Оқулық Бастапқы кәсіби білім беру бағдарламаларын жүзеге асыратын білім беру мекемелерінің оқыту

221 
 
Қойғыш  (табандық)  ноутбуктың  астында  орналасады,  сондықтан 
пайдалануда  онша  ыңғайлы  емес,  себебі  пернетақтаның  үстел  бетіне 
қатысты биіктігін ұлғайтады. 
Әдетте  бұл  құрылғылар айналу  жылдамдығы  3  000  айн/мин  екі  немесе 
төрт  60х60  мм  желдеткішпен  жабдықталған,  олар  компьютердің  төменгі 
кіру желдеткіштік тесіктеріне ауаның тікелей түсуін қамтамасыз етеді. 
Дербес  немесе  сыртқы  желілік  қуат  көзін  қолдану  қажеттілігі 
ноутбуктерді пайдаланудың ерекшеліктеріне жатқызылады. 
Ноутбуктардың  басым  бөлігі  үшін  желілік  қорек  блоктары 
құрастырылымы  бойынша  бірдей  дерлік  (қорек  көзінің  номиналы  жəне 
қуаттылығымен  ерекшеленеді)  жəне  олардың  тұрмыстық  немесе 
өнеркəсіптік  желінің  тұрақсыздығынан  қорғанысы  жоқ.  Олар  кіру 
кернеуінің  секірістері,  жүктемесіз  жəне  істен  шыққанаккумулятор 
жағдайларында  электр  ұшырайды,  сондықтан  желілік  сүзгі,  кернеуді 
тұрақтандырғышты  қолданып,  дербес  қоректендірудің    жай-күйін 
бақылаған жөн. 
Ноутбуктаржолаушылар  салондарында  жұмыс  істеуді  қамтамасыз  ету 
үшін  автомобиль  немесе  ұшақтың  борттық  желісіне  қосымша  қорек 
блоктарымен жабдықталулары мүмкін. 
Ноутбуктың 
дербес 
жұмысының 
уақыты 
кіріктірілген 
аккумуляторлардың  сыйымдылығы  мен  дұрыс  пайдаланылуына  тəуелді. 
Аккумуляторлардың  кейбір  түрлерінің  жұмысқа  қабілеттілігін  ұзақ  уақыт 
бойы  сақтау  үшін  олардың  ноутбукты  алғашқы  рет  қосар  алдында  толық 
тоқтан  ажырату-зарядтаудың  бес-алты  циклін  өткізіп,  жаттықтыру  керек. 
Жаттықтыру  технологиясы  аккумуляторды  тез  тоқтан  ажыратып,  тез 
зарядтауға негізделеді 
Барлық  дерлік  ноутбуктардың  екі  зарядтау  режимі  бар:  жылдам  (2...  3  
с), бұл ретте компьютер электр желісіне қосылған, бірақ өшірулі, жəне баяу 
режим (5.8 с), бұл режимде аккумулятор компьютер жұмыс істеп тұрғанда 
зарядталады. 
Аккумулятордан  дербес  жұмыстың  мерзімін  ұзарту  үшін  барлық 
портативтік компьютерлердің энергия тұтынудың төмендетілген режимдері 
бар. 
Тосу  режимінде  ең  көп  энергия  тұтынатын  құрылғылар  (қатты  диск, 
подсветка  дисплейдіңкөмескі  жарықтануы  жəне  т.б.)  өшіріледі,  «ұйқы» 
режимі  энергия  тұтынудың  одан  да  көп  үнемделуін  қамтамасыз  етеді, 
себебі микропроцессордың тактілік жиілігі минимумға дейін төмендейді. 

222 
 
Ноутбуктердің тұтынушылық қасиеттері эргономиялық көрсеткіштерге, 
дизайнға  жəне  бірқатар  техникалық  сипаттамаларға  тəуелді:  тезəрекеттік, 
қолжетімді  жады  көлемі,  интерфейстер  номенклатурасы,  сымсыз 
байланыстың  болуы,  габариттік  өлшемдер,  салмақ,  аккумуляторлардан 
жұмыс істеу ұзақтығы. 
Өздерінің техникалық мүмкіндіктері бойынша кейбір қазіргі ноутбуктер 
үстелүсті  жеке  компьютерлерденөнімділігі  бойынша  сəл-ақ  кем  түседі,  ал 
бірқатар  эргономиялық  параметрлер  мен  дизайны  бойынша  асып  түсіп, 
олардың орнын табысты басты. 
Ноутбуктердің  құрастырылымы  алуан  түрлі  —ДЭЕМ-ді  алмастыратын 
портативті жұмыс станцияларынан бастап, аз габаритті жəне өте кішкентай 
бұйымдарға  дейін.  Олар  стандарттауға  келмейді  жəне  бір  өндірушінің 
модельдік қатарының шегінде ғана бір ізге салына алады. 
Ноутбуктердің  габариттік  өлшемдері  негізінен  экранның  өлшемдеріне, 
оның жақтары мен жүйелік тақшасының ара-қатынасына тəуелді. 
Қолданылу  аясы,  бірқатар  ортақ  жəне  айыру  белгілеріне  қарай 
ноутбуктерді  салмақ-габариттік  немесе  функционалдық  параметрлері 
бойынша  топтастырады.  Бүгінгі  таңда  өндірушілердің  ноутбуктердің 
модельдерін  жайғастыруына  байланысты  шартты  жіктелім  қалып- 
тастырылды:  мобильдіжұмыс  станциялары  (дескноуттар);  мультимедия- 
лық,  планшеттік,  имидждік,  ультраықшам  ноутбуктер,  сонымен  қатар, 
бизнеске арналғанноутбуктер жəне бюджеттік(ең қолжетімді) ноутбуктер. 
Дескноуттаржоғары  өнімділігі  мен  жоғарылатылған  функционал- 
дылығымен  ерекшеленеді,  олар  үстелүсті  ДЭЕМ  толыққанды  ауыстыруға 
бағытталған.  Әдетте  осындай  құрылғылар  кең  форматтық  (16:10)  жəне 
17дюймдік  экранымен,  жоғары  рұқсатпен  (1600х1200  пикселге  дейін), 
эргономиялықтолықформатты 
пернетақтасымен, 
бейнежадысы 
512 
Мбайттан  кем  емес  графикалық  адаптермен,  кіріктірілген  оптикалық 
мультиформаттық  DVD-дискпен  ерекшеленеді.  Олардың  жедел  жадының 
үлкен көлемі (1...4 Гбайт) жəне үстелүсті ДЭЕМ-де қолданылатын 3 ГГц-ке 
дейін тактілік жиілігіменқуатты жоғары жиілікті процессоры бар. 
Кей  модельдер  кіріктірілген  сандық  вебкамерамен,  TV-  жəнеFM- 
тюнерлермен  шығарылады,  екі  DVD-  жетек  немесеқатты  дисктерді  (300 
Гбайт-тан  аса)  орнатуға  есептелген.  Ноутбуктар  байланыс  құрыл- 
ғыларымен:  стандарттық  сымдық  модемдермен,  желілік  карталарменLAN 
10/100, инфрақызыл порттармен, Wi-Fi жəне Bluetooth радиоқұралдарымен 
тұтастырылады. 

223 
 
Ақпаратпен  сырттай  алмасу  үшін  микрофон,  желілік  кіру  жəне 
құлаққаптарды  (стерео),  S/PDIF,  екінші  мониторды,параллельдіжəнеUSB- 
порттардықосу  үшін  жалғағыштар,  кіріккен  модемнің(RJ-11)жалғағышы, 
жергілікті тораппен байланыстыру үшін жалғағыш (RJ-45). 
Ноутбуктердің  кейбір  модельдерінің  жаңа  немесе  ауысымдық 
құрылғыларды  оңай  орнату  үшін  бітеуіштері  (шаңның  түсуіне  кедергі 
болады)  бар  модульдік  отсектері  (бөліктері)  бар.  Әдетте,  отсектерді 
қосымша  аккумулятор,  икемді  дисктердегі  жинақтауышты  жəне  компакт- 
дисктегі жинақтауышты орнату үшін қолдануға болады. 
Бірақ дескноуттарда маңызды кемшіліктері бар: жұмыс барысында олар 
жинақтаушы  элементтерінің  шығаратын  жылулық  қуатының  көп 
мөлшерінің салдарынан  қатты қызып кетеді; сыйымдылығы жоғары, бірақ 
дербес  жұмысының  уақыты  аз  (1,5...2,0  с)аккумуляторды  талап  етеді; 
өлшемі мен салмағына (4 кг аса) байланысты мобильділігі шектеулі. 
Мобильдік  жұмыс  станцияларының  есептеу  ресурсы  пайдаланушыға 
зерттеу  жəне  инженерлік  қызметпен  байланысты  міндеттерді  орындауға 
мүмкіндік береді. 
Мультимедиялық  ноутбуктер,немесемобильдік  медиацентрлерүлкен 
фотосуреттерді  өңдеу  жəне  жоғары  сапалы  бейне-жəне  аудиомонтаж  үшін 
қолданылады, мультимедиялық функцияларды қолдайды: 
■  Көпканалды дыбыспен DVD фильмдерінкөрсету; 
■  Hi-Fi сапалы музыканы қайта жаңғырту жəне3D-ойындар. 
Көлемді  дыбысты  қайта  жаңғырту  үшін  əдетте  екі  немесе  төрт 
кіріктірілген  динамик  (кейде  сабвуфермен),  стационарлық  колонкаларға 
аналогты  жəне  цифрлық  шығулар  қолданылады.  Бейнедеректерді  сақтау 
үшін көлемі 300 Гбайттан кем емес жылдам қатты дисктержəне екіқабатты 
тасымалдағыштарды  оқу  жəне  жазуды  қолдауымен  DVD-жетектер 
қолданылады. 
Мультимедиялық ноутбуктердің 2 ГГц –ке дейін тактілік жиілігі жəне 2 
Гбайт-тан кем емес жедел жадысымен процессорлары бар. Кей модельдер 
бейнеконференциялар ұйымдастыру үшін кіріктірілген веб-камералар 
менмикрофондармен,цифрлықTV- жəнеFM-тюнерлермен толықтырылған. 
Мультимедиялық ноутбуктеркең форматты экрандармен немесе диагоналі 
не менее 20 дюймнен кем емес, рұқсаты1 920х1200 пиксел,жарықтылық 
деңгейінен реттелетін жоғары ашықтық пен кереғарлықпен, шолудың кең 
бұрыштарымен, бликтерді азайтатын көпқабатты шолу бұрыштарымен 
кəдімгі дисплейлермен жабдықталады. Кіріктірілген бейнеадаптердің 256 
Мбайттан жоғары жады көлеміжəне теледидарды қосу үшін стандарттық 
жалғағыштары бар: D-Sub, S-Video, VGA-out.