткіштерін орнатыңыз. Арнайы киім мен арнайы аяқ киімді ретке келтіру
керек . Металл беттерде жұмыс істегенде резеңке матаны, тізе табақшаларын
және киізден жасалған киім тігілген тіректерді, сондай-ақ резеңке етік
пайдаланыңыз. Өндірістік оқыту шебері білім алушыларға жұмыс орнын
қалай ұйымдастыру керек және пісіру барысында пісірушінің міндеттерімен
таныстырып болғаннан кейін құрылғы немесе металды пісіруге дайындайды.
12
Пісіру алдындағы өңдеу операцияларын орындау үшін қажетті құрал-
саймандар; болгарка, қол ара, қайшы, егеу, кернер, балға, щеткалар тазалау
үшін т.б құрал-жабдықтар қолданылады.
Пісірушінің құрал-сайманы:
- электрод ұстағышы электродты қысып, дәнекерлеу ток беріп тұруға
қызмет етеді, ол электродты қатты ұстап тұруға тиіс. Пісіру кабелін ыңғайлы
және күшті бекітуді қамтамасыз етеді;
- щеткалар, маскалар, каска, пісіру доғасының және металдың
шашырауынан радиатордың әсерінен пісірушінің көзін және бетін қорғауға
қызмет етеді. Оларда жарық сүзгісіне арнайы терезе салынған, инфрақызыл
және ультра күлгін сәулелерді кешіктіретін және доғаның жарық сәулелерінің
жарықтылығын азайтатын бақылау терезелері бар. Сырттан сүзгі металды
қарапайым ашық мөлдір шынымен қорғайды;
- балға, кескіш, монтаж құралы. Редуктор пісіріліп болғаннан кейін
бетіндегі жіктерін тазалау үшін қолданылады;
- пісіру жабдығы трансформатор қолданылады. Трансформаторлар
механикалық энергенияны электроэнергиясына айналдырады;
- ең бастысы жұмысшының пісіру орнының дұрыс орналасқаны.
Кәсіптік колледжерде пісіру мамандығы өте үлкен сұранысқа ие.
Курстың барлық бағыты пісіру ісі бойынша теориялық білім мен тәжірибелік
дағдыларды дамытуды қамтиды.
Тәжірибе – өндірістік оқыту шеберханаларында, жөндеу және құрылыс
ұйымдарында, металл конструкциялар зауыттарында және т.б. қаланың түрлі
бөліктерінде өтеді.
2.2 Пісіруге дайындау операциялары
Пісіру материалдарын пісірмес бұрын оларды дайындау керек. Пісіріге
арналған металды дайындау мынадай операциялардан тұрады: өңдеу, кесу,
тазалау, жылыту, иілу, жиектерді өңдеу.
Бұл негізгі қосылыстардың сапасын жақсартуға көмектесетін негізгі
операциялар. Өйткені, егерде пісірілетін бөлшектерде тот және басқа да
элементтер қалдықтары қалса, бұл пісіру кезінде сапанын нашар болуына
әкелуі мүмкін. Металлды пісіруге дайындау, сондай-ақ, электрод металлымен
толтырылған шеттерден артық қабатты алып тастау сияқты жақсы сақтық
шараларын қамтамасыз етеді. Барлық бөлшектер дұрыс пішінде емес,
сондықтан олар пісіруге дейін кесіліп немесе иілуі керек. Әрбір жағдайда
әртүрлі болуы мүмкін осы операциялардың барлығы металды пісіруге
дайындау тұжырымдамасына енгізілген. Әрбір операция өз құралдарының
жиынтығын талап етеді, бірақ бастысы ретінде мыналарды атап өту керек:
- металл щеткасы кез-келген қалыңдықтың беткі қабаттарына қолайлы
ең жақсы құрғату құралы. Оның көмегімен кез-келген металл бетін тазалауға
болады;
