32
Жаңа материалдарды оқып-үйрену барысында «Қазақстан Республи-
касының аумағы, мемлекеттік рәміздері, астанасы, халықтары бейнеленген».
«Тәуелсіз Қазақстан» бейнефильмінен үзінділер, не Отан туралы түрлі түсті
иллюстрациялық материал пайдаланылады.
облыс орталықтары, ірі қалалары жайлы жаңа материалдарды оқып-
үйрену картамен жұмыс істеуден басталады. Қазақстан Республикасының
шекарасын, астанасын картадан табыңдар. Қазақстанның қандай қалаларын
білесіңдер? Атаңдар және картадан көрсетіңдер. Қазақстан қанша
экономикалық аймаққа бөлінген? Атап, картадан аймақтарды табыңдар.
Елімізде қанша қала және ауыл бар екендігін білесіңдер ме? Қалалар мен
ауылды мекендер туралы не білесіңдер? Әңгімелеп беріңдер.
Электронды оқулық пен бейнефильмнен республикамыздағы қалалар,
облыс орталықтары, халқы, негізгі шаруашылығы туралы үзінділер көрсе-
тіледі.
Мұғалімнің нұсқауы бойынша «Менің сүйікті қалам» атты жұп
бойынша жұмыс жүргізіледі.
Сыныптағы парталар екі-екіден қойылып, оқушылар 4–5 баладан 5 топқа
бөлініп отырады. Мұғалім оқушыларға тапсырманы түсіндіреді. Оқулықта
5 қала туралы материал берілген, осы қаланың тарихы, халқы, кәсібі, мәдени
орталықтары туралы сипаттама дайындаңдар. Оқушылар қала туралы
иллюстрациялық материалдан қабырға газетін; қаланың карта-сызбасын
дайындауын; өз қолдарымен қаланың суретін, өнеркәсіп орындарын, мәдени
орталықтарын салуын; осы қалада туып-өскен, не қызмет жасаған қоғам
қайраткері, тарихи-мәдени ескерткіштер туралы қысқаша хабарлама не эссе
(шығарма) дайындап келуіне де болады.
Бұл тапсырманы орындауға 7–8 минут уақыт беріледі.
Әр топтан екі не үш оқушы шығып, мысалы, біреуі Павлодар қаласы
туралы сипаттама береді, келесі оқушы осы қалаға қатысты тарихи
қайраткердің өмірі мен қызметі жайлы мәлімет береді. Үшінші топ қолдан
сызған карта-сызбасын көрсетуі мүмкін.
Келесі топтың бір оқушысы мүмкін Алматы қаласына сипаттама беріп,
ал екінші топтағы балалар тарихи-мәдени ескерткіштер, халқы туралы
дайындаған қабырға газетін көрсетуі мүмкін.
Сөйтіп, әр топ оқушылары қаланы сипаттаудан басқа, тағы да қосымша
қандай материалдар дайындағанын көрсетіп, оның мәнін түсіндіреді.
Оқушылар бір-біріне сұрақ қоюы мүмкін, оған жауап беріледі.
Жұмыс соңында қай қаланың сипаттамасы қаншалықты жақсы
шыққанын
сынып оқушылары таңдап, өздері шешеді.
Мұғалім, тапсырма орындау барысында топтың біреуі түсінбей жатса,
қайта түсіндіріп, қажет болса көмек береді.
33
Жұмыс дәптерімен және оқулықтағы «Сен білесің бе?» материалдарымен
жұмыс жүргізіледі.
Үйге тапсырма: §13. «Қазақстан қалалары» тақырыбын оқып-танысу
және сұрақтар мен тапсырмалар бойынша дайындалып келу тапсырылады.
§14. і бөлім бойынша қорытынды қайталау
сабақтың мақсаты: 13 сабақтың материалын жинақтап жүйелеу.
Оқушылардың деректер, тарихи уақыт, тарихи карта туралы түсініктерін
одан әрі кеңейте түсу. Оқушылар бойында «Қазақстан – менің Отаным»
идеясын қалыптастыруда жұмысты жалғастыру. Оқушылардың өз
халқының тарихына деген қызығушылығын дамыту. Қазақ халқының және
республикада тұратын басқа халықтардың тарихын, тілі мен мәдениетін
құрметтеуге тәрбиелеу. Тарихи материалды салыстыру, оқиғалар мен
құбылыстардың ортақ белгілерін анықтау, өз пікірін еркін білдіру біліктерін
қалыптастыруда жұмыс жүргізу.
пайдаланылатын көрнекі құралдар: карта, электронды оқулық, аудио
және
бейнефильм, иллюстрациялық материалдар,
карточкалар, кадаскоп.
Қайталау сабағында жұмыс істеудің негізі – оқулықтағы сұрақтар
мен тапсырмалар және оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыруға
арналған проблемалы тапсырмалар, құжатпен жұмыс, кроссворд, викторина
шешу, т.б. пайдалануға болады.
Мұғалім оқушылар назарын оқулықтағы қайталауға арналған негізгі
түйінді мәселелерге аударады. Сонда берілген сұрақтар мен тапсырмалар
бойынша жұмыс жүргізіледі.
Содан кейін осы тақырыптарды оқу барысында кездескен жаңа сөздер
және терминдермен жұмыс жүргізіледі.
1. термин сөздердің мағынасын көп нүктенің орнына жазыңдар:
Тарих – ...
Археология – ...
Этнография – ...
Жазбаша деректер – ...
Заттай деректер – ...
Карта – ...
Топонимика – ...
2. «күнтізбелер» атты кесте-сызбаны толтырыңдар.
Қандай
күнтізбелерді
білесіңдер?
34
3. сен білесің бе? тапсырманы орындаңдар.
1. Біз тарихты қалай оқып білеміз?
1.
2. Уақыт өлшемдерін атаңдар.
2.
3. Тарихи деректерге не жатады?
3.
4. Жер-су аттарының мәнін білу не үшін
керек?
4.
5. Қазақстанда қанша қала мен ауыл
бар?
5.
4. тарихи даталар бойынша диктант.
Алматы қаласының неше мыңжылдық тарихы бар?
Қарағанды қандай өнеркәсіп орталығы?
Атырау деп қала қай жылдан бастап аталады?
Павлодар қаласының іргесі қай жылы қаланған?
Семей қаласының іргесі қашан қаланды?
төмендегі кестеге дұрыс жауабын тауып жазыңдар:
р/с
терминдер
Қате жауап
дұрыс жауап
1
Папирус
Халықтың
шығу тегін, таралуын
баяндайды.
2
Пергамент
Қамыс сабағына жазылған жазу.
3
Палеография
Төл терісіндегі жазу.
4
Шежіре
Деректерді
жазу-сызу
материалдары мен құралын,
жазумен безендіруілуін
зерттейтін тарихи пән.
5
Өлке
Отанға деген сүйіспеншілік.
6
Патриотизм
Ел, жер, аймақ, өңір.
Үйге тапсырма: §14. Бірінші бөлім бойынша қорытынды қайталауға
арналған сұрақтар мен тапсырмаларға дайындалып келу.
