ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ЖАҢА

5 
 
1. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖҮЙЕДЕГІ ЖАҢА 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ДАМЫТУ ЖӘНЕ ОҚУ ҮРДІСІНЕ ЕНГІЗУ 
 
Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  Заңында  «Білім  беру 
жүйесінің  басты  міндеті  -  ұлттық  және  жалпы  адамзаттық  құндылықтар, 
ғылым  мен  жетістіктері  негізінде  жеке  адамды  қалыптастыруға  және 
кәсіби  шыңдауға  бағытталған  білім  алу  үшін  қажетті  жағдайлар  жасау; 
оқытудың  жаңа  технологияларын  енгізу,  білім  беруді  ақпараттандыру, 
халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» делінген. 
Бұл  міндеттерді  шешу  үшін  әр  оқытушының  күнделікті  ізденісі 
арқылы  барлық  жаңалықтар  мен  қайта  құру,  өзгерістерге  батыл  жол 
ашарлық жаңа тәрбиеге, жаңа қарым - қатынасқа өту қажеттігі туындайды. 
Сондықтан  да,  әр  оқытушы  өз  әрекетінде  қажетті  өзгерістерді,  әр  түрлі 
тәжірибелер  жөніндегі  мағлұматтарды,  жаңа  әдіс  тәсілдерді  кезінде 
қабылдап, дұрыс пайдалана білуі керек.  
Осыған  орай,  соңғы  кезде  оқытудың  әр  түрлі  педагогикалық 
технологиялары жасалып, білім беру үрдісіне енгізіліп отыр. 
Ал,  жаңа  педагогикалық  технологиялар  оқушының  шығармашылық 
қаблеттерін арттыруға өз үлесін қосады.  
Жаңа  технологияны  қолдану  төмендегідей  кезеңдер  арқылы  іске 
асады. 
I  кезең - оқып үйрену; 
II кезең - меңгеру; 
III кезең - өмірге ендіру; 
IV  кезең - дамыту. 
Жаңа  технологиямен  жұмыс  істеу  үшін  төмендегідей  алғы  шарттар 
қажет:  оқу  үрдісін  қарқынды  жүргізуді  жаппай  қолға  алу;  білім 
алушылардың 
сабақтастылығын 
болдырмау 
шараларын 
кешенді 
қарастыру.  Оның  ғылыми  -  әдістемелік,  оқыту  -  әдістемелік 
ұйымдастырушылық  себептеріне үнемі талдау жасап, назарда ұстау, жаңа 
буын 
оқулықтарының 
мазмұнын 
зерттеп 
білу, 
пәндік 
білім 
стандарттарымен жете танысу, білімді деңгейлеп беру тенологиясын игеру 
арқылы білім алушыларға білімді мемлекеттік стандарт деңгейінде игеруге 
қол  жеткізу,  оқыту  үрдісін  ізгілендіруді  үнемі  басшылыққа  алу,  өйткені 
оқыту - тәрбиенің негізі болып табылады. 
Бүгінде педагогикада технология ұғымы үш жерде қолданылуда. 
• қазір кейбір әдебиеттерде әдістемені немесе оқытуды ұйымдастыру 
түрлерін технология дейді. 
•  нақты  педагогикалық  жүйені  технология  дейді.  (В.В.Давыдов 
технологиясы, дамыта оқыту технологиялары, т.б.) 
•  қасиеттері  белгілі  өнім  алу  үшін  қолданылатын  әдіс  -  тәсілдердің 
жиынтығы және жүйесі технология деп аталады. 
Технологияның бірінші  анықтамасы педагогикаға ешқандай жаңалық 
енгізбейді.  Екінші  анықтамада  бір  сөз  екінші  сөзбен  алмастырылған. 

6 
 
Бұрын  В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин, Л.В.Занков т.б. әдістемесі десе, қазір 
технологиясы дейді. 
Оқыту технологиясының ерекшеліктері: 
•  түрлі  құралдар  арқылы  оқушылардың  білім,  іскерліктерін  жиі 
тексеру. 
• үлгермеушілерді анықтау және іріктеу. 
• олармен қосымша жұмыстар өткізу, материалдарды қайталау. Осы 
жұмыстардан кейін білім алушылардың білім, іскерліктерін  тағы тексеру. 
• білім алушылардың жаңа материалды меңгермеу себептерін зерттеу 
және анықтау. 
Оқыту үрдісіндегі технологиялық үрдіс: 
1.  Диогностикалық  құралдар  арқылы  білім  алушылардың  білімін, 
біліктіліктілігін және дағдыларын анықтап, содан кейін оларды білімдеріне 
қарай саралап оқытамыз. 
2.  Оқу  материалын  меңгерту  және  бекіту үшін танымдық іс-әрекетті 
ұйымдастыру. 
Бұл  бөлік  педагогикада  жақсы  зерттелген,  оған  бұрын  жасалған 
алуан  түрлі  оқыту  әдістемелері  кіреді.  Бүгінгі  танда  білім  беру  үрдісінде 
дәстүрлі  Л.В.Занков  және  Д.Б.Эльконин,  В.В.Давыдов  әдістемелері 
қолданылады. 
Егер  әдістемелерде  білім  алушылардың  білімді  меңгеріп,  бекітуі 
үшін  білім  алушылардың  танымдық  іс  -  әрекетін  ұйымдастыруға  баса 
назар  аударылса,  технологияда  танымдық  іс-әрекетті  ұйымдастыру  және 
оның  нәтижесін тексеру қатар жүреді. Бұлар өзара байланысты. Олардың 
біреуіне  жете көңіл бөлмеу, педагогикалық жүйені бұзады.  
Педагогикалық  технология    білім  сапасын  тексеруді  жеке  алып 
қарауға,  оны  жан-жақты  зерттеуге  мүмкіндік  береді.  Білім  алушылар 
материалды  қаншалықты  деңгейде  меңгергені  анықталып,  атқарылатын 
жұмыстар  белгіленеді.  Оқытушы  оқу материалын бекіте алады, бірақ оны 
меңгермеген жеке білім алушылармен оқу жұмыстары ұйымдастырылады. 
Ал  оқу  материалын  білім  алушылардың  көбі  меңгермесе,  онда  өткен 
материалды  бекітумен  қатар  оны  меңгермеу  себептері  анықталады.  Ол 
үшін  диагностикалық  құралдар  (тест,  бақылау  жұмыстары,  сұхбат, 
әңгімелесу) қолданылады. 
Сонымен технология әдістемеден өзге, себебі ол білім алушылардың 
материалды  меңгеру  іс-әрекетін  басқарады,  олардың  үлгермеу себептерін 
анықтауға  ерекше  назар  аударады.  Технологияға  білімді  сапалы  түрде 
меңгеру  үрдісін  басқару  және  білім  сапасын  тексеру  блоктары,  кері 
байланыс жүйесі енеді. Кері байланысты мұқият түрде жан - жақты жасау 
керек. Ең бастысы, оқу материалын білім алушының меңгеруі. Педагогика 
ғылымында білім сапасы бірінші орынға шығады. Оны көтеру педагогика 
мен психология ғылымдары алдында тұрған маңызды міндет. 
Педагогикалық  технологияда  алғаш  рет  анықтама  берген 
ғалымдардың  бірі  –  орыс  ғалымы  В.П.Беспалько.  Ол  «педагогикалық 

7 
 
технологияны  тәжірибеде  іске  асатын  нақты  педагогикалық  жүйе,  жоба» 
деп көрсеткен. 
Б.Т.Лихачев  «Педагогикалық  технологияны  оқу  үрдісіне  белгілі  бір 
мақсат  көздей  отырып  әсер  ететін  педагогикалық  нәтижеге  жетелейтін 
бірліктердің 
жүйесі» 
ретінде 
көрсетеді, 
оның 
үнемі 
өзгеріп 
отыратындығын айтады. 
Қазақстандағы  Ж.А.  Қараевтың,  Ә.Жүнісбектің  және  тағы  басқа 
ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда. 
Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  Заңының  8-бабында 
«Білім  беру  жүйесінің  басты  міндеттерінің  бірі  –  оқытудың  жаңа 
технологияларын  енгізу,  білім  беруді  ақпараттандыру,  халықаралық 
ғаламдық  қатынастық  желілерге  шығу»  деп  атап  көрсеткен.  Қазіргі 
ақпараттық қоғамда өндірістің дамуының негізгі  құралы болып ақпараттық 
ресурстардың  қажеттілігі  көрінеді.  Сондықтан білім беру саласы да өзінің 
дамуы  үшін  жаңа  қадамдарға  баруда.  Осыған  байланысты  адамға 
ақпараттар  кеңістігінде  дұрыс  бағытты  таңдауға  мүмкіндік  жасай  алатын 
оқытудың жаңа технологиялары пайда болуда. 
Жаңа  технология  –  педагогтың  мүмкіндігін  күшейтетін құрал, бірақ 
ол оқытушыны алмастыра алмайды. Компьютер мүмкіндіктері психология 
мен  дидактика  тұрғысынан  талданып,  керек  кезінде  педагогикалық 
талаптарға сай қолданылуы керек. 
Жаңа  ақпараттық  технологиямен  орындалатын  қызмет  өзінің  кез 
келген  нақты  формасында  тиімдірек  орындалады,  адам  өркениетті  бола 
бастайды. 
Жаңа  технологияны  бәсекеге  қабілетті  ұлттық  білім  беру  жүйесін 
дамытуға  және  оның  мүмкіндіктерін  әлемдік  білім  ортасына  енуіндегі 
сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие болып отыр. 
Оқушылардың  жаңа  технологиялар  көмегімен  қалыптасатын  және 
жүзеге  асырылатын  ойлау  қабілеті  бұрынғы  технологиялар  арқылы 
берілетін  ойлау  жүйесінен  өзгеше  болатындықтан,  тек  ойлау  қабілеті 
түсінігі  ғана  емес,  жаңа  жағдайда  психикалық  функциялардың  басқа 
жақтары да қайта қарастырылуы тиіс. Осының бәрі жаңа ақпараттық және 
педагогикалық  технологиялар  жасау  саласында,  білім  парадигмасын 
құруда тың инновациялық жұмыстар жүргізуді талап етеді. Компьютерлік 
техниканың  дидактикалық  мүмкіндіктерін  педагогикалық  мақсаттарға 
қолдану,  білім  мазмұнын  анықтауда,  оқыту  формалары  мен  әдістерін 
жетілдіруде  жақсы әсерін тигізеді. 
Кез-келген білім беру технологиясы мынадай әрекеттерден тұрады: 
- мақсатқа бағытталған; 
- сүйенетін ғылыми идеялар; 
- оқытушы мен білім алушы іс-әрекетінің  жүйесі; 
- нәтижені бағалау өлшемдері; 
- нәтижелер; 
-  қолдану барысындағы шектеулер.