23
ынталандыру.
2.Оқу
әрекетіндегі
КТ
шешу
тәсілдерін
еркін
таңдауға
ынталандыру.
3. КТ шығармашылықпен шешу
4. Педагогикалық тапсырмалардың
коммуникативтікке ауысуы.
Іс әрекетті рефлексивті бағалау,
кері байланысты қамтамасыз
ету.
Коммуникативтік әрекеттердің
үйлесімділігі.
Тұлғаарылық
байланыс
орнатуда дұрыс бағытты таңдау,
серіктесінің
маңызды
ролін
қабылдау;
аутокоммуникация
жасауға қабілеттілік
Коммуникативтік тапсырмалардың түрлерінің анықтамалары:
•
Ынталандырушы тапсырмаларға қатыстылардың негізгі мақсаты,
коммуникацияға қызығушылығын арттыру болып табылады.
• Алгоритм тапсырмалардың басты міндеті бастауыш сынып
оқушыларының тұлғаарлық қарым-қатынасты ұйымдастыру негізіне
жататын коммуникативтік ережелерді меңгерту.
• Ізденушілік-шығармашылық тапсырмалар тек коммуникативтік
біліктіліктерін ғана қалыптастырып қоймай, оқушылардың мәселені өз
бетімен құруға, оның ең дұрыс шешімін табуға және өзіні өзі жүзеге
асыруға деген ынтасының дамытуға әсере етеді.
Біздің
көзқарасымыз
бойынша
ізденушілік-шығармашылық
коммуникативтік
тапсырмалар
өзіне
қызығушылық
сипатты,
коммуникативтік біліктіліктің дамуын білдіріп, осы тапсырмалардың
нәтижесі болып табылады:
- шешімді таңдау тәсілінің мүмкіндігімен байланысты коммуникативтік
тапсырмалар;
- өзіндік ойлауын дамытуға бағытталған коммуникативтік тапсырмалар
(ішкі диалогқа бағдарланған);
- рефлексивтік қабілеттерді дамытушы коммуникативтік тапсырмалар;
- өзіндік даму қажетілігін өзектендіретін коммуникативтік тапсырмалар.
Біздің пікірімізше бастауыш сынып оқушыларын коммуникативтік
тапсырмаларды шешуге баулу сол тапсырмалардың пайда болуы мен
құрылуын қамтамасыз етуде, оқыту үдерісінің жүйесін жобалауға мүмкіндік
береді.
Л.М.Дороганов педагогикалық жағдаяттағы қарым-қатынаста үнемі
коммуникативтік тапсырмаларды шешу үдерісі болады деген пікірімен
келісуге болады. Автор бұл үдерісте келесідей кезеңдерді бөліп көрсетеді:
1) бағдарлау;
2) жоспарлау;
3) өзіндік қарым-қатынас;
4) нәтижені талдау.
Біздің көзқарасымыз бойынша педагогтың бағдары оқушылардың
тұлғалық дамуын, субъектілік өзара әрекет пен коммуникативтік жағдаятта
көрінетін педагогикалық қарым-қатынас мақсатына бағытталуы керек.
24
Аудиторияның қарым-қатынас жағдаятын, коммуникация мақсатын,
оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру жөніндегі
білімдерінің болуы, мұғалімге оқушылармен коммуникативтік өзара
әрекеттестікті жоспарлауға мүмкіндік береді.
Сол қарым-қатынасқа сәйкес мұғалімнен коммуникативтік біліктілікті
қолдана білу, этикет ережелерін сақтай білу, сезімталдық, ұқыптылық,
әдептілік, тілектестік, кері байланысты ескеру, оқушылардың жеке және жас
ерекшеліктерін секілді талаптарды жағдайдың ерекшеліктеріне қарай
қолдануды қажет етеді.
Коммуникативтік тапсырмаларды шешу нәтижесі педагогикалық қарым-
қатынас үдерісіне лайықты түзету енгізуге мүмкіндік береді.
Қарым-қатынастың коммуникативтік қыры белсенді субъект ретіндегі
адамдар арасындағы ақпараттық үдерісті анықтаумен, яғни ақпараттың жай
ғана «қозғалысына» емес, серіктестер арасындағы қатынасты есепке алу,
оларды құру, мақсаттары, ниеттері, сондай-ақ, адамдар алмасатын сол
жөніндегі білімдерді, мәліметтерді, пікірлерді, нақтылау мен толықтырумен
байланысты (Г.М. Андреева). Білім беру үдерісінде және одан тыс
уақыттарда жолдастарымен қарым-қатынас жасай білуге, сол жағдаятқа
бағдарлану, этикет ережелерін қолдана отырып, өзінің көзқарасын дәлелдей
білу, өзінің толғанысын, сезімін, қатынасын көрсете білу, сонымен бірге
өзіндік бақылаудың қарапайым амалдарын қолдану, қарым-қатынас
үдерісінде оқушылардан коммуникативтік біліктерді меңгеруді талап етіп,
таныс немесе таныс емес жағдаяттарда өз білімін қолдана білуге
қабілеттілікті білдіреді. Бастауыш сынып оқушыларының коммуникативтік
біліктіліктерді меңгеруі үшін, педагогикалық үдерісті қамтитын мақсатқа
бағдарланған жұмысты талап етеді. Мұнда коммуникативтік тапсырма
педагогикалық құрал ретінде қызмет етеді.
Коммуникативтік
тапсырмалардың
аспектілеріне психологиялық-
педагогикалық талдау нәтижесінде коммуникативтік тапсырмаларды
құрылымдауда есепке алынатын қағидаларды келесідей жіктеп
көрсетеміз:
1) коммуникация пәндері сәйкес келетін қарым-қатынас жағдайы мен
әлеуметтік ролдерді есепке алатын тақырыптық-жағдаяттық;
2) қарым-қатынасқа түсушілердің коммуникативтік ниетін, олардың
коммуникативтік тәсілдерін, әрекеттерін анықтаушы коммуникативтік-
қызметтік;
3) қарым-қатынастың вербалды және вербалды емес құралдары мен
тәсілдерін есепке алушы интегралды.
Бұл қағидаларды Г.Бели қарым-қатынастың маңызды міндеттеріне жауап
беретін және коммуникативтік нәтижеге жету мақсатында коммуникативтік
әрекеттерді жүзеге асыруға арналған деп ұсынды. Біз олардың
тағайындалуын кеңірек қарастырамыз: оқу тәрбие үдерісінде балаларды
дамыту мақсатында педагогикалық нәтижеге қол жеткізу үшін, бастауыш
сынып
оқушыларының
коммуникативті
біліктіліктері
арқылы
коммуникативтік іс-әрекетті меңгеруі қалыптасады.
