19
GD
5/ 3 / 2015 ҚЫРКҮЙЕК
АДАМ КҮТІМІНЕ АРНАЛҒАН XАЛЫҚАРАЛЫҚ СИМПОЗИУМ
саласындағы
реттсіз
жұмыс
кестесі
қызметкердің
психикалық
денсаулығын немесе табиғи қалпын
сақтауына қиындық туғызып отырды.
Балабақшалардағы
бала
күтімі
жұмысын қайта жаңғырту туралы
берген уәделерінің өтемі лық толы
аудиториялармен шешілмек болып
қиын жағдай туғызды.
Егде жастағы адамдардың және
балалардың үй күтімі ұзақ уақыт бойы
«бірқалыпты өзгермес» мәселе ретінде
қарастырылды, себебі бұл салада
қызмет атқаратын адамдар өздері күтім
көрсетіп жүрген пациенттерін қараусыз
қалдыруға ниеті болмаған еді. Бірақ,
уақыт өте келе, бұл динамика өзгере
бастады: бүгін Германияда бала бақша
тәрбиешілері өз жалақыларын, кәсіби
статусын арттыру және еңбек жағдайын
жақсарту мәселесін қозғап, ереуілге
шығуда. Осындай ереуілдер 2009 жылы
Австрияда кең тарай бастады: ереуілдің
соңғы толқынын қолдау мақсатында
Австрияда «Бала бақша ұжымы»
(бала бақша ереуілшілері ұжымы)
құрылған болатын. Осындай ұжымдар
өз саласындағы бала күтіміндегі
қиындықтар мен еңбек жағдайының
күрделілігіне назар аударту үшін
баламалы шараларға барып отырды.
Қосымша, бала бақшадағы және
қарттар
үйіндегі
ереуілшілердің
шарттарын
қолдау
мақсатында
Австрия мен Германияда азаматтық
қауымдастықтың жаңа формалары,
қоғамдық қозғалыстар мен альянстар
құрылып жатты. Сондай–ақ, «қоғам
қамқоры», «революцияға қамқор»,
«манифесті қолдау» сияқты бастамалар
өз кезегінде саяси талаптармен қоса
капитализмді де сынай отырып жақсы
өмірдің
баламасына
негізделген
ұсыныстарды беруге тырысты.
Алайда, осы уақытта күтім сек-
торындағы рационализация жаңа
әлеуметтік поляризациямен қатар
жаңа еңбек бөлінісі процесі жүріп
жатты, бұған мысал, күтім қызметін
көрсету басшылығымен - сол қызметті
жүзеге асыратын жұмысшы арасында
ынтымақтастық енді жоққа шығарылып
отырды.
> Күтімдегі балама концептілер
Осылайша, қоғамда өсіп отырған
күтімге байланысты қажеттіліктерді
қанағаттандыру үшін оны дұрыс
ұйымдастыруға бағытталған жаңа
ұсыныстар пайда болды. Бірінші кезекте
ойлау қабілеті төмен науқастарға
күтім көрсететін алғашқы жергілікті
басқарылатын қоғамдық қауымдастық
1990-шы жылдары құрылды. Бұл
қоғамдық қауымдастық адам күтімінде
екі баламаны ұсынды: біреуі – үй
шаруашылығындағы
күтім
болса,
екіншісі – қарттар үйіндегі күтім.
Отбасы
мүшелерінің
ұйымдас-
тыруымен құрылған Жергілікті күтім
қауымдастықтарының
резиденция-
лары әдетте күтім бойынша негізгі
жұмыстарды жүзеге асырса, қалған
күтім
жұмыстары
ұялы
қызмет
қызметкерлерінің
өзіне
жүктелді.
Бұл қайырымдылық көмек нұсқасы
отбасылық үлгіге негізделгенмен ақылы
қызмет болды. Осы келісімдердің
көпшілігі орта таптың жобалары
болғанына
қарамастан
білікті
мамандарға өзінің кәсіби қызметін
- стационарлық науқастардың күті-
міне жасалынған мүмкіндіктерге қа-
рағанда лайықты жүзеге асыруға
қанағаттанарлық жағдай ұсынды. Бірақ
бұл жобаларды қаржыландырудың
шектеулі болуы өндірістік қатынас-
тардың тұрақсыздығына әкелді: білікті
қызмет-керлер толық жұмыс уақытымен
қамта-масыз етілмеді, ал ресми
келісімсіз жұмыспен қамтылғандар,
яғни негізінен мигрант әйелдер көзге
түсе қоймайтын, көбіне қара жұмыс
атқаратын. Дегенмен, бұл әдіс күтім
саласы қызметкерлері үшін төмен
жалақы мен қоғамдағы беделінің
аса жоғары болмауына қарамастан,
ол кем дегенде құқықтық еңбек
қатынастарындағы қысымды байқатты.
> Күтім жұмысы – бәсеке алаңы
Күтім секторындағы жаңа ұйым-
дастыру
Батысеуропадағы
әлеу-
меттік
мемлекет-тердің
қайта
құ-руға байланысты пайда болған поля-
ризациялық ықпалын анық-тауда. Бұл
қайта құру процесі кейіннен бюджеттік
үнемдеудің қатты қысымының астында
қалды. Қайырымдылық ісін қайта
ұйымдастыру - экономикалық және
(халықаралық) бәсекелестікке сәйкес
көзқарас бойынша бұл саланың
табыстылығын талап етуі керек.
Осылайша, бір жағынан егде жастағы
адамдар үшін қарастырылған «табыс
әкелмейтін шығындар» ресми емес
келісімдер қатарына жатқызылып,
бұл этникалық жүктелген күтім сияқты
анықталады. Екінші жағынан, әл-
ауқаттылықтың экономикалық им-
перативтерге бағынышты болуының
артып келе жатқаны күтім қызметіне өз
әсерін беруде, мысалы бала күтімінің
дамуы экономикалық бәсекеге қа-
білеттілік пен жастардың мансаптық
өсу мүмкіндігін көтереді. Алайда, жеке
күтімнің, кәсіби білікті қызметтің және
әлеуметтік тұтастықтың төмендеуінің
себебі,
ол
күтім
жұмысындағы
ұйымдастырудағы келіспеушілік екенін
көрсеткен мысалымыз анықтап отыр.
Қорыта айтқанда, біздің пайымдауымыз
әлеуметтік мемлекеттіліктен инвести-
циялық мемлекеттікке өту жолы күтім
саласы қызметкерлері тарапынан
және әлеуметтік қамтамасыз ету
саласындағы бәсекелестердің үлкен
наразылығын тудырды.
Барлық
хат-хабарларды
Бриджит
Aуленбахер <
brigitte.aulenbacher@jku.at
>
және Биргит Риеграфке <
briegraf@mail.
uni-paderborn.de
> бағыттау.
