-бөлімше. Еркін жылу аэростатымен ұшатын жеңіл әуе кемелері пилоттарының бастапқы даярлық бағдарламасы- Light aircraft pilot licenсe –LAPL (В)

4-бөлімше. Еркін жылу аэростатымен ұшатын жеңіл әуе кемелері
пилоттарының бастапқы даярлық бағдарламасы- Light aircraft pilot licenсe –LAPL (В)

1-параграф. Теориялық даярлық

57. Авиациялық оқу орталығы еркін жылу аэростатындағы даярлау бағдарламасын жасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы. Еркін жылу аэростатымен ұшатын жеңіл авиация пилоттарының теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 5-қосымшасында берілген.

10) әуе қозғалысы ережелерін, байланыс және фразеологияласы рәсімдерін сақтау;

11) табиғат қорғау аумақтарынан және жер телімдері иелерімен жанжалдық қатынастарға барудан бойларын аулақ ұстау.
      65. Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешімдер қабылдауды талап етеді.

5-бөлімше. Ұшақтарда ұшатын жеңіл әуе кемелері пилоттарын бастапқы даярлаудың типтік бағдарламасы - Light aircraft pilot licenсe–LAPL (A)

1. параграф. Теориялық даярлық

67. Авиациялық оқу орталығы нақты ұшақ типіне арналған даярлау бағдарламасынжасаған кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттарының көлемі мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы. Жеңіл ұшақтар пилоттарын теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 6-қосымшасында берілген.

70. Ұшақтың кабинасында жаттығу бағдарламасы жаттығуларды жеке тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады.

№ 1Тапсырма. Ұшақты пайдалану

№ 2Тапсырма. Ұшақтың ұшу техникасы

№ 3Тапсырма. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар

71. Пилот-нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін көбейтуге құқы бар.

3 - параграф. Жердегі даярлық

1. 
   Оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
   
2. 
   Әуеайлақта ұшу өндірісі бойынша нұсқаулықты зерттеу;
   
3. 
   Ұшу ауданын зерттеу;
   
4. 
   ӘҚҚ диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
   
5. 
   Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
   
6. 
   Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
   
7. 
   Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерін зерттеу;
   
8. 
   Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерін зерттеу;
   
9. 
   Ұшу алдындағы даярлық жүргізу ережелерін зерттеу;
   
10. 
    Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгілеу ережелері;
    
11. 
    Студент-пилоттың оқыту ұшуларын орындауға даярлығын тексеру.
    

74. LAPL (А) үміткердің ұшақта кемі 40 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде:

1) Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін ұшақта пилот-нұсқаушымен 25 сағат, оның ішінде нұсқаушы үміткер төмендегіден кем емес ұшу тәжрибесін алуды қамтамасыз етеді:

құралдар бойынша 1,5 сағат, оның ішінде сәйкесінше құралдармен жабдықталған ұшақта көлденең жазықтықта 180º айналуды орындау;

1,5 сағат ең төменгі жылдамдықта, құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;

маршруттар бойынша 2 ұшу, оның ішінде ұшу әуеайлағы болып табылмайтын 2 түрлі әуеайлақтарда толық тоқтағанға дейінгі қонумен 270 км-ден кем емес қашықтықтағы маршрут бойынша 1 (бір ) ұшу.

2. 
   5 сағаттан кем емес жеке шабуыл (SOLO);
   
3. 
   бағыт бойынша 4 сағаттан кем емес жеке шабуыл, оның ішінде ұшу әуеайлағы болып табылмайтын 2 түрлі әуеайлақтарда толық тоқтағанға дейінгі қонумен 270 км-ден кем емес қашықтықтағы маршрут бойынша 1 (бір ) ұшу.
         75. Ұшу даярлығы бағдарламасы қатерлер және қателер факторларын басқару принциптерін есепке алуы тиіс, сондай-ақ оның құрамында:
   

4) өте төмен әуе жылдамдығындағы ұшулар, құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;

7) ӘК-нің ерекше ұшу сипаттамалар (қысқа жолақтан ұшу және кедергілерден өту, шектеулі жолаққа қондыру);

8) көзбен көрінетін бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару және радионавигациялық құралдарды қолдану;     
      9) төтенше операциялар кезінде ұшудың айрықша жағдайларындағы әрекет, оның ішінде борт жабдықтарының істен шығуының ұқсас кезінде;
      10) қону және ұшу, бақыланатын әуеайлақтың транзитімен ұшып өту, әуе қозғалысына қызмет көрсету ережелерін, байланыс және фразеология рәсімдерін сақтау.

76. Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбір жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлігін ұдайы арттырып отыруды: нақты жағдайды сезіну және ұшу кезіндегі байқағыштық, келіп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешім қабылдауды талап етеді.

78. 
    Авиациялық оқу орталығы нақты ұшақ түрінде дайындау Бағдарламасын әзірлеген кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттары мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы болады. Тікұшақтарда ұшатын жеке пилоттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 8-қосымшасында келтірілген.
    

78. 
    Осы бағдарлама, тиісті ұшақтың кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, ұшу кезінде оқыту жүргізілетін ұшақ кабинасында жаттығу жүргізу үшін тапсырмалардың неғұрлым аз көлемін анықтайды.
    
79. 
    Ұшақ кабинасында оқытылатын жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
    
80. 
    Ұшақ кабинасындағы жаттығу бағдарламасы жаттығуларды тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады:
    

№ 2 тапсырма. Ұшақта ұшу техникасы;

№ 3 тапсырма. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар.

78. 
    Ұшу нұсқаушының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін ұлғайтуға құқы бар.
    

78. 
    Жердегі даярлықтың ең төменгі көлемі – 16 сағат. Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
    

1. 
   оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
   
2. 
   әуеайлақта ұшуларды жүргізу бойынша нұсқаулықты зерттеу;
   
3. 
   ұшу ауданын зерттеу;
   
4. 
   ӘҚҚ диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
   
5. 
   Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
   
6. 
   Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
   
7. 
   Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерiн зерттеу;
   
8. 
   Пилоттың жерде және техникалық қызмет көрсетулерiн зерттеу;
   
9. 
   Ұшу алдындағы даярлық жүргiзу ережелерiн зерттеу;
   
10. 
    Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгiлеу ережелерi;
    

78. 
    Кандидат 1, 2 және 3- параграфтарда көрсетiлген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу және жердегi даярлықтардан өткеннен кейiн ғана жiберiледi.
    
79. 
    PPL (А)-ға үміткердің ұшақтарда кемі 45 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде кем дегенде:
    

1. 
   Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін ұшақта нұсқаушымен 25 сағат қосарлы басқарумен, оның ішінде нұсқаушы үміткердің ұшу тәжірибесін алуын қамтамасыз етеді:
   

өте төмен әуе жылдамдығында 2 сағаттан кем емес, құлаудың бастапқы және үдей түсетiн кезеңдерiн анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;

2. 
   кемі 5 сағат жеке ұшуы (SOLO);
   

1. 
   кемi 5 сағат маршрут бойынша ұшу, оның iшiнде 1 (бiр) маршруттың қашықтығы 270 км-дан кем болмауы және өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуежайға қонуы және толықтай тоқтауы керек.
   

78. 
    Ұшу даярлығы бағдарламасы қауіпті басқару факторларын есепке алуы тиiс, сондай-ақ оны құрамында:
    

1. 
   ұшу алдындағы даярлық, оның iшiнде ӘК жүктеу есептеулерi мен орталық бiлiгi, ӘК ұшуалды даярлығы мен қызмет көрсетулер;
   
2. 
   қозғалыс және ұшулардың әуеайлақтық сызбаларын, соқтығысып қалудан сақтандырудың шаралары мен процедураларын зерттеу;
   
3. 
   ӘК сыртқы көзге көрiнетiн бағдарлар бойынша басқару;
   
4. 
   Қауіпті ең төменгі әуе жылдамдығында ұшу, құлаудың бастапқы және үдей түсетiн кезеңдерiн анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу;
   
5. 
   ұшуды өте жоғары әуе жылдамдығында басқару, жоспарлау кезiнде оны анықтау және қауiптен шығару, шұғыл бұрылыс пен одан шығару;
   
6. 
   қалыпты және бүйiрлеп жел соғып тұрған кезде ұшу және қону;
   
7. 
   ӘК ерекше ұшу сипаттамалары (қысқа жолақтан ұшу және кедергiлерден өту, шектеулi жолаққа қондыру);
   
8. 
   құралдар бойынша ұшу, оның iшiнде 180^о бұрылу ;
   
9. 
   көрiнетiн бағдарларды пайдалану бойынша маршрутпен ұшу, жолды есептеп шығару, сандық және радионавигациялық құралдарды қолдану;
   
10. 
    айрықша жағдайда ұшуға әрекет ету, төтенше операциялар, оның iшiнде борт жабдығының iстен шығуын да қарастыру;
    
11. 
    бақылау әуеайлағына ұшып келу және кету, соқпай өте шығу, әуе қозғалысына қызмет көрсету ережелерiн сақтау, байланыс және фразеологиялар процедуралары .
    

78. 
    Оқу-ұшу бағдарламаларының әрбiр жаттығулары студент-пилоттан ұшу шеберлiгiн ұдайы арттырып отыруды талап етедi: нақты жағдайды сезiну және ұшу кезiндегi байқағыштық, келiп жатқан ақпараттарды жан-жақты талдау және оңтайлы шешiм қабылдау. Ұшақтарда жеке пилоттарды ұшуға дайындау бойынша жаттығулардың үлгілік мазмұны мен саны Үлгілік бағдармалардың 7-қосымшасында келтірілген.
    

78. 
    Теориялық даярлау оқу сағаттары пәндер мен тақырыптар бойынша бөлінген оқу жоспарына сәйкес жүргізіледі. Оқу сабақтарының жалпы көлемі 150 сағаттан кем емес.
    
79. 
    Авиациялық оқу орталығы нақты тікұшақ түрінде дайындау Бағдарламасын әзірлеген кезде, егер ол ұшу қауіпсіздігін арттыру талаптарына негізделген болса, оқу сағаттары мен пәндер санын ұлғайтуға құқылы болады. Ұшақтарда ұшатын жеке пилттардың теориялық даярлығы бойынша пәндер тақырыбы осы Үлгілік бағдарламаның 7-қосымшасында келтірілген.
    

78. 
    Осы бағдарлама, әуе кемесі түрінің кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, тікұшақ кабинасында жаттығу жүргізу үшін тапсырмалардың неғұрлым аз көлемін анықтайды. Тікұшақ кабинасындағы жалпы жаттығулар көлемі 6 сағаттан кем болмауы тиіс.
    
79. 
    Тікұшақ кабинасындағы жаттығу бағдарламасы жаттығуларды тапсырмалар бойынша бөліп қарастырады:
    

№ 2 тапсырма. Тікұшақта ұшу техникасы;

№ 3 тапсырма. Ұшу кезіндегі айрықша жағдайлар.

78. 
    Ұшу нұсқаушысының тапсырмалар бойынша жаттығу көлемін ұлғайтуға құқы бар.
    

78. 
    Жердегі даярлықтың ең төменгі көлемі – 16 сағат. Жердегі даярлық жаттығуларының тақырыптары:
    

1. 
   оқу-ұшу даярлықтары бағдарламасымен танысу;
   
2. 
   әуеайлақта ұшуларды жүргізу бойынша нұсқаулықты зерттеу;
   
3. 
   ұшу ауданын зерттеу;
   
4. 
   ӘҚҚ диспетчерімен арадағы радиоалмасу фразеологияларын өңдеу;
   
5. 
   Ұшу ауданының метеорологиялық ерекшеліктерін зерттеу;
   
6. 
   Экипаждың өзара әрекет ету және жұмыс технологиясы бойынша нұсқаулығын зерттеу;
   
7. 
   Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерiн зерттеу;
   
8. 
   Апаттық-құтқару жабдықтары мен оларды қолдану ережелерiн зерттеу;
   
9. 
   Ұшу алдындағы даярлық жүргiзу ережелерiн зерттеу;
   
10. 
    Ұшу картасын даярлау. Көзбен шолу арқылы бағыт белгiлеу ережелерi;
    
11. 
    Студент-пилоттың жаттығу ұшуларын орындауға шығу даярлығын тексеру .
    

78. 
    Кандидат 1, 2 және 3- параграфтарда көрсетiлген алғашқы ұшу даярлық бағдарламасына теориялық, жаттығу және жердегi даярлықтардан өткеннен кейiн ғана жiберiледi.
    
79. 
    PPL (Н)-ға үміткердің тікұшақтарда кемі 45 сағат ұшу даярлығы болуы керек, оның ішінде кем дегенде:
    

1. 
   Жеке өзінің ұшу даярлығын тексеру үшін тікұшақта ұшу нұсқаушысымен 25 сағат, оның ішінде:
   

қауіпті ең төменгі әуе жылдамдығында 1 сағат жаттығу, ротордың айналуының бәсеңдеу кезеңдерiн анықтау және одан шығару, бастапқы дәрежеде құйындатып айналуды анықтау және қорытынды жасау;

2. 
   кемінде 5 сағат өздігінен ұшу (SOLO);
   
3. 
   маршрут бойынша өздігінен кемінде 5 сағат ұшу, оның ішінде 1 (бiр) маршруттың қашықтығы 185 км-дан кем болмауы және өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 түрлі әуеайлаққа қонуы және толықтай тоқтауы керек.
   

78. 
    Осы жағдайда ұшуға даярлықтың 45 сағатының 35 сағаты студент-пилоттың жеке пилот Куәлігін алуға дайындығын тексеру үшін қолданған тікұшақтың сол түрінде аяқталуы тиіс.
    
79. 
    Ұшу даярлығы қауiп-қатер және жаңылыс факторларын басқару қағидаларын ескере отыруы керек, соның iшiнде :
    

1. 
   ұшу алдындағы дайындық, соған қоса салмақ пен ортаны көздеу есебi, ұшар алдындағы тексеру мен тiкұшаққа қызмет көрсету;
   
2. 
   қозғалыс пен ұшудың әуеайлақтық кестесiн зерттеу, қақтығысудың алдын-алу бойынша iс-шаралары мен тәртiптерiн зерттеу;
   
3. 
   тікұшақты сыртқы көзге көрiнетiн бағдарлар бойынша басқару
   
4. 
   ұшу, қону, салбырау, абайлаушылық, бұрылу, салбырау режиміне қалыпты ауысу және одан шығу;
   
5. 
   авариялық тәртіптер, автоайналымның негіздері, қозғалтқыштың тоқтап қалуын ұқсату, егер бұл нақты тікұшақтың түріне сай болса, жердегі резонансынан шығу;
   
6. 
   салбырау режимінде жанына және кейін ауысуы, орнында айналу;
   
7. 
   бастапқы дәрежеде құйындатып айналуды анықтау және қорытынды жасау;
   
8. 
   автоайналыммен қону, қозғалтқыштың тоқтап қалуын ұқсатумен қону, амалсыздан қону тәжiрибесiн орындау;
   
9. 
   жабдықтардың тоқтап қалуын ұқсату және қозғалтқыштың, басқару, электроникалық және гидровикалық жүйелердiң бұзылған жағдайындағы апаттықтық тәртiптер;
   
10. 
    жантаюдың ең үлкен бұрышымен бұрылу;
    
11. 
    ауысулар, жылдам тоқтаулар, қума желмен оңтайландыру, баурайларға қону және ұшу;
    
12. 
    әртүрлі тапсырмаларды орындау үшін дайындалмаған алаңдарды таңдауды ескере отырып, шектелген кеңістікте және шектелген қуаттылықпен жағдайды оңтайландыру;
    
13. 
    тек қана негiзгi пилоттық құралдарды қолданумен ұшу, соның iшiнде аяқасты бұлтты жағдайға тап болуды ұқсатумен, 180 ^о бұрылуды орындау және әдеттен тыс жағдайдан шығу (бұл оқу түрi нұсқаушымен ғана орындалады);
    
    
    
14. 
    көзбен шолып тұспалдауды, жолды есептеу және радионавигациялық құралдарды қолданумен маршрут бойынша ұшу; ауа-райының бұзылуын ұқсату және сондағы керi қайту немесе амалсыздан қонуды орындау бойынша әрекеттер;
    
15. 
    ұшып келу және ұшу, бақыланатын әуеайлақпен транзиттiк ұшу, әуе қозғалысына қызмет көрсету ережелерi, байланыс және фразеология тәртiптерi.
    

78. 
    Студент-пилоттың бiрiншi өзiндiк ұшуына рұқсат берердiң алдында, нұсқаушы студенттiң радиобайланысты қолдана алатындығына көз жеткізуі тиіс.
    
79. 
    Минимумнан төмен жағдайлардағы ұшудың салдарын студентке көрсету үшiн мүмкiндiк бойынша ұшуды модельдеудi қолданған дұрыс, сол арқылы оның пилоттардың әлеуеттi қатерден құтылу түсiнiгi мен маңыздылығын бекiту.
    
80. 
    Ұшу-оқу бағдарламасының әрбiр жаттығуы студент-пилот үшiн ұшу дайындығын үнемi жетiлдiру үшiн қажеттi, олар: оқиғанын нақты жағдайын түсiну және ұшудағы абайлаушылық, түскен ақпаратты жан-жақты талдау және оңтайлы шешiм қабылдау.
    

102. 
     Аспаптармен ұшу қағидаты - (АҰҚ) (IR) бойынша ұшақтарда ұшуға рұқсаты бар коммерциялық пилоттарды CPL(A) дайындаудың кешенді курсының мақсаты - аспаптар бойынша ұшуға (IR) рұқсат алу CPL(A) және пилоттарды коммерциялық әуе кеңістігінде бір моторлы немесе көп қозғалтқышты ұшақтарда жалғыз пилот ретінде жұмысқа қажетті біліктілік деңгейіне жеткізу .
     
103. 
     АҰҚ (IR) рұқсатымен коммерциялық пилоттарды CPL(A) дайындаудың кешенді курсынан өтуге ниетті кандидат АОО әдістемесіне сәйкес бір үзіліссіз оқу үдерісінде барлық дайындау кезеңінен өтуі тиіс.
     
104. 
     Авиациялық мамандығы (ab-initio) немесе Чикаго конвенциясының 1-қосымшасына сәйкес берілген куәлігі бар пилот ретінде немесе PPL(A) ұшақтарының жеке пилоты, немесе PPL(H) ұшақтарының жеке пилоты ретінде немесе ҚР ұлттық заңнамасы негізінде берілген, LAPL жеңіл ұшағының ұшқышы ретінде сомдалмаған кандидат оқуға жіберіледі. Пилоттар PPL(A), PPL(H) немесе LAPL куәліктерімен оқу оқыған жағдайда ұшу сағатынан бастап оқу басталғанға дейін 50% есептеледі, бірақ бұл ұшу тәжірибесінен 40 сағаттан аспауы тиіс. Егер пилоттың түнгі ұшуға рұқсаты болса, оған 45 сағатқа дейін есептелуі мүмкін, оның ішінде ең көбі 20 сағатқа дейін нұсқаушымен (DUAL instruction time) ұшуы тиіс.
     
105. 
     IR біліктілігімен CPL алу үшін оқудың кешенді курсы 9 айдан 30 айға дейін созылуы мүмкін. Егер қосымша ұшу даярлығы немесе жердегі оқу АОО-мен қамтамасыз етілсе осы мерзім ұзартылуы мүмкін.
     
106. 
     Курсқа төмендегілер енеді:
     

1. 
   КШҰҚ (IR) рұқсатымен білім деңгейіне сәйкес CPL(A) келетін теориялық дайындық;
   
2. 
   Ұшуға даярлық – көзбен шолып ұшулары және аспаптар бойынша ұшулар;
   

108. 
     КШҰҚ (IR) бойынша ұшуға рұқсатымен теориялық курсқа CPL(A) ең аз дегенде 500 сағат оқу кіреді.
     
109. 
     Теориялық оқуға сыныптағы оқу, интерактивті видео, слайдтық немесе магнитофондық презентациялар, оқу кабиналары, компьютерлік оқу, сол сияқты тиісті пропорциядағы уәкілетті орган бекіткен, басқа да құралдар кіреді. Оқу бағдарламасы әр оқу пәні бойынша төмендегі сағат санын бөлу ретінде бөлінеді:
     

1. 
   әуе заңдылығы (Airlaw) - 30 сағат;
   
2. 
   ӘК туралы жалпы мәлімет Aircraft general knowledge) - 50 сағат;
   
3. 
   ұшу сиапттамасы мен жоспарлау (Flight performance and planning) - 60 сағат;
   
4. 
   адам мүмкіндігі мен шектеулер (Human performance and limitations) - 15 сағат;
   
5. 
   метеорология (Meteorology) - 40 сағат;
   
6. 
   навигация (Navigation) - 100 сағат;
   
7. 
   пайдалану тәртіптері (Operational procedures) - 10 сағат;
   
8. 
   ұшу принциптері (Principles of flight) - 25 сағат;
   
9. 
   радиобайланыс(Communications) - 30 сағат;
   

108. 
     Қалған сағаттарды бөлу уәкілетті органдар мен АОО арасында келісілуі тиіс.
     
109. 
     Үміткер КШҰҚ (IR)-ға рұқсатымен CPL(A) куәлігін ұстаушыларға ұсынылатын, құқықтарға сәйкес келетін, білім деңгейін көрсетуі тиіс.
     

113. 
     Ұшақ түрі бойынша (Type Rating) рұқсат алуға дайындықты есептемегенде ұшу дайындығы жалпы алғанда ең төменгі 180 сағатты құрайды, оның 40 –қа дейінгі сағаты жерде аспаптар бойынша ұшу оқуына қолданылуы мүмкін. Кандидаттар осы 180 сағаттың ең аз уақытын төмендегілерге жұмсайды:
     

1. 
   80 сағаты нұсқаушымен оқуға, оның 40-қа дейінгі сағаты сертификатталған жаттығу құрылғысында аспаптар бойынша ұшу оқуын құрайды;
   
2. 
   Ұшудың 70 сағаты көзбен шолып ұшуды және ӘК (SPIC) студент-командирі ретінде аспаптар бойынша ұшуды қосқанда, ӘК (PIC) командирі ретінде ұшулар. SPIC ретінде аспаптар бойынша ұшу 20 сағаттан аспайтын көлемде PIC уақыты ретінде есептеледі;
   
3. 
   Ұшып шығу әуеайлағынан ерекше ұшу барысында екі әуеайлаққа қону жүргізілетін кемінде 540 км (300 теңіз милі) қашықтықтағы көзбен шолу ұшуын қосқанда, PIC ретінде маршрут бойынша 50 сағат ұшу;
   
4. 
   Түнгі уақытта 5 сағат ұшу, оның ішінде нұсқаушымен (DUAL) 3 сағат, оған белгіленген маршрут бойынша кем дегенде 1 сағат ұшу енуі тиіс, 5 өздігінен (solo) ұшу және толық тоқтағанға дейін 5 өздігінен (solo) қону;
   
5. 
   1 аспаптар бойынша 100 сағат ұшу, оған ең аз дегенде:
   

Аспаптар бойынша ұшуға оқыту 50 сағат, оның ішінде:

25 сағатқа дейін FNPT I бірінші деңгейдегі жаттығу құрылғысында оқыту немесе;

40 сағатқа дейін жаттығу құрылғыларында FNPT II/FTD 1/FTD 2 немесе FFS жерде оқыту болуы мүмкін. Осы 40 сағаттың 10 сағатына дейін FNPT I өтуі мүмкін.

113. 
     Аспаптар («Basic Instrument Flight Module») бойынша ұшу дайындығының базалық модулін аяқтағаны туралы куәлігі бар кандидат аспаптар бойынша ұшуға оқу үшін қажетті уақыт есебіне ұшуға 10 сағатқа дейін есептеуге құқылы. «BITD» жаттығу құрылғысына өткен сағат есептелмейді.
     

1. 
   кемінде 4 адамды тасымалдау үшін сертификатталған ұшақта 5 сағат орындалуы тиіс, оның айналымы реттелетін винті және жиналмалы шассиі болуы тиіс.
   

113. 
     Ұшу дайындығы кезеңдерінің үлгілік мазмұны мен дайындау бағасының критерийлері Үлгілік бағдарламаның 11-қосымшасында келтірілген.
     

113. 
     Курстың мақсаты пилоттарды коммерциялық әуе кеңістігінде бір моторлы немесе көп қозғалтқышты ұшақтарда жалғыз пилот ретінде жұмысқа қажетті біліктілік деңгейіне дейін дайындау және CPL(A) куәлігін алу.
     
114. 
     CPL(A) ұшақтарының коммерциялық пилот куәлігін алу үшін кешенді дайындық курсынан өтуге ниетті кандидат АОО әдістемесіне сәйкес бір үзіліссіз оқу үдерісінде барлық дайындау кезеңінен өтуі тиіс.
     
115. 
     Кандидат авиациялық мамандығы (ab-initio) жоқ болса да немесе Чикаго конвенциясының 1-қосымшасына сәйкес берілген куәлігі бар пилот ретінде немесе PPL(A) ұшақтарының жеке пилоты, немесе PPL(H) ұшақтарының жеке пилоты ретінде оқуға жіберіледі. Пилоттар PPL(A), PPL(H) немесе LAPL куәліктерімен оқу оқыған жағдайда ұшу сағатынан бастап оқу басталғанға дейін 50% есептеледі, бірақ бұл ұшу тәжірибесінен 40 сағаттан (егер пилоттың түнде ұшуға рұқсаты болса, оған 45 сағатқа дейін есептелуі мүмкін ) аспауы тиіс, оның ішінде ең көбі 20 сағатқа дейін (DUAL instruction time) нұсқаушымен ұшуы тиіс.
     
116. 
     CPL алу үшін кешенді оқу курсы 9 айдан 24 айға дейін созылуы тиіс. Егер қосымша ұшу даярлығы немесе жердегі оқу УУО (ATO)-мен қамтамасыз етілсе осы мерзім ұзартылуы мүмкін.
     
117. 
     Курсқа төмендегілер енеді:
     

1. 
   а) CPL(A) білім деңгейіне сәйкес келетін теориялық оқу;
   
2. 
   б) Ұшуға даярлық – көзбен шолып ұшулар және аспаптар бойынша ұшулар;
   

113. 
     CPL(A) барлық курсын тапсыруға жағдайы жоқ немесе мүмкіндігі жоқ кандидат барынша төмен деңгейдегі куәлік алуға теориялық және практикалық емтихандар тапсыру үшін ҚР АА уәкілетті органына жүгіне алады.
     

113. 
     Теориялық курсқа CPL (A) ең аз дегенде 350 сағат оқу кіреді.
     
114. 
     Өтініш беруші CPL(A) иесіне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін білім деңгейін көрсетуі тиіс.
     
115. 
     Теориялық дайындық бойынша пәннің толық тақырыбы Үлгілік бағдарламаның 10-қосымшасында келтірілген. 'Х' белгісімен белгіленген тақырып оны зерттеудің міндеттілігін көрсетіп, осы тақырыптың барлық тармақшаларына қатысты болады.
     

1. 
   80 сағаты нұсқаушымен оқуға, оған мыналар кіреді:
   

2. 
   қауіпті ең төменгі және ең жоғарғы әуе жылдамдығында кем дегенде 3 сағат ұшу, құлаудың бастапқы және үдей түсетiн кезеңдерiн анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу, ең жоғарғы қисаю жағында шұғыл бұрылыстан шығару;
   
3. 
   SPIC ретінде 20 сағат маршрут бойынша ұшу, оның ішінде кемі 540 км (300 теңіз милі) қашықтықта көзбен шолып ұшу, ұшу барысында өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуежайға қону;
   

4. 
   КӘК (PIC) командирі ретінде 70 сағат ұшу, оның ішінде 20 сағат ӘКК ретінде маршрут бойынша ұшу және өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуеайлаққа қонуы және толықтай тоқтауы арқылы кемінде 540 км қашықтықта КШҰҚ-мен маршрут бойынша ұшу;
   
5. 
   егер түнгі жағдайда ұшу шамаланатын болса, онда түнгі уақытта 5 сағат, оның ішінде 3 сағат нұсқаушымен, оған кемі 1 сағат белгіленген маршрут бойынша ұшу, 5 өздігінен (solo) ұшу және 5 толық тоқтағанға дейін (solo) қону кіреді .
   

126. 
     Ұшу дайындығы кезеңдерінің үлгілік мазмұны мен дайындау бағасының критерийлері Үлгілік бағдарламаның 12-қосымшасында келтірілген.
     

126. 
     Модульдік оқу курсының мақсаты CPL(A) - PPL(A) немесе LAPL(А) куәліктері бар пилоттарды CPL(A) куәлігін алуға қажетті біліктілік деңгейіне дейін жеткізу.
     
127. 
     Кандидат, егер оның Чикаго конвенциясының 1-қосымшасына сәйкес, берілген PPL(A) ұшақтарының жеке пилотының куәлігі болса немесе ҚР заңнамасы негізінде берілген, LAPL жеңіл ұшағы куәлігінің иегері болып табылса және төмендегілер болса модульдік курсқа оқуға жіберіледі:
     

1. 
   Ұшақтарда жалпы 150 сағат ұшқан болса, оның кем дегенде 100 сағаты дайындық басталмас бұрын бір қозғалтқышты немесе көп қозғалтқышты ұшақтарда ӘКК ретінде, оның 20 сағаты өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуежайға қонуы және толықтай тоқтауы арқылы кемінде 540 км қашықтықта (300 теңіз милі) маршрут бойынша ұшулар енетін ӘКК ретінде;
   
2. 
   Егер ұшу кезінде тексеру (skill test) жүргізгенде көп қозғалтқышты ұшақ қолданылатын болса, сыныпқа немесе ұшақ түріне жіберу үшін біліктілік талаптарына сәйкес, көп қозғалтқышты ұшақтың түрі немесе сыныбы бойынша рұқсат алудың (rating) алдын ала талабымен қанағаттандыру қажет.
   

126. 
     CPL модульдік курсы 9 -дан 18 айға дейін созылуы мүмкін. Бұл мерзім, егер АОО-да қосымша оқу жүргізілетін болса ұзартылуы мүмкін. Ұшу даярлығы және ұшу дағдыларын тексеру теориялық емтихандарды тапсыру туралы құжаттың әрекет ету мерзімі ішінде аяқталуы тиіс.
     
127. 
     Бекітілген курс сыныпта сабақ жүргізу арқылы жүргізіледі және оған уәкілетті орган бекіткен, интерактивті видео, слайдтарда немесе магнитофон таспаларында презентациялар, оқу кабиналары, компьютерлік оқу және қашықтан оқытудың (сырттай курстар) басқа да құралдарын қолдану енгізілуі мүмкін.
     
128. 
     Модульдік курстан CPL(A) өтуге ниетті кандидат АОО әдістемесіне сәйкес үзіліссіз бір оқу үдерісінде барлық дайындау кезеңінен өтуі тиіс. Теориялық дайындық АОО тиісті бағдарламасына қатаң сәйкестіндіріліп оқытылады.
     
129. 
     Курсқа төмендегілер енеді:
     

1. 
   CPL(A) білім деңгейіне сәйкес келетін теориялық оқу;
   
2. 
   ұшуға даярлық – көзбен шолып ұшулар және аспаптар бойынша ұшулар.
   

126. 
     Теориялық курсқа CPL(A) ең аз дегенде 250 сағат оқу кіреді.
     
127. 
     Өтініш беруші CPL(A) иегеріне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін білім деңгейін көрсетуі тиіс.
     

136. 
     Кандидатты модульдік курста құрал-саймансыз (IR) ұшуға даярлау төмендегіні қосқанда нұсқаушымен ең аз дегенде 25 сағатты құрайды:
     

1. 
   аспаптар бойынша кем дегенде 10 сағат ұшу, оның ішінде 5 сағатқа дейін процедуралық жаттығу құрылғысында (FNPT I немесе II, FTDII) немесе ұшу жаттығу құрылғысында (FFS) аспаптар бойынша дайындық болуы тиіс. Тиісті жаттығу құрылғылары болмаған кезде осы талап ұшақта орындалады;
   
2. 
   қауіпті ең төменгі және ең жоғарғы әуе жылдамдығында кем дегенде 3 сағат ұшу, құлаудың бастапқы және үдей түсетін кезеңдерін анықтау және одан шығару, ауа ағысына тап болудың алдын алу, ең жоғарғы қисаю жағында шұғыл бұрылыстан шығару;
   
3. 
   ӘКК ретінде КШҚҚ бойынша маршрутпен 2 ұшу, өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек 2 әуеайлаққа қонуы және толықтай тоқтауы арқылы кемінде 540 км қашықтықта КШҰҚ маршруты бойынша ұшу;
   
4. 
   өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуеайлаққа қозғалтқыштардың толықтай тоқтауы арқылы қонуымен кемінде 540 км қашықтықта КШҰҚ-мен маршрут бойынша өздігінен 1 ұшу;
   
5. 
   егер түнгі жағдайда ұшу шамаланатын болса, онда түнгі уақытта 5 сағат ұшу, оның ішінде 3 сағат нұсқаушымен, оның 1 сағаты маршрут бойынша және 5 сағаты өздігінен (solo) ұшу және толық тоқтағанға дейін (solo) қону кіреді;
   

136. 
     IR(A) ұшақтары үшін аспаптар бойынша ұшуға қолданыстағы рұқсаты бар кандидаттардың нұсқаушымен аспаптар бойынша ұшу уақыты толық есептелуі мүмкін.
     
137. 
     IR(H) тікұшақтары үшін аспаптар бойынша ұшуға қолданыстағы рұқсаты бар кандидаттардың нұсқаушымен аспаптар бойынша ұшу уақыты 5 сағатқа дейінгі көлемде есептелуі мүмкін, бұл жағдайда нұсқаушымен кем дегенде 5 сағат оқу уақыты ұшақта өткізілген.
     
138. 
     АҰҚ (IR) бойынша ұшуға қолданыстағы рұқсаттамасы бар кандидаттарға кем дегенде 15 сағат нұсқаушымен көзбен шолып ұшу қажет ;
     

141. Ұшуға даярлық жаттығуларының үлгілік мазмұны мен саны Үлгілік бағдарламаның 13-қосымшасында келтірілген.

143.CPL(Н) тікұшақтарда коммерциялық пилоттың куәлігін алу үшін кешенді даярлау курсынан өтуге ниетті кандидат АОО әдістемесіне сәйкес үзіліссіз бір оқу үдерісінде барлық дайындау кезеңінен өтуі тиіс.

144. CPL алу үшін кешенді оқу курсы 9 -дан 24 айға дейін ұзартылуы тиіс. Егер қосымша ұшу даярлығы немесе жердегі оқуды АОО қамтамасыз ететін болса, бұл мерзім ұзартылуы мүмкін.

145. Курсқа төмендегілер енеді:

1. 
   CPL(Н) білім деңгейіне сәйкес келетін теориялық оқу;
   
2. 
   ұшуға даярлық – көзбен шолып ұшулар және аспаптар бойынша ұшулар.
   

146. 
     CPL(Н) бүкіл курсын тапсыратын жағдайда емес немесе мүмкіндігі жоқ кандидат, егер ол кандидатқа ұсынылатын, талаптарды қанағаттандыратын болса, барынша төменгі деңгейдегі құқықтарымен куәлік алуға теориялық және практикалық емтихандар тапсыру үшін ҚР АА уәкілетті органына жүгіне алады.
     

146. 
     Теориялық курсқа CPL(Н) ең аз дегенде 350 сағат оқу кіреді.
     

149.Теориялық даярлық пәнінің толық тақырыбы осы үлгілік бағдарламаның 10-қосымшасында келтірілген. 'Х' белгісімен белгіленген тақырып оны зерттеудің міндеттілігін көрсетіп, осы тақырыптың барлық тармақшаларына қатысты болады.

1. 
   Ұшу даярлығының 85 сағаты нұсқаушымен, оның 75-ке дейінгі сағаты КШҰҚ бойынша ұшу, оған төмендегілер кіреді:
   

25 сағаты процедуралық жаттығу құрылғысында (FTD 2, 3) немесе;

20 сағаты процедуралық жаттығу құрылғысында (FNPT II/III);

10 сағаты аспаптар бойынша ұшуға, 5 сағаты процедуралық жаттығу құрылғысында (FNPT I) болуы мүмкін;

Ескертпе. Тиісті жаттығу құрылғылары болмаған кезде ұшуға даярлау барысында даярлау тікұшақта жүзеге асырылады.

10 сағаты КШҰҚ бойынша маршрут бойынша ұшу, оның ішінде өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуеайлаққа қозғалтқыштарының толықтай тоқтағанына дейін қонуы арқылы кемінде 185 км қашықтықта КШҰҚ-мен маршрут бойынша бір рет ұшу;

2) 50 сағат ӘКК ретінде өздігінен ұшу, оның ішінде:

кемінде 35 сағат ӘКК ретінде (SPIC) бақылауда болуы мүмкін;

кемінде 14 сағат өздігінен ұшу (SOLO);

10 сағаты ӘКК ретінде маршрут бойынша өздігінен ұшу, оның ішінде өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек 2 әуеайлаққа қозғалтқыштарының толықтай тоқтағанына дейін қонуы арқылы кемінде 185 км қашықтықта КШҰҚ-мен маршрут бойынша бір рет ұшу;

151. 
     Модульдік оқыту курсының мақсаты CPL(Н) – ӘКК ретінде бұрын тікұшақтарда кем дегенде 1000 сағат ұшқан, PPL(Н) куәлігі немесе ӘК басқа түріне пилоттың куәлігі бар пилоттарды CPL(Н) алуға қажетті біліктілік деңгейіне дейтін даярлау.
     
152. 
     Кандидат, егер оның тікұшақ пилоты ретінде жалпы 155 сағат ұшқан, оған қоса ӘКК ретінде 50 сағат ұшқан, оның 10 сағат маршрут бойынша ұшқан, PPL(Н) ұшақтарының жеке пилотының куәлігі болса немесе ӘКК ретінде бұрын тікұшақтарда кем дегенде 1000 сағат ұшқан, ӘК басқа түріне пилот куәлігі болса модульдік курсқа оқуға жіберіледі.
     
153. 
     Модульдік курстың CPL(Н) ұзақтығы 9 айдан 18 айға дейін. Егер АОО қосымша оқу жүргізетін болса осы мерзім ұзартылуы мүмкін. Ұшу даярлығы мен ұшу дағдыларын тексеру теориялық емтихандарды тапсыру туралы құжаттың қолданылуы мерзімі ішінде аяқталуы тиіс.
     
154. 
     Бекітілген курс сыныпта сабақ жүргізу арқылы жүргізіледі және оған уәкілетті орган бекіткен, интерактивті видео, слайдтарда немесе магнитофон таспаларында презентациялар, оқу кабиналары, компьютерлік оқу және қашықтан оқытудың (сырттай курстар) басқа да ақпарат құралдарын қолдану енгізілуі мүмкін. Курс аясында қашықтан оқыту (сырттай) ұсынылуы мүмкін.
     
155. 
     Модульдік курстан CPL(Н) өтуге ниетті кандидат АОО әдістемесіне сәйкес үзіліссіз бір оқу үдерісінде барлық дайындау кезеңінен өтуі тиіс.
     
156. 
     Курсқа төмендегілер енеді:
     

1. 
   CPL(Н) білім деңгейіне сәйкес Теориялық даярлық ;
   

151. 
     Теориялық курсқа CPL(Н) ең аз дегенде 250 сағат оқу кіреді.
     
152. 
     Өтініш беруші CPL(Н) иегеріне ұсынылатын құқықтарға сәйкес келетін білім деңгейін көрсетуі тиіс.
     

1. 
   КШҰҚ бойынша 20 сағат ұшу, оның ішінде өзі ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуеайлаққа қозғалтқыштарының толық тоқтауы арқылы қонуымен кемінде 185 км қашықтықта КШҰҚ бойынша маршрут бойынша 1 рет ұшу;
   
2. 
   10 сағат аспаптар бойынша ұшу, оның ішінде 5-ке дейінгі сағаты процедуралық жаттығу құрылғысында (FTD 1 немесе FNPT I) дайындықта болған жағдайда;
   

3. 
   өзі ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек басқа 2 әуеайлаққа қозғалтқыштарының толық тоқтауы арқылы қонуымен кемінде 185 км қашықтықта КШҰҚ бойынша маршрут бойынша ӘКК ретінде өздігінен 1 рет ұшу;
   
4. 
   егер түнгі жағдайда ұшу шамаланатын болса, онда түнгі уақытта 5 сағат ұшу, оның ішінде 3 сағат нұсқаушымен, оның 1 сағаты маршрут бойынша және 5 сағаты өздігінен (solo) айналып ұшу және толық тоқтағанға дейін (solo) қону кіреді. Әр айналып ұшуға ұшып шығу және қону кіреді.
   

162. ATPL (A) кешенді курсынан өтуге ниетті кандидат АОО әдістемесіне сәйкес үзіліссіз бір оқу үдерісінде барлық дайындау кезеңінен өтуі тиіс.

163. Кандидат авиациялық мамандығы (ab-initio) жоқ болса да немесе Чикаго конвенциясының 1-қосымшасына сәйкес берілген куәлігі бар пилот ретінде немесе PPL(A) ұшақтарының жеке пилоты, немесе PPL(H) ұшақтарының жеке пилоты ретінде немесе ҚР ұлттық заңнамасы негізінде берілген LAPL жеңіл ұшағының пилоты ретінде оқуға жіберіледі. Пилоттар PPL(A), PPL(H) немесе LAPL куәліктерімен оқу оқыған жағдайда оларға ұшу сағатынан бастап оқу басталғанға дейін 50% есептеледі, бірақ бұл ұшу тәжірибесінен 40 сағаттан (егер пилоттың түнде ұшуға рұқсаты болса, оған 45 сағатқа дейін есептелуі мүмкін ) аспауы тиіс, оның ішінде ең көбі 20 сағатқа дейін (DUAL instruction time) нұсқаушымен ұшуы тиіс.

164. Курсқа төмендегілер енеді:

1. 
   ATPL (A) білім деңгейіне сәйкес Теориялық даярлық ;
   
2. 
   Ұшуға даярлық – көзбен шолып ұшулар және аспаптар бойынша ұшулар;
   

1. 
   Экипаж көп болған жағдайда пилоттарды өзара әрекет етуге оқыту (МСС).
   

167. MCC курсына ең аз дегенде 25 сағат теориялық және практикалық сабақтар кіреді.

168. 750 сағат оқуға сыныптағы жұмыс, интерактивті видео, слайдты немесе магнитофондағы презентациялар, оқу кабиналарындағы жұмыс, компьютерлік оқу, сонымен бірге уәкілетті орган бекіткен басқа да ақпарат құралдары кіреді. Оқу бағдарламасы әр пән бойынша ең төменгі сағат саны төмендегіше бөлінетіндей бөлінеді:

1. 
   әуе заңдылығы бойынша (Air Law) - 40 сағат;
   
2. 
   ӘК туралы жалпы мәлімет (Aircraft general knowledge) - 80 сағат;
   
3. 
   ұшу сипаттамалары мен жоспарлау (Flight performance and planning) - 90 сағат;
   
4. 
   мүмкіндіктер мен адамның шектеуі, адами фактор (Human performance and limitations) - 50 сағат;
   
5. 
   метеорология (Meteorology) - 60 сағат;
   
6. 
   навигация (Navigation) - 150 сағат;
   
7. 
   пайдалану тәртіптері (Operational procedures) - 20 сағат
   
8. 
   ұшу тәртіптері (Principles of flight) - 30 сағат;
   
9. 
   радиобайланыс (Communications) - 30 сағат.
   

170. Теориялық дайындық бойынша пәннің толық тақырыбы Үлгілік бағдарламаның 10-қосымшасында келтірілген. 'Х' белгісімен белгіленген тақырып оны зерттеудің міндеттілігін көрсетіп, осы тақырыптың барлық тармақшаларына қатысты болады.

1. 
   95 сағат нұсқаушымен оқу (DUAL), оның 55-ке дейінгі сағаты аспаптар бойынша ұшуға жердегі жаттығуды алуы мүмкін;
   
2. 
   70 сағат ӘКК (PIC) ретінде ұшу, оның ішінде ӘК (SPIC) студент-командирі ретінде көзбен шолып ұшулар және аспаптар бойынша ұшулар. SPIC ретінде аспаптар бойынша ұшу уақыты 20 сағаттан аспайтын көлемде PIC уақыты ретінде есептеледі;
   
3. 
   ӘКК командирі ретінде маршрут бойынша 50 сағат ұшу, оның ішінде өзi ұшып шыққан әуеайлақтан айрықша бөлек 2 әуеайлаққа қону жүргізілетін, кемінде 540 км (300 теңіз милі) қашықтықта көзбен шолып ұшу;
   
4. 
   5 сағат түнгі уақытта ұшу, оның ішінде 3 сағаты нұсқаушымен (DUAL), бұған берілген маршрут бойынша кем дегенде 1 сағат ұшу, 5 өздігінен ұшу (solo) және толық тоқтағанға дейін қону кіреді.
   
5. 
   аспаптар бойынша 115 сағат ұшу, оған ең аз дегенде :
   

FFS деңгейіндегі кешенді жаттығу құрылғылары немесе FNPTII/FTD 1/FTD 2 деңгейіндегі жаттығу құрылғылары қолданылуы мүмкін, көп экипажбен (МСС) өзара әрекет ету бойынша жаттығу дайындығы 15 сағат;

6. 
   аспаптар бойынша ұшу оқулары 50 сағат, оның ішінде:
   

немесе 40 сағатқа дейін FNPTII/FTD 1/FTD 2 жаттығу құрылғыларында немесе FFS жаттығу құрылғысында жерде оқыту жүргізілуі мүмкін. Осы 40 сағаттың 10 сағатына дейін FNPTI өтуі мүмкін. Аспаптар («Basic Instrument Flight Module») бойынша ұшуға дайындықтың базалық модулін аяқтағаны туралы куәлігі бар кандидат аспаптар бойынша оқуға қажетті уақыт есебіне оқу үшін 10 сағатқа дейін есептеуге құқылы. «BITD» жаттығу құрылғысында өткізілген сағаттар есептелмейді.

7. 
   5 сағат кемінде 4 адамды тасымалдау үшін сертификатталған ұшақта орындалуы тиіс, оның айналымы реттелетін винті және жиналмалы шассиі болуы тиіс.
   

1. 
   PPL(A) ұшақтарының жеке пилот куәлігі немесе LAPL жеңіл ұшақ пилотының куәлігі бар кандидаттар үшін - 650 сағат;
   
2. 
   CPL(A) ұшақтарының коммерциялық пилотының куәлігі бар кандидаттар үшін - 400 сағат;
   
3. 
   (IR(A)) ұшақтары үшін аспаптар бойынша ұшуға біліктілігі бар кандидаттар үшін - 500 сағат;
   
4. 
   CPL(A) және IR(A) бар кандидаттар үшін - 250 сағат.
   

174. 
     ATPL(A) үшін теорияны оқыту ұшуға тексеру (skill test) алдында аяқталуы тиіс.
     

176. АҰҚ (Instrument rating) бойынша ұшуға жіберілгені туралы біліктілік белгісін алу үшін бағдарламаның мақсаты (IFR) аспапты метеорологиялық жағдайларда (IMC) АҰҚ бойынша ӘК қолдануға жіберу үшін пилоттарды даярлау болып табылады.

177. Модульдік оқу курсының IR(A)&(H) кандидаты PPL(A) немесе (H) жеке пилотының немесе CPL(A) немесе (H) коммерциялық пилоты куәлігінің иегері болуы тиіс.

178. АҰҚ бойынша ұшуға дайындаудың процедуралық модулі бойынша даярлықтан өтуге ниетті кандидаттан, оның үзіліссіз бір бекітілген курстың барлық оқу кезеңінен өтуі талап етіледі. Процедуралық модуль бойынша даярлықты бастағанға дейін АОО пилот дағдысының аспаптар бойынша ұшудың базалық модулі талаптарына сәйкес келетіндігін куәландырады. Егер талап етілетін болса, қосымша даярлық жүргізіледі.

179. Теориялық даярлық курсы 18 айдың ішінде аяқталуы тиіс.

180. Процедуралық модуль мен ұшу кезінде тексеру теориялық емтихандарды тапсыру туралы Сертификаттың жарамдылық мерзімі ішінде аяқталуы тиіс.

181. Бұрын аспаптар бойынша ұшу құқығы туралы біліктілік белгісін алмаған кандидат, сертификатталған АОО-да толық оқу курсынан өтеді.

182. Курсқа төмендегілер кіреді:

1. 
   біліктілік белгісі- IR иегерінің деңгейіне сәйкес келетін теориялық даярлық;
   
2. 
   аспаптар бойынша ұшуға даярлық;
   
3. 
   Көп экипажды пилоттың немесе авиакомпаниялардың желілік пилоттарының куәлігін алуға кандидаттарды Теориялық даярлық аспаптар бойынша ұшу құқығына біліктілік белгісі үшін қажетті теориялық білім алуды қарастырады.
   

183. 
     Теориялық даярлық ға 150 сағат кіреді. ATPL(H) иегері үшін–100 сағаттан кем емес.
     

185. Теориялық даярлық тақырыбы Үлгілік бағдарламаның 15-қосымшасында келтірілген.

187. Ұшу даярлығы екі модульден тұрады, ол жеке немесе үйлесімді түрде өтуі тиіс:

1. 
   АҰҚ (Basic Instrument Flight Module) бойынша ұшуға даярлықтың базалық модуліне аспаптар бойынша ұшу оқуының 10 сағаты кіреді, оның 5-ке дейінгі сағаты BITD, FNPT-I/II, FTD-1/2 немесе FFS жаттығу құрылғыларын пайдалана отырып, жерде АҰҚ (Instrument ground training) бойынша жердегі даярлықты құрауы мүмкін. Базалық модульді аяқтағаннан кейін кандидатқа осы курсты аяқтағаны туралы сертификат беріледі.
   
2. 
   АҰҚ (Procedural Instrument Fligh tModule) бойынша ұшуға даярлықтың процедуралық модуліне АҰҚ (А) (IR(A)) бойынша ұшуға жіберу үшін оқу бағдарламасының қалған бөлігі кіреді, аспаптар бойынша ұшу оқуының 40 сағаты бір моторлы немесе 45 сағаты көп қозғалтқышты ұшақта өтеді.
   

188. 
     Бір моторлы ұшақтар үшін оқу курсы IR(A) аспаптар бойынша ұшу оқуының ең аз дегенде 50 сағатын қамтиды, оның ішінде 20 сағатқа дейін FNPT-I жаттығу құрылғыларында аспаптар бойынша ұшулардың жердегі жаттығу уақыты немесе 35-ке дейінгі сағат FFS, FTD-1/2 немесе FNPT-II жаттығу құрылғыларында болуы тиіс. FFS, FTD-1/2 немесе FNPT-II жаттығу құрылғыларында аспаптар бойынша жердегі ұшу жаттығулары 10 сағаттан аспауы тиіс немесе FNPT-I жаттығу құрылғысымен ауыстырылуы мүмкін.
     

190. Бір қозғалтқышты ұшақта IR (A) біліктілігі бар және көп қозғалтқышты ұшақ сыныбы біліктілігін алған, (МЕ IR (А)) көп қозғалтқышты ұшағында аспаптар бойынша ұшу біліктілігін алғаш рет алуға ниетті АОО-дан курстан өтеді, бірнеше қозғалтқышы бар ұшақтарда аспаптар бойынша ұшу 5 сағат, оның 3 сағаты ұшу жаттығу құрылғысында (FFS) немесе (FNPT II) процедуралық жаттығу құрылғысында орындалуы тиіс.

1. 
   бір қозғалтқышты тікұшақтың IR (Н) аспаптар бойынша ұшу оқуы кем дегенде 50 сағат, оның ішінде:
   

35 сағатқа дейін тікұшақтың (FTD 2/3, FNPT II / III) процедуралық жаттығу құрылғысында немесе тікұшақтың (FFS) ұшу жаттығу құрылғысында болуы мүмкін;

АҰҚ бойынша сертификатталған тікұшақтағы аспаптар бойынша ұшу оқулары 10 сағаттан кем болмайды;

көп қозғалтқышты ұшақтағы IR (Н) қосымша ұшу курсы аспаптар бойынша ұшу оқуының кем дегенде 55 сағатын құрайды, оның ішінде:

20 сағатқа дейін FNPT I (Н) немесе (A)-да болуы мүмкін. Осы FNPT (Н) немесе (А)-ғы 20 сағат оқу уақыты МЕ IR (Н) үшін осы курс үшін бекітілген ұшақтағы 20 сағаттық ұшу оқуымен алмастырылуы мүмкін; немесе

40 сағатқа дейін тікұшақтың (FTD 2/3, FNPT II / III) процедуралық жаттығу құрылғысында немесе тікұшақтың (FFS) ұшу жаттығу құрылғысында болуы мүмкін;

3) АҰҚ бойынша сертификатталған тікұшақтағы аспаптар бойынша ұшу оқулары 10 сағаттан кем болмайды;

4) IR (A) біліктілігі бар пилоттарға бағдарлама 10 сағатқа қысқартылуы мүмкін.

192. 
     Куәлік немесе біліктілік белгісін алу үшін шеберлігін көрсеткен кезде талап етілетін, тәжірибе алу немесе кез келген маневрді орындау үшін ұшуды айнытпай көрсететін жаттығу құрылғысын қолдануды ұшуды айнытпай көрсететін жаттығу құрылғысының қойылған тапсырмаға сәйкес келетіндігіне кепілдік беретін, куәлік беру бойынша уәкілетті орган бекітеді.
     

1. 
   Ұшу алдындағы даярлық, оның ішінде АҰҚ бойынша ұшу жоспарын дайындаған кезде ұшуды пайдалану бойынша нұсқаулықты немесе соған балама құжатты және әуе қозғалысына қызмет көрсету бойынша тиісті құжаттарды пайдалану;
   
2. 
   ұшу алдында тексеру, бақылау тізбелерін қолдану, рульдеу және ұшу алдында тексеру;
   
3. 
   қалыпты, ерекше және апатты жағдайларда АҰҚ бойынша ұшуларды орындаған кезде әрекет ету тәртібі мен маневрлер, оның ішінде төмендегілерді қосқанда :
   

аспаптар бойынша ұшып шығудың және ұшып келудің стандарттық сұлбалары;

маршрут бойынша АҰҚ бойынша ұшу сұлбалары;

күту аймағында ұшу;

белгіленген минимумдар кезінде аспаптар бойынша ұшуға кіру;

екінші айналымға өту тәртібі;

аспаптар бойынша қонуға кіруді орындағаннан кейінгі қонулар;

4. 
   ұшудағы маневрлер және нақты ұшу сипаттамалары .
   

194. 
     Егер біліктілік белгісімен аспаптар бойынша ұшуды бірнеше қозғалтқышты әуе кемесінде жүзеге асыруға құқық беру шамаланатын болса, онда кандидат ұшу нұсқаушысының басшылығымен қосарлы басқарылатын тиісті түрдегі осындай әуе кемесінде ұшу дайындығынан өтеді. Нұсқаушы кандидаттың бір жұмыс істемейтін қозғалтқышты аспап бойынша тиісті түрдегі әуе кемесін басқару немесе бір жұмыс істемейін қозғалтқышқа ұқсату бойынша пайдалану тәжірибесін алуын қамтамасыз етеді.
     

1. 
   қауіпті факторлар мен қателерді анықтау және бақылау.
   

2. 
   шектеуі шегінде әуе кемесінің сұратылған түрін басқару;
   
3. 
   барлық маневрді қалыпты жән дәл орындау;
   
4. 
   дұрыс шешім қабылдау және ұшуда бақылауды білікті түрде жүзеге асыру;
   
5. 
   аэронавигация саласында білімді қолдану;
   
6. 
   ұшу сұлбасының немесе маневрдің дұрыс орындалуын қамтамасыз ету үшін әуе кемесінің басқарылуын тұрақты жүзеге асыру.
   

198. Біліктілік (FI, TRI/SFI, CRI,) алуға кандидаттар нұсқаушыларды дайындау курсына түсу үшін тиісті нұсқау алу мақсатында курстың алдындағы 6 ай ішінде, олардың нұсқаушылық жұмысқа қабілетін бағалау үшін, ӘК-де немесе жаттығу құрылғысында білікті нұсқаушымен немесе емтихан алушымен алдын ала ұшу тексеруінен өтеді. Тексеру ӘК-нің тиісті типі мен класы біліктілігін тексеру көлемінде жүргізіледі.

199. Ұшу нұсқаушысы сертификатын алуға үміткерлер АОО-да теориялық және ұшу дайындығы курсынан өтеді.

200. Ұшу нұсқаушыларын дайындау бағдарламасы адам мен машинаның өзара әрекет етуі кезінде, экипаж ресурсын, қауіп және қателер факторларын басқаруда адами фактордың маңыздылығын, әрбір индивидуумның маңызын ерекше қояды. Ересек адамдардың түсінігі мен олардың мінез-құлықтық ұстанымын, білім деңгейінің айырмашылығын қоса алғанда, ізденушілердің ой-пікірінің жетілгендігіне ерекше назар аударады.

201. Нұсқаушыларды дайындау бағдарламасының міндеттері:

1) нұсқаушының техникалық білімін бағдарламаға сәйкес қайталау және толықтыру;

2) нұсқаушыға жердегітәртіптермен ұшу жаттығуларын үйретугеоқыту;

3) нұсқаушылардың ұшу дағдыларының жоғары деңгейде екеніне кепілдік беру;

4) нұсқаушыны нұсқама негiздерiнiң қағидаттарына үйрету және оларды өзiнiң бiлiктiлiгiне (FI, TRI/SFI, CRI,) сәйкес қолдану.

202. Бағдарламаны оқу нәтижесінде тиісті нұсқаушы біліктілігі белгісін алуға үміткер сәйкес типті әуе кемесінің нұсқаушысы ретінде ұшу қауіпсіздігі деңгейі жарамды студент-пилоттарды оқыта алады және төмендегілерді көрсетеді:

1) келесі саладағы білімін:

тәжірибелік оқыту әдістемесі;

дайындау бағдарламасын әзірлеу;

сабақты жоспарлау;

аудиториялық оқыту әдістемесі;

материалды игеру үдерісі;

тиімді оқыту элементтері;

ұшуды имитациялайтын жаттығу құрылғыларын қоса алғанда оқу құралдарын пайдалану;

жердегі дайындық жүргізілетін үш пән бойынша студент-пилоттардың үлгерімін бағалау;

студент-пилоттардың білім деңгейін бағалау және тексеру;

талдау жүргізу және студент-пилоттардың қателерін түзету;

ұшу дайындығына қатысты адамның мүмкіндіктері, қауіп және қателер факторын бақылау принциптерін қоса алғанда;

әуе кемесінде жүйелердің істен шығуын имитациялаумен байланысты қауіп-қатерлер;

2) ұшу-әдістемелік дағдылар:

студент-пилотты дайындау барысында қауіп және қателер факторларын анықтау, талдау және бақылау;

әуе кемесін оның сипаттамаларын шектеу шегінде басқару және студент-пилоттарды ұшу қауіпсіздігі жарамды деңгейде әдістемелік тұрғыдан сауатты оқыту;

барлық маневрларды бірсарынды және дәл орындай білу және оларды студент-пилотқа көрсете білу;

дер кезінде шешім қабылдау және ұшу кезінде бақылауды білікті жүргізу;

оқушылардың қателерін талдау және түзету;

әуе кемесін студент-пилотқа ұшу сұлбасы мен маневрларды дәл орындау және көрсетуді қамтамасыз ететіндей басқару;

оқыту кезінде қауіп және қателер факторын анықтау және бақылау;

әуе кемелерін оның сипаттамаларын шектеу шегінде басқару;

маневрларды бірсарынды және дәл орындау, студент-пилотқа әуе кемесін басқару кезінде қозғалысты үйлестіруді әдістемелік тұрғыда дұрыс түсіндіру;

дер кезінде шешім қабылдау және ұшу кезінде студент-пилоттың әрекетін білікті бақылау;

аэронавигация (ұшақты жүргізу) саласындағы білімін қолдану және студент-пилотқа үйрету;

студент-пилотты әдістемелік тұрғыда сауатты және қауіпсіз оқыту.

204. Нұсқаушыларды Теориялық даярлық бойынша пәндер тақырыбы мен құзыреті Үлгілік бағдарламаның 17-қосымшасында берілген.

205. FI(A) және FI(H) санаттары үшін теориялық даярлыққа тестілеуді қоса алғанда 125 сағат сыныптағы оқу сабақтары кіреді, соның ішінде:

1) 25 сағат оқытудың педагогикалық әдістері:

жалпы оқыту әдістеріндегі заманауи тәсілдер;

оқытудағы жеке тұлғаға бағытталған тәсіл;

сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы;

оқу нәтижесін бағалау жүйесі.

2) келесі пәндерге кемінде 50 сағат:

авиациялық психология;

педагогика негіздері;

ұшуға оқыту әдістемесі.

3) ӘК-нің басқа түрінде FI рейтингіне ие немесе ие болған пилот үшін теориялық бағдарлама кемінде 50 сағатты құрайды.

206. FI(MНG), FI(AG), FI(S) және FI(B) ұшу нұсқаушылары үшін Теориялық даярлық тестілеуді қоса алғанда кемінде 90 сағат сыныптағы сабақтардантұрады, оның ішінде:

1) 25 сағат оқыту әдістері:

жалпы оқыту әдістеріндегі заманауи тәсілдер;

оқытудағы жеке тұлғаға бағытталған тәсіл;

сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы;

оқу нәтижесін бағалау жүйесі.

2) келесі пәндерге кемінде 20 сағат:

авиациялық психология;

педагогика негіздері;

ұшуға оқыту әдістемесі.

207. ӘК (TRI/SFI) типі бойынша нұсқаушыларға арналған теориялық даярлық:

1) FI ұшу нұсқаушыларының бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі бойынша кемінде 25 сағат сыныптағы сабақ;

2) техникалық білімін қайталау, сабақ жоспарын дайындау және нақты ӘК типі бойынша сыныпта оқыту дағдысын дамыту бойынша кемінде 10 сағат болатын сабақ;

3) экипаж саны көп ӘК-де дайындауда экипаждағы стандарттық пайдалану процедураларына және бір пилотты ӘК-дегі пилоттың міндеттеріне ерекше назар аударылады;

4) төменде берілген рейтингтердің иесі болып табылатын немесе болған пилоттарға оқыту процестеріне қатысты TRI/SFIкурсының теориялық бағдарламасының бөлігі есептеледі: FI(A), CRI(A), IRI(A), SFI(А), STI(A), MCCI(A) FI(H), TRI(H), IRI(H), SFI(H).

208. Ұшақтың кез келген класы бойынша (СRI) нұсқаушыларға арналған Теориялық даярлық :

1) FI ұшу нұсқаушыларының бағдарламасы бойынша оқыту әдістемесі бойынша кемінде 25 сағат сыныптағы сабақ;

2) техникалық білімін қайталау, сабақ жоспарын дайындау және нақты ӘК типі бойынша сыныпта оқыту дағдысын дамыту бойынша 25 оқу сағаты.

209. Бағдарлама FI оқу курсының теориялық бөлігінде толық берілген оқыту әдістемесі негізінде, ізденушілердің бір орынды көпқозғалтқышты ӘК-ге, немесе сол үшін ізденуші дайындық өтетін бірқозғалтқышты ӘК-ге, арналған класс немесе тип бойынша, нұсқаушы біліктілігін алу бағдарламасы бойынша оқыту саласында теориялық білімі жағынан жеткілікті дайындығын қамтамасыз ету үшін әзірленеді.

210. Төменде берілген рейтингтердің иесі болып табылатын немесе болған пилоттарға оқыту процестеріне қатысты СRIкурсының теориялық бағдарламасының бөлігі есептеледі: FI(A), ТRI(A), SFI(А), STI(A), MCCI(A) FI(H), TRI(H), IRI(H), SFI(H).

211. Аспаптар бойынша ұшу нұсқаушысы (IRI) біліктілік белгісін алуға арналған теориялық даярлыққа оқыту әдістемесі бойынша (нұсқаушыларды алмағанда) кемінде 25 сағат, сонымен бірге арнайы пәндер бойынша кемінде 10 сағат кіреді.

212. Бағдарлама FI оқу курсының теориялық бөлігінде толық берілген оқыту әдістері негізінде әзірленеді.

213. Құрал-саймандық біліктілік оқу бағдарламасына толық көлемде сәйкес келетін арнайы пәндер бойынша білім студент-нұсқаушыға таныс болуы тиіс, сондықтан бағдарламаның техникалық бөлігінің мақсаты тек осы білімді еске салу.

214. Курстың теориялық дайындығын аяқтау нәтижесінде кандидат келесі білімге ие болады:

1) теориялық және тәжірибелік оқыту әдістемесі;

2) студенттерді, оқушыларды және тыңдаушыларды жердегі дайындық жүргізілетін пәндер бойынша үлгерімін бағалау;

3) материалды игеру үдерісі;

4) тиімді оқыту элементтері;

5) студенттердің, оқушылардың және тыңдаушылардың білім деңгейін бағалау және тексеру, оқыту теориясыбойынша;

6) даярлау бағдарламасын әзірлеу;

7) сабақты жоспарлау;

8) аудиториялық оқыту әдістемесі;

9) ұшуды имитациялау жаттығу құрылғыларын қоса алғанда оқу құралдарын пайдалану;

10) студенттердің, оқушылардың және тыңдаушылардың қателерін түзету және талдау жасау бойынша;

11) ұшу дайындығына қатысты, қауіп және қателер факторын бақылау принциптерін қоса алғанда, адамның мүмкіндіктері;

12) әуе кемесінде жүйелердің істен шығуын имитациялауға қатысты қауіп-қатерлер.
3-параграф. Әуе кемесінің кабинасындағы (гондоладағы) жаттығу құрылғысы
215. Осы бағдарлама әуе кемесінің тиісті түрінің кешенді жаттығу құрылғысы болмаған жағдайда, студент-нұсқаушыны әуе кемесінің тиісті түрінің кабинасында жаттықтыру әдісі бойынша дайындау міндеттерінің аз көлемін анықтайды.

216. Осы бағдарлама ӘК-нің тиісті түрінің ұшу нұсқаушыларын дайындау үшін ортақ болып табылады.

217. Әуе кемесінің тиісті түрінің кабинасында жаттықтыру әдістемесі бойынша дайындаудың жалпы уақыты кемінде 6 сағатты құрайды.

218. Әуе кемесінің тиісті түрінің кабинасында жаттықтыру бағдарламасы әдістемелік дайындықты міндеттер бойынша бөліп таратады: №1 міндет. «ӘК пайдалану» кабинасында жаттығу жүгізу әдістемесі;

№2 міндет. «ӘК басқару техникасы» кабинасында жаттығу жүгізу әдістемесі;

№ 3 міндет. «Ұшу кезіндегі ерекше жағдайлар» кабинасында жаттығу жүгізу әдістемесі;

219. Нұсқаушы міндеттер бойынша жаттығу көлемін ұлғайтуға құқылы.
4-параграф. Жердегі даярлық
220. Жердегі даярлау бағдарламасыӘК-нің тиісті түрінің ұшу нұсқаушыларын дайындау үшін ортақ болып табылады және студент-пилотпен жердегі даярлық өткізу әдістемесі бойынша студент-нұсқаушыны дайындауға арналған.

221. Даярлаудың ең төмен көлемі – 16 сағат. Жердегі даярлау жүргізу әдістемесі бойынша жаттығулар тақырыбы:

1) оқу-ұшу даярлығы бағдарламасымен танысу әдістемесі;

2) ӘК, қозғалтқыш құрылымын, кабина жабдығын және оларды жерде және әуеде пайдалану ережелерін, ұшақ тұрақтарында жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік бойынша білімін тексеру әдістемесі;

3) ұшу алды және ұшудан кейінгі процедуралар бойынша, ұшу салмағы және центрлігін анықтауды, ұшақты тексеру және қызмет көрсетуді қоса алғанда, әрекеттің реттілігін жасау әдістемесі;

4) әуеайлақтық операциялар әдістемесі және қозғалыс сұлбасын ұйымдастыру, қақтығысты болдырмау және қауіпсіздік шаралары;

5) қозғалтқыштың түрлі жұмыс режимінде көлденең ұшуды, бұрылыстарды, биіктік алуды және төмендеуді орындауға дайындау әдістемесі;

6) ұшуды орындауға, тік бұрышты бағытты құру, қонуды есептеу және қонуды орындауға дайындау әдістемесі;

7) оталдыру, қыздыру, байқап көру және қозғалтқышты тоқтатуға жаттықтыру әдістемесі, рульдеу және радиобайланыс жүргізу;

8) әуеайлақта, 100 км радиустағы әуеайлақ ауданында ұшуды орындау бойынша нұсқауды оқу әдістемесі;

9) ұшу аудандарының метеорологиялық ерекшеліктерін оқу әдістемесі;

10) ұшақтың апаттық-құтқару жабдықтарын және оны пайдалану тәртібін оқу әдістемесі;

11) ұшаққа жердегі және техникалық қызмет көрсетуді оқу әдістемесі;

12) кандидат-пилоттың оқу ұшуларын орындауға дайындығын тексеру әдістемесі.

222. Жердегі даярлықты жүргізетін ұшу нұсқаушысы орынды мөлшерде сағат санын ұлғайтуға құқылы.
5-параграф. Ұшу даярлығы
223. Ұшу даярлығы бағдарламасы бойынша оқуға теориялық дайындықтан, ӘК-нің тиісті түрінің кабинасында жаттығу жүргізу әдістемесін және жердегі даярлық жүргізу әдістемесінен өткен тыңдаушы-нұсқаушы жіберіледі.

224. ӘК-нің бір түрінде «ұшу нұсқаушысы» деген біліктілік белгісі бар пилот ӘК-нің басқа түріне қайта даярланған кезде, ӘК-нің бір түрінде ӘКК ретінде 100 сағат ұшқаннан кейін және сертификатталған АОО-да емтихан алушымен ұшуға тексеруден кейін ӘК-нің осы түрінде ұшу нұсқаушысы қызметін атқара алады.

225. Тыңдаушы-нұсқаушы кең таралған қателерді, оларды түзету әдістері мен тәсілдерін анықтай алуы тиіс. Ұшу шеберлігі және сақтық барлық ұшулардың маңызды компоненті екенін атап өту керек. Осылайша, жерде және әуеде әрбір жаттығуды орындау кезінде ұшу шеберлігінің тиісті аспектілеріне ерекше назар аударылады.

226. Ұшуға шектеу қойылған аймақта ұшуды пайдалану Нұсқаулығына немесе басқа тең дәрежелі құжатқа сілтеме жасай отырып, ӘК-нің салмағы мен центрлігін және ұшудың қалыпты режимін қалпына келтіру үшін қауіпсіздікті жеткілікті қамтамасыз ету үшін, маневрлеу жаттығуларына тиісті мән беріледі.

227. Сабақ жоспарын дайындау жақсы оқытудың қажетті талабы болып табылады, және студент-нұсқаушы ұшу жаттығуларын оңтайлы және қауіпсіз орындау үшін сабақ жоспарын жоспарлауда және тәжірибеде қолдануда жақсы тәжірибе алуы тиіс.

228. Ұшу даярлығынан өту барысында тыңдаушы-нұсқаушы әдетте FI болатын орынды алады.

229. Ұшу (тәжірибелік) даярлау бағдарламасы ұшу нұсқаушыларының әр санаты және ӘК-нің әр түрі үшін жеке әзірленеді.

230. FI(A) және FI(Н) ұшу нұсқаушылары үшін – 15 сағат оқу ұшулары, оның ішінде 5 сағаты басқа үміткермен ұшу, 4 сағаты аспаптар бойынша дайындық және кемінде 2 сағат қиын ұшу режимінде болуы мүмкін.

231. Ұшуға даярлау бағдарламасы LAPL(A), CPL(A) немесе сәйкесінше CPL(H) тиісті бастапқы даярлау курсы бағдарламасының жаттығулар базасында әзірленеді.

232. FI(S) ұшу нұсқаушылары үшін – 6 сағат немесе 20 ұшу-қону ұшуға оқытуы.

233. Ұшуға даярлау бағдарламасы LAPL(S)тиісті бастапқы даярлау курсы бағдарламасының жаттығулар базасында әзірленеді.

234. FI(MHG) және FI(AG) ұшу нұсқаушылары үшін – 10 сағат ұшуға оқыту, соның ішінде кедергіленген қозғалтқышпен 10 қону және «ұшқыш нұсқаушы» біліктілік белгісіне дайындау кезінде қиын режимде ұшуға кемінде 2 сағат.

235. Ұшуға даярдау бағдарламасы сәйкесінше LAPL(MHG) және LAPL(AG) бастапқы даярлаутиісті бастапқы даярлау курсы бағдарламасының жаттығулар базасында әзірленеді.

236. FI(B) ұшу нұсқаушылары үшін – 3 стартты қоса алғанда 3 сағат.

237. Ұшуға даярлау бағдарламасы LAPL(B) тиісті бастапқы даярлау курсы бағдарламасының жаттығулар базасында әзірленеді.

238. ӘК-нің кез келген түрі бойынша ұшу нұсқаушылары/жаттығу құрылғысы нұсқаушылары үшін (TRI/SFI):

1) жаттығу құрылғысындағы немесе ӘК-дегі ұшу даярлығы уақыты, кемінде екі сессия, ӘК күрделілігіне байланысты өзгеріп тұрады. Ұшу алды нұсқамасы әдістемесі мен тәжірибесі және әрбір жаттығу үшін ұшудан кейінгі талдау үшін шамамен бірдей сағат саны пайдаланылуы тиіс. Тәжірибелік дайындық тыңдаушы-нұсқаушының ӘК-нің нақты түрінде кез келген жаттығуды қауіпсіз және тиімді оқытуына бағытталады;

2) жаттығулар мазмұны ӘК-нің нақты түрі үшін бекітілген қайта оқыту бағдарламасының жаттығуларына сәйкес болуы тиіс;

3) ТЕМ, CRM және ұшу шеберлігін тиісті түрде қолдану барлық жағынан біріктірілуі тиіс;

4) оқу бағдарламасының мазмұны ӘК-нің түріне қолданылатын барлық маңызды жаттығуларды қамтуы тиіс.

239. Бағдарламаны өту барысында тыңдаушы-нұсқаушы нақты жаттығу құрылғысын, оның шектеулерін, мүмкіндіктерін және қауіпсіздікті қамтамасыз ету қызметін, соның ішінде шұғыл эвакуациялау құралдарын қолдануды оқиды.

240. Үміткер тәжірибелік сабақтар өткізу бойынша дағдыны жаттығу құрылғысының нұсқаушысы жұмыс орнында алады.

241. Сонымен бірге, ӘК-де ұшуға тексеруге дейін, тыңдаушы-нұсқаушы ӘК кабинасында кез келген пилот орнынан ұшуға оқытуды орындау тәжірибесін алады.

242. MP TRI бағдарламасы бойынша дайындықтан өту кезінде экипаждың өзара әрекеті тәртібіне ерекше назар аударған дұрыс. SP TRI бағдарламасы бойынша дайындықтан өту кезінде, пайдалану операцияларының SP ерекшеліктеріне назар аударылуы тиіс.

243. Нұсқаушылар үшін кез келген ұшақ класы бойынша (СRI)тәжірибелік және ұшу даярлығы: тыңдаушы-нұсқаушы бірқозғалтқышты немесе көпқозғалтқышты класта SP пайдалануда біліктілік белгісін алу үшін қауіпсіз және тиімді оқыту дағдысын алуға бағытталған.

244. Ұшу даярлығы ұшақта да, сертификатталған ұшуға жаттығу құрылғысында да өткізілуі мүмкін.

245. Ұшу шеберлігі барлық оқу бағдарламасының маңызды компоненті болып табылады. Тыңдаушы-нұсқаушының негізгі міндеті студент-пилотқа тән қателерді танып, тиісті түрде түзету болып табылады.

246. Бір пилот басқаруға сертификатталған ӘК-де IRI біліктілігін алу үшін, ұшу даярлығы төмендегі мақсаттармен орындалады:

1) аспаптар мен радионавигация бойынша ұшуға оқытуға қажетті нұсқаушылық дағдыны дамыту;

2) үміткердің құрал-саймандық ұшуды орындау бойынша ұшу дағдысы қауіпсіз ұшуды орындауды қамтамасыз ететін деңгейде болуын қамтамасыз ету.