ҚҰрылыс нормалары және ережелер

- 3 көлемнен 5 көлемге дейін саптамамен;

- 5 көлемнен 15 көлемге дейін барботажды;

- 10 көлемнен 20 көлемге дейін шашырамалы.

Биогендік элементтер бұдан кем болған жағдайда олардың тұз ерітінділері, я болмаса мөлшері көбірек басқа материалдардың (қалдықтардың) қосылуын қамтамасыз ету қажет.

- бастапқыдағы тұндырғылармен асыра қамтамасыз етілетін тұндырылған тоспа сулардағы ластаушы заттардың мөлшерін азайту үшін;

- ауыр металлдар иондарын (сорбация есебінен) және биологиялық тазалау процессіне кері әсер ететін басқа да ластаушы заттарды шығару үшін қолдану қажет.

9.3.2.2 Мыналарды қарастыру қажет:

- батсапқыдағы тұндырғылар алдында бөлек орналасқан немесе кіріктірілген құрылыстар түріндегі преаэраторлар;

- биокоагуляторлар – тік тұндырғылармен біріктірілген құрылыстар түрінде.

9.3.2.3 Преаэраторларды тазалау станцияларында аэротенктермен, биокоагуляторларды – тазалау станцияларында аэротенктермен де, биологиялық сүзгілермен де қолдану қажет.

9.3.2.4  Преаэраторлар мен биокоагуляторларды жобалаған уақытта:

- бөлек тұрған преаэраторлар секцияларының санын – кемінде екі және барлығы жұмыс күйінде;

- артық белсенді тұнбасы бар тоспа суларды аэрациялау ұзақтығы – кем дегенде 20 мин;

- әперілетін тұнбаның мөлшері артық тұнбаның 50% бастап, 100% дейінгі мөлшері;

- биологиялық үлбір100%;

- ауаның меншікті шығымы – тоспа судың 1,0 м³ кем дегенде 5,0 м³;

- бастапқыдағы тұндырғыларда ластаушы заттардың ұсталу тиімділігінің артуы (ОБТ_тол және қалқымалы заттар бойынша) - 20% бастап, 25% дейін;

- биокоагуляторлардың тұндыру аймағына түсетін гидравликалық жүктеме – 3,0 м³/(м²сағ) асырмай алу қажет.

2-ЕСКЕРТУ   Биокоагуляторларға әперілетін биологиялық үлбір үшін аэрациялану уақыты 24 сағатты құрайтын арнайы регенераторларды қарастыру қажет.

- төменгі – тұтас;

- жоғары – берік болу үшін торлы (өрілген тор).

Бұл ретте:

- табандардың арасындағы бос орынның биіктігін кем дегенде 0,6 м;

- астыңғы табанның жинақтама лотоктарға қарай еңкеюін кем дегенде 0,01;

- жинақтама лотоктардың ұзыннан көлбеуін – конструктивтік тұрғыдан, бірақ 0,005 кем болмайтындай алу қажет.

9.3.3.4 Тамшылы сүзгілерді табиғи жолмен аэрацияланатындай, көп жүктелетінді – табиғи жолмен де, қолдан да аэрацияланатындай (аэросүзгілер) жасау қажет.

Биосүзгілердің табандардың арасындағы бос орынның шегінде олардың периметрі бойынша бір сызықтың бойымен орналастырылатын және тұмшалап жабылатындай жабдықталатын терезелерден табиғи жолмен аэрациялануын қарастыру қажет. Терезелердің ауданы биосүзгілердің ауданының 1% бастап, 5% дейінгі ауданын алып тұру қажет.

Аэросүзгілерде ауаның енгізудегі қысымы 980 Па желдеткіштермен табандардың арасындағы бос орынға әперілуін қарастыратыру қажет. Аэросүзгілердің бұрылма құбырларында биіктігі 200 мм гидравликалық бекітпелердің орналастырылуын қарастыру қажет.

9.3.3.5 Биосүзгілер үшін жүктелетін материал ретінде ұсақталған тас немесе нығыз тау жыныстарының ұсақ жұмыр тастарын, керамзит, сонымен қоса беріктілігі жоғалмай, 6С бастап, 30С дейінгі температураға шыдайтын пластмасса пайдалану қажет.

Пластмассаманы қоспағанда, жүктелетін табиғи және жасанды материалдардың барлығы:

- топырақ тығыздығы 1000 кг/м³ дейін жеткенде кем дегенде 0,1 МПа қысымға;

- күкірт қышқылды натрий ерітіндісіне қаныққан кем дегенде бес еселік сындірмеге;

- аязға төзімділікке жүргізілген сынақтардың кем дегенде 10 циклына;

- массасы сыналып отырған материалдың массасынан 3 есеге артуы тиіс 5% тұз қышқылы ерітіндесінде 1 сағат аралығында қайнатуға төзуі тиіс.

Сынақтар жүргізіліп болғаннан кейін жүктелетін материалдың көзге байқалатын зақымдануы болмауы тиіс және оның массасы бастапқы кездегі массасынан 10% артық азаймауы тиіс. Биосүзгілердің пластмассалық жүктелуіне қойылатын талаптарды 9.3.6.2 сәйкес қабылдау қажет.

9.3.3.6 Сүзгілердің биіктік бойынша жүктелуі астыңғы ұстап тұратын қабатының биіктігін 0,2 м, ірілігін 70,0 мм бастап, 100,0 мм дейін алып, ірілігі бірдей материалдан жасалуы тиіс. Биосүзгілерге арналған жүктелетін материалдың ірілігін 9.12-кесте бойынша алу қажет.
9.12-кесте - Биосүзгілерге арналған жүктелетін материалдың ірілігінң мәні

Тоспа суларды биосүзгілердің бетіне түрлі конструкциядағы құрылғылардың, соның ішінде шайқалып тұратын науалардың, шашыратқыштардың, реактивтік шашқыштардың және т.с.с. көмегімен тарату қажет. Тазартылатын тоспа суларды белглі бір мерзімді әперетін бак-дозаторлар пайдаланылуы мүмкін.

Биосүзгілердің тарататын және бұратын желілері 9.3.5.1 сәйкес анықталатын қайта циркуляцияланатын шығымның ескерілуімен ең көп шығым бойынша есептелуі тиіс.

9.3.3.8 Биосүзгілердің есептелетін параметрлерін тоспа сулардың құрамы мен есептелген шығымына, талап етілетін тазалану дәрежесіне байланысты анықтау қажет.

Есептеген уақытта жүктелетін материалдың қажетті санын, қайта циркуляциялаудың, берілетін ауаның (аэросүзгілер үшін) шығымын, артық биосүзгінің өсімін анықтау қажет.

- бастапқы бос арын 1,5 м жуық;

- соңы бос арын кем дегенде 0,5 м;

- саңылаулардың диаметрі 13 мм бастап, 40 мм дейін;

- бастың жүктелетін материалдың үстінде орналасу биіктігін 0,15 м бастап, 0,2 м дейін;

- судың ең күшті ағысы болған уақытта тамшылы биосүзгілерде суармалану ұзақтығын 5 мин бастап, 6 мин дейін алу қажет.

Реактивтік суарғыштарды жобалаған уақытта:

- тарату құбырларының саны мен диаметрін – құбырдың басында сұйықтықтың қозғалыс жылдамдығы 0,5 м/с бастап, 1,0 м/с дейін болғанда есептеу жүргізу арқылы;

- тарату құбырларындағы саңылаулардың санын – сұйықтық саңылаулардан кем дегенде 0,5 м/с жылдамдықпен ағатын болса, есептеу жүргізу арқылы;

- саңылаулардың диаметрін – кем дегенде 10,0 мм;

- суарғыштың арыны – есептеліп, бірақ кем дегенде 0,5 м;

- тарату құбырларының орналасуы – жүктелетін материалдың бетінен 0,2 м жоғары алу қажет.

- жұмыс биіктігін H_bf 1,5 м бастап, 2,0 м дейін;

- гидравликалық жүктемені q_bf 1,0 м³/(м²тәул) бастап, 3,0 м³/(м²тәул) дейін;

-  тазартылған судың L_ex ОБТ_тол 15,0 мг/л алу қажет.