Екі қабатты тұндырғылар мен ашықтандырушы-шіріткіштер

Екі қабатты тұндырғылардың бір қабатты немесе қосарласқан түрін қарастыру қажет. Қосарласқан тұндырғыларда шөгінді жиналатын науалардағы тоспа сулардың қозғалыс бағытының өзгеру мүмкіншілігін қамтамасыз ету қажет.

- шөгінді бетке қарай қалқып шығу үшін су айнасының бос бетін – жоспарда тұндырғы алаңының 20%;

-  шөгінді жиналатын жанындағы науалардың қабырғалары арасындағы ара-қашықтық – кемінде 0,5 м;

- шөгінді жиналатын жанындағы науалардағы қабырғалардың деңгейжиекке қарай көлбеуі – кемінде 50;

- қабырғалар бірін-бірі кемінде 0,15 м жауып тұруы тиіс;

- шөгінді жиналатын науаның тереңдігі 1,2 м бастап, 2,5 м дейін;

- шөгінді жиналатын науадағы саңылаудың ені 0,15 м тең болуы тиіс;

- науадағы саңылаудан бастап есептегенде бейтарап қабаттың септикалық камерадағы шөгіндінің деңгейіне дейінгі биіктігі 0,5 м тең болуы тиіс;

- септикалық камераның конусты түбінің көлбеуі – кемінде 30;

- алынатын шөгіндінің ылғалдылығы 90% тең болуы тиіс;

- шөгіндінің күлсіз затының ыдырауы 40% тең болуы тиіс;

- қалқымалы заттардың ұсталу тиімділігі 40% бастап, 50% дейін болуы тиіс.

а) Ашықтандырушыларды жобалаған уақытта төмендегілерді қабылдау қажет:

- ашықтандырушының диаметрі - 9 м аспайды;

- үлестіретін ыдыс пен ашықтандырушыдағы су деңгейінің айырмашылығы – коммуникациялардағы арынның жоғалуының ескерілуісіз 0,6 м аспайды;

- ішінде 20 мин аспайтын уақыт тоспа сулар болатын кездегі флокуляция камерасының сыйымдылығы;

-  флокуляция камерасының тереңдігі 4 м бастап, 5 м дейін;

- тұндыру аймағындағы су қозғалысының жылдамдығы 0,8 мм/с бастап, 1,5 мм/с дейін;

- орталық құбырда 0,5 м/с бастап, 0,7 м/с дейін;

- орташа жылдамдықтың ескерілуімен флокуляция камерасының төменгі қимасының диаметрі 8 мм/с бастап, 10 мм/с дейін;

- флокуляция камерасының төменгі шеті мен тұнба жиналған бөліктегі шөгінді бетінің арасындағы ара-қашықтық – кемінде 0,6 м;

- ашықтандырушы түбінің көлбеуі – кемінде 50;

- қалқымалы заттар бойынша ластаушы заттар концентрациясының азаюы - 70% дейін және ОБТ_тол бойынша 15% дейін.

б) Өндірістік тоспа су шөгінділерінің салынуының тәуліктік дозасы тәжірибелік белгіленеді:

- ашықтандырушы қабырғалары сыртқы беті мен шіріткіш қабырғаларының ішкі бетінің енін – кемінде 0,7 м;

- түбінің көлбеуі – кемінде 30°;

- сыртқы қабықшаның гидромеханикалық әдіспен бүлінуі – шөгіндіні d қысыммен сақиналы құбырға сүйірмек арқылы 45 бұрышпен шөгіндінің бетіне әперу жолымен.

- шіріткіштің шөгіндінің ылғалдылығына және тоспа сулардың қыс мезгіліндегі орташа температурасына байланысты шөгінді жүктемесінің тәуліктік мөлшрлеме бойынша сыйымдылығы;

Тоспа сулардың немесе шөгіндінің орташа температурасы, С	6,0	7,0	8,5	10,0	12,0	15,0	20,0
Шөгінді жүктемесінің тәуліктік мөлшерлмесі, %	0,72	0,85	1,02	1,28	1,7	2,57	5,0
1-ЕСКЕРТУ Жүктеменің тәуліктік мөлшерлемесі шөгінді үшін 95% ылғалдылықпен көрсетілген. 95% басқа ылғалдылық кезінде Pmud, жүктеменің тәуліктік мөлшерлемесі кестедегі мәнді төмендегі ара-қатынасқа көбейту арқылы нақтыланады:

Алдын ала механикалық тазалау үшін 100 аспайтын ұқсас тұрғындарға қызмет көрсететін тоспа сулардың автономды тазалау жүйелерінде септиктерді қолдануға жол беріледі.

Септиктердің көрсетілген есептелген көлемін олардың жылына кемінде бір рет тазалану жағдайына байланысты қабылдау қажет. Тоспа сулардың қыс мезгіліндегі орташа температурасы 10С жоғары немесе бір тұрғынға келетін 150 л/тәул артық су бұру қалыпты болған жағдайда септик толық есептелген көлемін 15% батсап, 20 % дейін азайтуға жол беріледі.

- тоспа сулардың шығымы 1 м³/тәул болғанда бір камералы септиктерді;

- тоспа сулардың шығымы 10 м³/ тәул болғанда екі камералы септиктерді;

- тоспа сулардың шығымы 10 м³/ тәул болғанда үш камералы септиктерді қарастыру қажет.

- екі камералы септиктерде 75%;

- үш камералы септиктерде 50%.

Бұл ретте екінші және үшінші камералардың көлемін есептелген көлемнің 25% алу қажет.

Бетон сақиналардан орындалатын септиктерде барлық камералардың көлемін теңдей алу қажет. Мұндай септиктерде жұмыс өнімділігі 5 м³/тәул артық болған жағдайда камераларды бөліктерге бөлмей қарастыру қажет.

9.2.6.6 Септиктен шығатын тоспа суларды зарарсыздандыру қажет болған жағдайда көлемін жоспарда кем дегенде 0,75 м х 1,0 м деп алу керек болатын жанаспа камера қарастыру қажет.

9.2.6.7 Ғимараттардан шығатын шығарулары қарайтын құдықтар арқылы септиктерге жалғануы тиіс.

9.2.6.8 Жеткізуші құбырдың лотогы септиктегі сұйықтықтың есептелген деңгейінен кем дегенде 0,05 м жоғары орналасуы тиіс. Жүзіп жүретін заттарды ұстап қалатын құрылғылар мен табиғи желдетілуді қарастыру қажет.
9.2.7  Тоспа суларды тазалауға арналған жұмыс өнімділігі төмен құрылыстар
9.2.7.1 Тоспа сулары біркелкі келмейтін, ластаушы заттарының температурасы мен концентрациясы төмен 5000 дейін балама тұрғыны бар елді мекендерден, бөлек тұрған кәсіпорындардан, вахталы ауылдардан, сауықтыру-рекреациондық және қонақ үй ұйымдарынан, әскері бөлімдерден, фермерлік шаруашылықтардан және т.с.с. шығатын тоспа суларды тазалау үшін тиісті тазалану нәтижесін көрсететін, уәкілетті мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық және экологиялық қадағалау органдарымен келісілген жинақы биологиялық тазалау (я болмаса, қолайсыз климат жағдайларында, я болмаса маусымдық жұмыс кезінде – физика-химиялық тазалау) қондырғыларын пайдалануға жол беріледі.

9.2.7.2 Жұмысқа адам күшін барынша аз қажет ететін және бүкіл жүйенің басқарылуы қарапайым, индустриалдық дайындығы жоғары тазалау құрылыстарын қолдану қажет. Тазалау құрылыстары:

- жұқа қабатты тұндырғылармен;

- көп камералы аэротенктермен;

- флототенктермен;

- тұнба мөлшерлемесі жоғары аэротенктермен;

- флотациялық тұнба айырғыштармен;

- шөгіндінің аэробты тұрақтандырғыштармен және т.с.с. жинақталуы мүмкін.

а) I - орташаландыру, коагуляция, тұндыру, сүзгілеу, зарарсыздандыру;

б) II - орташаландыру, коагуляция, тұндыру, сүзгілеу, озондау.

9.2.7.7  I тәсіл ОБТ_тол от 180 мг/л 15 мг/л дейін; II тәсіл қалған еріген органикалық заттарды тоспа суларды қатар зарарсыздандыру арқылы озонмен тотықтыру есебінен – 335 мг/л бастап, 15 мг/л дейін азаюын қамтамасыз етеді.

Реагенттер ретінде құрамында кем дегенде 15 % белсенді зат бар күкірт қышқылды алюминий, белсенді кремний қышқыл (БК), калицийленген сода, натрий гипохлоритін, озон пайдалану қажет.

9.2.7.8  I тәсілде сода мен озон қолданылмайды. Реагентьттердің мөлшерлемесі келесідей болуы керек:

-  кікірт қышқылды алюминий 100 мг/л бастап, 110 мг/л дейін;

-  БК 10 мг/л бастап, 15 мг/л дейін;

- хлор 5 мг/л (тұндырғыға әперілгенде) немесе 3 мг/л (сүзгінің алдында) болуы тиіс;

- озон 50 мг/л бастап, 55 мг/л дейін;

- күкірт 6 мг/л бастап, 7 мг/л дейін.

- жұмыс өнімділігі 3,0 мың м³/тәул дейін толық тотықтыру әдісімен жұмыс істейтін аэрациялық;

- жұмыс өнімділігі 0,2 мың м³/тәул бастап, 5,0 мың м³/тәул дейін артық белсенді тұнбаның тұрақтандырылуымен аэробты тұрақтандырылуымен аэрациялық;

- жұмыс өнімділігі 0,1 мың м³/тәул бастап, 5,0 мың м³/тәул дейін физика-химиялық тазалау.

Гидроциклондар тоспа суларды ашықтандыру, шөгінділерді қоюландыру, әктас сүтті байыту, құмды органикалық заттардан, соның ішінде мұнай өнімдерінен жуу барысында пайдаланылуы мүмкін.

- ішкі құрылғыларсы 0,61 тең;

б) ашықтандырылған судың шетінен алынумен көпқабатты:

Гидроциклонның диаметрін D_hc 9.11-кесте бойынша анықтау қажет.