ҚҰрылыс нормалары және ережелер

1.2 Осы нормативтің талаптары олардың ұйымдастыру-құқықтық құрылымына, ведомствалық тәуелділігіне және меншік нысанына қарамастан, жаңа инженерлік құрылыстар мен кешендерді, су бұру коммуникацияларын жобалау мен құру және (немесе) қолданыстағыларын өзгерту (кеңейту, жаңғырту, техникалық қайта жарақтау, қайта құру, күрделі жөндеу) қызметіне қатысатын Қазақстанның жобалау-құрылыс кешені субъектілерінің пайдалануына арналған.

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 9 шілдедегі № 481-II Су Кодексі (22.07.2011 ж. жағдай бойынша өзгертулер мен толықтырулармен бірге).

Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы № 251-III ҚРЗ Еңбек Кодексі.

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 9 қаңтардағы № 212-III Экологиялық Кодексі (22.07.2011 ж. жағдай бойынша өзгертулер мен толықтырулармен бірге).

«Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шілдедегі № 242-II Заңы.

«Қауіпті өндірістік нысандардағы өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы» Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 3 сәуірдегі № 314-II Заңы.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 16 қаңтардағы №14 Қаулысымен бекітілген «Өрт қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар» техникалық регламенті.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 21 желтоқсандағы №2157 Қаулысымен бекітілген «Қысыммен жұмыс істейтін жабдықтың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 6 наурыздағы №259 Қаулысымен бекітілген «Газбен жабдықтау жүйелерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті.

ҚР ҚНжЕ  2.01-19-2004  Құрылыс конструкцияларын тот басудан қорғау.

ҚР ҚНжЕ 2.02-15-2003  Ғимараттар мен құрылыстардың өрт автоматикасы.

ҚР ҚНжЕ  2.03-30-2006  Сейсмикалық аудандардағы құрылыс.

ҚР ҚНжЕ 2.04-01-2010  Құрылыс климатологиясы.

ҚР ҚНжЕ 2.04-05-2002  Табиғи және жасанды жарық.

ҚР ҚНжЕ 3.01-01-2008*  Қала құрылысы. Қала және елді мекендерді жоспарлау және салу.

ҚР ҚНжЕ 3.02-04-2009  Әкімшілік және тұрмыстық ғимараттар.

ҚР ҚНжЕ 3.04-40-2006  Гидротехникалық құрылыстарға түсетін жүктеме мен күш (толқынды, мұзды және кемелерден келтірілетін).

ҚР ҚНжЕ 4.01-02-2009  Сумен жабдықтау. Сыртқы желілер мен құрылыстар.

ҚР ҚНжЕ 4.01-41-2006  Ішкі су құбыры және ғимараттар кәрізі.

ҚР ҚНжЕ 4.02-42-2006  Жылыту, желдету және кондиционерлеу.

ҚР ҚНжЕ 4.04-10-2002  Электртехникалық құрылғылар.

ҚР ҚНжЕ 5.01-01-2002  Ғимараттар мен құрылыстардың негізі.

ҚР ҚН 1.03-15-2009  Құрылысы қалқанды өту әдісімен жүргізілетін қалалар мен коллекторлық тоннелдердің өнеркәсіптік кәсіпорындарында құрылыс жұмыстарын жүргізу және қабылдау бойынша нұсқаулар.

ҚР ҚН 2.04-29-2005 Ғимараттар мен құрылыстарды найзағайдан қорғайтын қорғаныстың құрылысы бойынша нұсқаулық.

ҚР ҚН 4.01-05-2002  Сумен жабдықтау желілері мен пластмасса құбырлардан жасалған кәріздерді жобалау және монтажу бойынша нұсқаулық.

ҚР ҚН 4.02-09-2002  Жер асты суларының деңгейі жоғары аймақтарда қалалық жылу желілерін жобалау және құрылысын салу бойынша нұсқаулық.

ҚР ҚН 4.01-22-2004  Әйнекпластик құбырларды жер үстімен және жер астымен жүргізу бойынша нұсқаулық.

ҚНжЕ 2.01.09-91  Өңделетін аумақтардағы және шөгетін топырақтағы ғимараттар мен құрылыстар.

ҚНжЕ 2.06.03-85  Мелиоративтік жүйелер мен құрылыстар.

ҚНжЕ 2.09.03-85*  Өнеркәсіптік кәсіпорын құрылыстары.

ҚНжЕ 3.05.04-85*  Сумен жабдықтау мен кәріздің сыртқы желілері мен құрылыстары.

ҚНжЕ 3.05.07-85*   Автоматтандыру жүйелері.

ҚНжЕ II-89-80*  Өнеркәсіптік кәсіпорындардың бас жоспарлары.

ҚН 512-78 Электронды-есептеу машиналарына арналған ғимараттар мен жайларды жобалау бойынша нұсқаулық.

ҚН 551-82 Қолдан жасалған суқоймаларға арналған полиэтилен үлбір сүзгілеуге қарсы құрылыстарды жобалау және құрылысын салу бойынша нұсқаулық.

ВҚН 63-76  Шағын бассейндердегі судың нөсерлі ағынын есептеу бойынша нұсқаулық.

ҚР СТ 12.4.059-2002  Құрылыс. Сақтандыратын жабдық қоршаулары. Жалпы техникалық шарттар.

ГОСТ 12.1.003-83  (ЭҚҚК СТ 1930-79) Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі, Шуыл. Жалпы техникалық шарттар.

ГОСТ 12.3.006-75  Еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесі. Су өткізу және кәріз құрылыстары мен желістерін пайдалану. Қауіпсіздіктің жалпы талаптары.

ГОСТ 21.408-93  Құрылысқа арналған жобалау құжаттамасының жүйесі. Технологиялық процесстерді автоматтандыру жөніндегі жұмыс құжаттамасының орындалу тәртібі.

ГОСТ 14254-96 (МЭК 529-89)  Сыртқы қабат қамтамасыз ететін қорғаныс дәрежесі (IP коды).

ГОСТ 15150-69  Машиналар, аспаптар және басқа да техника бұйымдары. Түрлі климаттық аудандарға арналып жасалған орындалымдар. Сыртқы ортаның климаттық факторларының әсер келтіру тұсындағы санаттар, пайдалану, сақтау және тасымалдау шарттары.

ГОСТ 17516.1-90  Электртехникалық бұйымдар. Механикалық сыртқы әсер етуші факторларға төзімділік тұсындағы жалпы талаптар.

ГОСТ 23407-78  Құрылыс алаңдары мен құрылыс-монтаждау жұмыстары жүргізілетін учаскелердегі жабдық қоршаулары. Техникалық шарттар.

ГОСТ 25150-82  Кәріз. Терминдер мен анықтамалар.

ГОСТ 25298-82  Тұрмыстық тоспа суды тазалауға арналған жинақы қондырғылар. Түрлері, негізгі параметрлері мен өлшемдері.

ГОСТ 30852.0-2002  Жарылыстан қорғалған электр жабдық. 0-бөлім. Жалпы талаптар.

ГОСТ 30852.19-2002  Жарылыстан қорғалған электр жабдық. 20-бөлім электр жабдықтың пайдаланылуына қатысы бар ыстық газдар мен бу жөніндегі деректер.

ГОСТ 3634-99  Қарайтын құдықтардың люктары мен нөсер ағын құдықтардың жауын қабылдағыштары. Техникалық шарттар.

БҚ 34 РК.20.501-04  Тұтынушылардың электр қондырғыларын техникалық пайдалану ережесі мен Қазақстан Республикасы тұтынушылары электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелері.

ҚР ТЖМ 2009 жылғы 14 тамыздағы № 197 Бұйрығымен бекітілген «Хлорды өндіру, сақтау, тасымалдау және қолдану кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары».

Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрінің 2006 жылғы 8 ақпандағы №35 Бұйрығымен бекітілген «Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздігінің ережелері».

Басмемэнергия бастығы 1984 жылдың 21 желтоқсанында бекіткен «Тұтынушылар электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелері».

Энергетика және минералды ресурстар Министрлігінің Мемлекеттік энергетикалық қадағалау жөніндегі Комитеті Төрағасының 2008 жылғы 17 шілдедегі №11-Б бұйрығымен бекітілген «Қазақстан Республикасында электр қондырғыларды орнату ережелері».

Қазақстан Республикасы Премьер-министрі Орынбасарының - энергетика және минералдық ресурстар Министрінің 2001 жылғы 24 желтоқсандағы № 314 Бұйрығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының электр желілік ережелері».

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау Министрінің 2010 жылғы 6 қазандағы № 795 Бұйрығымен бекітілген «Өндіріс нысандарының санитарлық-қорғау аймақтарының белгіленуіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар».

БНҚ 01.01.03-94   Қазақстан Республикасының жердің үстіңгі қабатындағы суларын қорғау ережелері.

БНҚ 211.2.03.01-97  Қазақстан Республикасының су объекітілеріне тасталатын ластаушы заттарды қалыпқа келтіру бойынша нұсқаулық.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 20 2004 жылғы 20 қаңтардағы № 56 қаулысымен бекітілген «Арнайы су пайдалануға рұқсат беру тәртібі, рұқсаттың қолданыс күшін уақытша тоқтату».

Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау Министрінің 2005 жылғы 14 сәуірдегі № 129-п Бұйрығымен бекітілген «Тазалау құрылыстарының жұмысы мен тоспа сулардың бұрылуын бақылау бойынша нұсқаулық»

Қазақстан Республикасының Экология және биоресурстар министрлігінің бұйрығымен 1997 ж. бекітілген «Экологиялық аудандау жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының алуан түрлі табиғи-климаттық аймақтарындағы су ресурстарын пайдаланудың экологиялық нормалары мен нормативтерін әдістемелік анықтау».

Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау Министрінің 2008 жылғы 18 сәуірдегі № 100-п бұйрығымен бекітілген «Зиянды заттардың тоспа сулармен бірге су объектілеріне, сүзгілеу алаңдарына және төңіректегі жер бедеріне тасталу нормативтерін есептеу әдістемесі».

Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі Министрінің 2010 жылғы 26 қарашадағы №412 Бұйрығымен бекітілген «Химиялық зертханаларда өнеркәсіптік қауіпсіздіктің жалпы салалық талаптары».

ӘН 2.1.5.732-99  Халық қоныстанған жерлерде су бұру, суқоймаларды санитарлық қорғау. Тоспа сулардың ультракүлгін сәулесімен зарарсыздандырылуын санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау.

ӘН 2.1.5.1183-03  Халық қоныстанған жерлерде су бұру, суқоймаларды санитарлық қорғау. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың техникалық сумен жабдықтау жүйелеріндегі судың пайдаланылуын санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау. Әдістемелік нұсқаулар.

СанЕжН 3.01.054.97  Халық су пайдаланатын жерлерде жағалаудағы теңіз суларын ластанудан қорғаудың санитарлық ережелері мен нормалары.

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау Министрінің 2010 жылғы 28 шілдедегі №554 Бұйрығымен бекітілген «Су көздеріне, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға, мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындарына және су нысандарының қауіпсіздігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар».

Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау Министрінің 2010 жылғы 28 шілдедегі №555 Бұйрығымен бекітілген «Коммуналдық арнаудағы нысандарға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар».

Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің 11.11.2008ж. № 418 және Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлігінің 14.01.2009ж. №12 бірлескен бұйрығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының стратегиялық, аса маңызды мемлекеттік нысандары мен тіршілікті қамтамасыз ету нысандарын қауіпсіздік жүйелерімен жарақталуына және инженерлік-техникалық күшейтілуіне қойылатын техникалық талаптарды белгілейтін мемлекеттік нормативтер».
ЕСКЕРТУ  Осы Мемлекеттік нормативті пайдалану кезінде сілтемелік нормативтік құжаттардың қолданыс күшін жыл сайын шығарылатын ақпараттық тізбелер мен көрсеткіштердің ағымдағы жылдық сандары және ай сайын шығарылатын ақпараттық бюллетеньдер мен көрсеткіштердің ағымдағы жылы жарияланған сандары бойынша тексерген жөн.

Егер сілтемелік құжат алмастырылса (өзгертілсе), онда осы Мемлекеттік нормативті қолдану кезінде ауыстырылған (өзгертілген) құжатты басшылыққа алу қажет.

Егер сілтемелік құжат ауыстырылмай күші жойылса, онда оған сілтемесі бар ереже осы сілтемеге қатысты емес бөлігінде қолданылады.

3 Анықтамалары мен қысқартулары бар терминдер

3.1 Осы Ережелерде ГОСТ 25150 сәйкес «Нормативті сілтемелер» бөліміне қосылған нормативті-техникалық құжаттар мен нормативті құқықтық актілерден алынған терминдер қолданылады.

3.2 Осы Ережелерде келесі қысқартулар қолданылады:

3.2.1 БК:  Белсенді кремнеқышқыл;

3.2.2 ТПБАЖ:  Технологиялық процессті басқарудың автоматты жүйесі;

3.2.3 ОБТ: Оттегіні биохимиялық тұтыну;

3.2.4 ОХТ:  Оттегіні химиялық тұтыну;

3.2.5 ТБС:  Тұрғындардың барабар саны.

4.2 Су бұру жүйелерінің жобаларын санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізетін уәкілетті мемлекеттік органдармен келісілу арқылы тазартылған тоспа сулардың аумақты суару және суармалау үшін пайдалану мүмкіншілігін қарастырып, су тұтыну және тоспа суларды тарту балансына міндетті түрде сараптау жүргізіп, сумен жабдықтау жобаларымен қатар әзірлеу қажет.

Елді мекендер мен өнеркәсіп алаңдарындағы жаңбыр сулары мен еріген суды тарту құрылыстарын жобалаған уақытта өндірістік айналымды сумен жабдықтау үшін, суару және суармалау үшін тазартылған су мен жаңбыр суын пайдалану жолын алдын ала қарастыру қажет.

4.3 Нысандардағы су бұру сызбасы мен жүйелерін тоспа сулардың тазалануына қойылатын талаптарды, климат жағдайларын, төңіректегі жер бедерін, геологиялық және гидрологиялық шарттарды, су бұру жүйесінде орын алған жағдайда және басқа да факторларды ескеріп таңдау қажет.

4.4 Жобалау барысында олардың ведомствалық төркініне қарамастан, әр шығарылуда әр нысанға бөлек-бөлек тоспа суларды есептейтін аспаптарды орнатып, нысандардағы су бұру жүйелерінің біріктірілуі орынды ма, жоқ па, соны алдын ала қарастыру қажет, сонымен қатар қолданыстағы құрылыстарға берілген техникалық, экономикалық және санитарлық бағаларды ескеру, олардың барынша тиімді түрде пайдаланылу мүмкіншілігін алдын ала қарастыру қажет.

4.5 Өндірістік және қаланың тоспа суларын олардың сипатына қарай және мұндай сулар екінші рет қайта пайдаланылуы әбден мүмкін деген шартпен бірге немесе бөлек тазалауға жол беріледі.

4.6 Өндіріс орындарынан шыққан су мен жаңбыр суын тартатын су бұру жүйесін тазалайтын тазалау құрылғыларын «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының және ҚР ҚНжЕ 3.01-01 талаптарына сай арнайы белгіленген орындарға орналастыру қажет.

4.7 Жобаларда қолданылатын негізгі техникалық шешімдер, олардың орындалу кезектілігі СанЕжН 3.01.054.97, «Су көздеріне, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға, мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындарына және су нысандарының қауіпсіздігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар», «Коммуналдық арнаудағы нысандарға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» және «Қазақстан Республикасында балық шаруашылығын жүргізу ережесі» талаптарының ескерілуімен ықтимал жолдардың техника-экономикалық салыстырылуымен негізделген болуы тиіс.

Су бұру жүйелерінің желілері мен құрылыстарын жобалау кезінде еңбекті көп қажет ететін механикаландырылудың, технологиялық процесстердің автоматтандырылуының, құрылыс-монтаждау жұмыстарының зауытта дайындалған құрылыстардың, құрастырмалар мен бұйымдардың есебінен индустриаландырылуының ескерілуімен ғылыми-техникалық әзірлемелерге негізделген озық техникалық шешімдерді алдын ала қарастыру қажет. Тоспа суларды тазалайтын станциялардың қайта алынған энергия ресурстарын пайдалану мүмкіншілігін, тазартылған сулар мен шөгінделердің, сондай-ақ тазалау станциясының қажеттілігі үшін газ-метанды, сығылған ауа жылуы мен тоспа сулардың кәдеге жаратылуын арттырып, жылу және электр энергиясын үнемдеуге бағытталған жобалау шешімдерін бар мүмкіндігінше пайдалану қажет.

4.8 Техника-экономикалық есептеулерді артықшылықтары мен кемшіліктерін өткізілуін белгіленген тәртіппен сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган мақұлдаған әдістемелерсіз анықтау мүмкін болмайтын техникалық шешімдер (технологиялар, жабдықтар, материалдар) бойынша жүргізу қажет.

Қолайлы жол еңбек күшінің азайтылуын, жұмсалатын материалдық ресурстар, электр энергиясы мен отын шығымының азайтылуын қамтитын күрделі салымдар мен жұмсалатын қаражаттың оңтайлы шамасымен, сондай-ақ ӘН 2.1.5.732, ӘН 2.1.5.1183, «Су көздеріне, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға, мәдени-тұрмыстық су пайдалану орындарына және су нысандарының қауіпсіздігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар», «Коммуналдық арнаудағы нысандарға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар», СанЕжН 3.01.054.97 және «Қазақстан Республикасында балық шаруашылығын жүргізу ережесі» талаптарының ескерілуімен анықталуы тиіс.

4.9 Су бұру жүйелерін жобалаған уақытта профилактикалық және жөндеу жұмыстарын пайдаланған және жүргізген кезде жұмысшылар үшін тиісінше еңбекті қорғау және қауіпсіздік талаптарын, қалыпты санитарлық-гигиеналық шарттар қою қажет.

4.10 Су бұру жүйесінің нысандары орналасатын және коммуникациялар өтетін жерлер, сондай-ақ тазартылған тоспа сулар мен судың беткі ағынның су объектілеріне шығарылу шарттары мен шығатын жерлер санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау жүргізетін, су ресурстары мен балық қорын қорғайтын уәкілетті мемлекеттік органдармен, ал дюкер кемеде жүретін тоспа сулар арқылы өткен уақытта өзен флотын басқаратын уәкілетті мемлекеттік органмен келісілуі тиіс.

4.11 Өнеркәсіптік кәсіпорындардағы су бұру сызбасын таңдаған уақытта:

- өндірістік тоспа суларды су объектілеріне немесе елді мекеннің немесе басқа да бір су пайдаланушының су бұру жүйесіне жіберу шарттарын ескеру қажет.

4.12 Өндірістік тоспа суларды коммуникация тораптарында газ тәріздес немесе қатты заттар түзілетін химиялық процесстер жүруі мүмкін екендігін ескеріп, түрлі ластаушы заттармен қосып тазалаған орынды болғанда ғана біріктіруге болады.

4.13 Өнеркәсіптік кәсіпорындардың су бұру желілерін елді мекендердің желілерімен біріктірген уақытта кәсіпорын аумағынан тыс жерлерде орналасқан бақылайтын құдықтар бар ағытқыштарды алдын ала қарастыру қажет. Әр кәсіпорыннан жеке-жеке тасталатын тоспа сулардың шығымын өлшеп отыратын құрылғының болуын ойластыру қажет.

Бірнеше кәсіпорынның өндірістік тоспа суларын кәсіпорындардың әрқайсысындағы бақылайтын құдықтардан өткеннен кейін барып біріктіруге болады.

4.14 Қосып тартылып, елді мекеннің тұрмыстық тоспа сулармен қосып тазалануға жататын өндірістік (өнеркәсіптік) тоспа сулар су бұру жүйесінің желілері мен құрылыстарының жұмысына кедергі келтірмеуі, су бұру жүйесінің желілері мен құрылыстарындағы элементтердің материалын бүлдірмеуі тиіс. Сонымен бірге оның температурасы 40ºС жоғары болып, «Елді мекендердегі су бұру жүйелеріндегі тоспа суларды қабылдау ережесі» талаптарына сай келуі тиіс.

Аталған талаптарға сай келмейтін өндірістік тоспа сулар алдымен тазалануы тиіс.

4.15 Селитебті аумақтар мен кәсіпорын алаңдарындағы беткі ағын қоршаған ортаны түрлі табиғи және техногендік қоспалармен ластайтын үдемелі ластаушы көз болып табылады.

4.16 Тазалау құрылыстарына жаңбыр жауған уақытта, қар еріген кезде және жолдың үстін жуған кезде ластануына қарай ұқсас Селитебті аумақтар мен кәсіпорын алаңдарына келетін ағынның жылдық көлемінің 70% кем болмайтын мөлшерде және аумағы уытты қасиеті бар өзіне тән заттармен немесе көп мөлшердегі органикалық заттармен ластанған болуы мүмкін кәсіпорын алаңдарындағы ағынның бүкіл көлемінен жиналатын беткі ағынның анағұрлым қатты ластанған бөлігі жіберілуі тиіс.

Қазақстан Республикасындағы елді мекендердің көпшілігі үшін бұл шарттар тазалау құрылыстары ағынды жаңбырдың есептелген қарқынынан 0,05 жылдан 0,10 жылға дейін бір мәрте асатын кезеңділікпен жиі қайталанатын, қарқыны аз жаңбырды қабылдау арқылы есептелген уақытта орындалады.

4.17 Өнеркәсіптік аймақтардың, құрылыс алаңдарының, қойма шаруашылықтарының, автошаруашылықтардың аумақтарынан, сондай-ақ қалалар мен елді мекендердің (жанармай құю бекеттерінің, автотұрақтардың, автобус станцияларының, сауда орталықтарының) селитебті аумақтарында орналасқан аса ластанған учаскелерден шыққан беткі тоспа сулар жаңбыр суы тартылатын жүйеге немесе орталықтандырылған су бұру жүйесіне құйылмай тұрып, жергілікті тазалау құрылыстарында тазалануы тиіс.

4.18 Селитебті аумақтар мен кәсіпорын алаңдарынан су объектілеріне беткі ағынның шығарылу шарттарын белгілеген уақытта қалалық тоспа сулардың тасталу шарттары үшін Қазақстан Республикасының нормативтерін басшылыққа алу қажет.

Беткі ағынды тарту және тазалау сызбасы, сондай-ақ тазалау құрылыстарының конструкциялары олардың сапалық және сандық сипаттамаларымен, тарту шарттарымен таңдалып, қайсы бір жолдың техникалық іске асырылу мүмкіншіліктерінің бағаланып, техника-экономикалық көрсеткіштерінің салыстырылуы негізінде жүзеге асырылады.

4.19 Селитебті аумақтар мен кәсіпорын алаңдарындағы беткі ағындарды қоса алғанда, тоспа сулардың барлық түрлерін тазалау үшін қосып тартатын ортақ сал ағызатын және жартылай бөлек су бұру жүйелерінің тазалау құрылыстарын жобалаған уақытта тұрмыстық су бұру жүйесін жобалау бойынша осы нормативтің, сондай-ақ осы жүйелердің жұмысын реттейтін басқа да нормативтік құжаттардың нұсқауларын басшылыққа алу қажет.

4.20 Су бұру жүйелері мен оның жекелеген элементтерінің жұмысының сенімділігін анықтаған уақытта технологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық эәне су-қорғау талаптарын ескеру қажет.

Су бұру жүйесінің немесе оның жекелеген элементтерінің жұмысының тоқтап қалуына жол беруге болмайтын жағдайларда су бұру жүйесінің немесе оның жекелеген элементтерінің тоқтаусыз жұмыс істеп тұруын қамтамасыз ететін іс-шараларды қарастыру қажет.

4.21 Су бұру жүйесі атқаратын жұмыстың сенімді болуы оның элементтерінің (коммуникациялардың, жекелеген құрылыстардың, жабдықтардың) сенімділік дәрежесіне байланысты болып:

- қажетті өткізу қабілетінің сақталуымен;

- тоспа сулардың шығымы мен ластаушы заттардың құрамы өзгерген уақытта (белгілі бір шекте) тоспа сулардың тазалану дәрежесімен;

- олардың су объектілеріне тасталу шарттарымен;

- электр қуатымен жабдықтаудағы іркіліспен;

- коммуникацияларда, жабдықтар мен құрылыстарда орын алуы мүмкін апаттардың салдарымен;

- жоспарлы жөндеу жұмыстарының жүргізілуімен;

- ерекше табиғат жағдайларымен (сеймикалылық, топырақтың отыруы және т.б.) байланысты жағдайлармен сипатталады.

Су бұру жүйелерінің жекелеген элементтерінің сенімділігін қамтамасыз ету бойынша жүргізілетін нақты іс-шаралар нормативтің тиісті бөлімдерінде келтірілген.

4.22 Жобалау кезінде су бұру жүйесінің іркіліссіз әрі сенімді жұмысы:

- су бұру нысандарының электр қуатымен жабдықталуының тиісті сенімділігімен (тәуелсіз екі көз, резервтік автономды электр станция, аккумуляторлық батареялар);

- коммуникациялардың қосарлануымен, айналма сызықтар мен айналдырып жіберу құрылғысымен, қатар тұрған құбырлардағы айырып-қосқыштармен;

- артынан тазалануымен және қалыпты режимде жұмыс істеуімен апатты (буферлік) ыдыстар құрылысымен;

- қатар жұмыс істейтін құрылыстардың саны қандай да біреуі жөндеу үшін немесе профилактикалық жұмыстар үшін өшірілген кезде қажетті және жеткілікті тиімділікті қамтамасыз ететін секцияларға бөлінуімен немесе;

- бір арнаудағы жұмыс жабдығының резервтелуімен;

- жабдықтар мен құрылыстардың қуатының, өткізу қабілетінің, сыйымдылығының, беріктілігінің қажетті қорының қамсыздандырылуымен (техника-экономикалық есептеулермен анықталады);

- жүйенің өткізу қабілетінің азайтуға болатын деңгейінің немесе апатты жағдайларда тоспа сулардың тазалану тиімділігінің анықталуымен (уәкілетті мемлекеттік органдармен келісіліп) қамтамасыз етілуі тиіс.

4.23 Құрылыстардың біреуінде апат болған немесе ол жөнделген кезде осы арнаудағы қалған құрылыстарға түсетін жүктеме тоспа суларды тазалау тиімділігінің азаюысыз есептелген жұмыс өнімділігінің 8% бастап, 17% дейінгі көлемнен аспауы тиіс.

4.24 Су бұру жүйелерінің құрылыстарынан тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттар мен тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары ғимараттарының шекарасына дейінгі санитарлық-қорғау аймақтарды келешекте кеңейтілетіндіктерінің ескерілуімен:

-  елді мекендердің су бұру жүйелерінің құрылыстары мен сорғы станцияларынан;

- «Коммуналдық арнаудағы нысандарға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» сәйкес өндірістік тоспа суларды өз бетінше тазалау және айдау кезінде де, тұрмыстық тоспа сулармен бірге тазалаған кезде де өнеркәсіптік кәсіпорындардың аумағында орналасқан өндірістік су бұру жүйелерінің тазалау құрылыстары мен сорғы станцияларынан, ал олардан ауытқыған жағдайда уәкілетті мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органымен келісілуі тиіс, бірақ 4.1-кестеде көрсетілгеннен кем түспейтіндей қабылдау қажет.

4.25 Қоныс-мекендердің су объектілеріне тартылатын барлық тоспа сулары органикалық ластаушылардан биологиялық тазартылуы тиіс.

ТБС нысандардың тоспа суларын тазалаған уақытта 500 шартты тұрғынға дейін уәкілетті мемлекетті органдармен келісіліп, кейіннен қосымша тазалау жүргізіп, физика-химиялық тазалауды пайдалануға жол беріледі.

ТБС кезінде 500 астам шартты тұрғын егер суаруға арналған тазартылған ағынның пайдаланылуы көзделмесе, азот пен фосфор бірігулерінен биологиялық тазалау жүргізілуі тиіс.