16
8
4.20 сурет. Типтік қуат блогының құрылымдық сызбасы:
XS1 — қуат блогының желілік жалғағышы; SA1 — желі қосқышы; SA2 —110/220 В желі кернеуін қосқыш; SB1 —
ДЭЕМ қуатын қосу кнопкасы; GND — корпус; Қосу — қуатты бағдарламалық қосу-ажырату; Түзету — ҚБтүзету
сигналы
169
4.21 сурет.Ендік-импульсті модуляция кезінде импульстер қуыс-
тылығынан келетін шығыс кернеудің орташа мәнінің тәуелді-
лігі:
А — сигнал амплитудасы; t — уақыт; t
n
—импульстердің қолданылу кезеңі; t
и
— импульс ұзақтығы; U
шығ
— шығыс кернеу
Түзеткіш-тұрақтандырғыштан келіп түсетін түрлі номиналды импульс
кернеуінен жүйелік блокты қуаттандыратын (U
шығ
) +3,3; ±5; ±12 В тұрақты
кернеу қалыптасады. Егер кернеу қалыпты нормадан асу жағдайында
тұрса, онда басқару торабының бақылау сызбасы түзету (Түзету) сигналын
береді, яғни жүйелік блоктың беткі панелінде жарықдиоды жанады. Олай
болмаған жағдайда, апаттық жағдай белгіленіп, қуат блогы жүктемеден
ажыратылады. F1 сақтандырғышы да қатты қызып кеткен жағдайда, ҚБ
желіден ажыратылады. ДЭЕМ бағдарламалық түрде ажырату үшін (күту
немесе ұйқы режиміне өту) «Вкл» сымы арқылы жүйелік тақтадан сигнал
түседі.
Қазіргі ДЭЕМ-да қуатты басқару сызбасының жеке параметрлерін
орнату мүмкіндігі бар: электр энергиясын үнемдеу үшін монитор жəне
қатты дисктердің автоматты түрде бағдарламалық (бекітілген нұсқа
бойынша) өшуі жəне компьютер жұмысы тоқтаған кезде күту немесе ұйқы
режиміне өтуі (клавиатура арқылы қолмен жүргізу мүмкін).
Басқару үшін қуаты ACPI (Advanced Configuration and Power Interface)
басқарудың
жетілдірілген
интерфейсі
жəне
конфигурациясы
пайдаланылады. ACPI операциялық жүйеге тасымалданатын жəне үстелдік
компьютерлерді, серверлер мен перифериялық құрылғылар қуатын тікелей
басқаруға мүмкіндік береді.
Күту режимінде компьютер электр энергиясын аз тұтыну жағдайына
өтеді, бұл кезде қатты диск жəне монитор өшіп тұрады. Жұмыстық қалыпқа
қайта келу клавиатурадан кез-келген кнопканы басу немесе тінтуірді
жылжыту арқылы жүзеге асырылады.
170
Күту режимінде қатты дисктегі жұмыс үстелінің жағдайы сақталмай-
тындықтан (барлық ақпарат оперативті есте сақтау құрылғысында
сақталады), күту режимінде тұрған компьютер қуатының іркілісі бұдан
бұрын сақталмаған мəліметтердің жойылып кетуіне алып келуі мүмкін.
Ұйқы режимінде компьютер ұзақ уақыт пайдаланылмаса немесе түні
бойы қосулы күйде қалдыру жағдайында орындалады. Ұйқы режимінде
жадтың ішіндегі барлық мəліметтер қатты дискте сақталады, монитор жəне
қатты диск ажыратылып, компьютер өшеді. Компьютер қайта қосылған
кезде жұмыс үстелі толықтай қалпына кедеді. Ұйқы режимінен шығу күту
режиміне қарағанда, ұзақтау болады.
Операциялық жүйенің қуатын басқару қызметі ДЭЕМ үздіксіз қуат
көзінің (ҮҚК) жұмысын басқаруға мүмкіндік береді. Қолжетімді
параметрлер жиыны ҮҚК-нің бекітілген үлгісіне байланысты.
Қазіргі ДЭЕМ-да негізінен 3,3; 5 жəне 12 В кернеуі пайдаланылады, ал
процессор, жүйелік логика микросызбасы, ОЕҚ жəне 1,5-вольтті
видеокартаны қуаттандыру орнатылған түзеткіші бар басты тақта арқылы
жүзеге асырылады. Сондықтан, ДЭЕМ қуат блогында кернеу номен-
клатурасын шектейтін жаңа стандарттарға біртіндеп өтуде.
4.2.9.Температуралық режимнің қамтамасыз
етілуі
ДЭЕМ-ның үздіксіз жұмыс уақыты тек сапалы іріктелген элементтерді
пайдалануға, компьютердің құрылымдық бөліктерін дайындау жəне өндіру
деңгейіне ғана емес, сонымен қатар пайдаланудың климаттық жəне
механикалық шарттарының қамтамасыз етілуіне де байланысты болады.
Микросызбаның бөлінетін қуат күшіне, сыртқы (қоршаған) ортаның
жəне жүйелік блоктың ішкі температурасына байланысты іркілетін
компьютердің сенімді жұмысына элементтік базаның жұмыстық
температуралық режимі айтарлықтай деңгейде əсер етеді.
ДЭЕМ өнімділігінің уақыт өткен сайын дамуы жəне функциялық
жағынан күрделене түсуі тұтынатын қуат күшін де арттырды, оның 40%-
дан астамы жылу бөледі.
Негізгі мəселе
– орталық процессордың тиімді жұмыстық
температурасын қамтамасыз ету. Қазіргі процессорлар көп мөлшерде жылу
бөле отырып, жұмыс кезінде қатты қызады жəне арнайы ауа арқылы еріксіз
салқындату құралдарынсыз қолданылмайды.
171
Қазіргі ДЭЕМ корпусында бөлінетін жылудың жиынтық күші 200 Вт
асады жəне сонымен қатар 5% жалпы жылу бөлу процесінен құралатын,
жасанды жолмен тарала алмайды.
Тиімді температураны қамтамасыз ету үшін ДЭЕМ-да аралас тəсіл –
процессордан жəне қуатты көп пайдаланатын өзге де элементтерден
жылуды жергілікті түрде бұрып жіберу жəне сыртқы орта мен жүйелік
блок температурасының əр түрлілігіне негізделген еріксіз желдету арқылы,
корпус ішінің температурасын азайту болып табылады.
СБИС жəне электрмен қамтамасыз ететін құрылғының күшті транзис-
торларынан жылуды жергілікті түрде бұрып жіберу беткі қабаты үлкен
аумақты қамтитын пассивті көлемді құрылғы– радиаторлар (4.22 сурет)
пайдаланылады.
Радиатор өзінің ойлы-қырлы беттерінің арқасында жеткілікті көлемде
қуаты күшті элемент кристалының жылу контактылерінің аумағын
ұлғайтады, табиғи жəне жасанды түрдегі жылу алмасу процесінің қарқын-
дылығын арттырады жəне жұмыстың температурасының төмендеуіне
жағдай жасайды. Ойлы-қырлы қабат радиатордың пайдалы аумағын, оның
(радиатордың) шағын көлемін сақтай отырып, ұлғайтады.
4.22 сурет. Алюминийден дайындалған (а) және жұқа мыс негі-
зіндегі (б) радиаторлардың конструктивті дайындалуы.
Достарыңызбен бөлісу: |
