Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 2

251
Қырғыз Республикасының негізгі сауда қатынастары ТМД
елдерінің ішінен Ресеймен, Қазақстанмен жəне АҚШ, Түркия,
Қытай Халық Республикасы сияқты шет елдермен жүргі-
зіледі.  90-шы жылдардан басталған реформадан кейінгі Қырғыз 
Республикасының əлеуметтік-экономикалық дамуы 2 кезеңнен 
тұрады. Алғашқы кезең – 1992-1994 ж.ж. аралығы, барлық 
экономикалық көрсеткіштердің төмендеуімен, сыртқы сау-
да қатынастарының үзілуімен, өндірістің құлдырауымен си-
патталады. Екінші кезең – 1995 жылдан кейін,  реформалардың 
аяқталуымен, экономикалық құлдырау бəсеңдетіліп, экономика-
ның өрлеуге бет алуымен байланыстырылады.
Қырғыз Республикасында жүргізілген экономикалық ре-
форманың басты бағыттары – бағаны босату, инфляция деңгейін 
төмендету мен тұрақтандыру, ұлттық валюта тұрақтылығын 
қамтамсыз ету, бюджет тапшылығын қысқарту, экономиканың 
белгілі секторларын монополизацияландыру, мемлекеттік жеке-
шелендіру бағдарламасын орындау, халықты əлеуметтік қорғауды 
нығайту болып саналды. 1994 жылы Қырғыз Үкіметі мен ХВҚ  
арасында экономикада құрылымдық өзгерістерді қамтамасыз 
ететін кешенді бағдарламалар қабылданды. Осы бағдарламаларға 
сəйкес сыртқы қарызды реттеу, тиімсіз кəсіпорындардың құры-
лымын өзгерту, реформаны жетілдіру үшін құқықтық базаны 
нығайту іс-шаралары жасалды. 
1997 жылы «Адамзатты тұрақты дамытудың ұлттық стра-
тегиясы» қабылданды. Бұл стратегияны іске асырудағы басты 
міндет – халықтың əл-ауқатын жоғарылату, өмір сүру деңгейін 
көтеру, білім беру мен денсаулық сақтау саласындағы қызмет 
көрсетулерді тиімді əрі толық қамтамсыз ету. 1994 жылы Ұлттық 
банк  пен үкімет бірлесе отырып,  тиімсіз кəсіпорындарды бюд -
жет қаражаттарымен қаржыландыруды тоқтату туралы шешім 
қабылданып, банк жүйесінде де реформалар жүргізілді. Рефор-
маның алғашқы кезеңінде халық табысы, өмір сүру деңгейі, 
сауаттылық деңгейі сияқты өмір сапасын анықтайтын негізгі 
көрсеткіштер төмендеп, болған гиперинфляция нəтижесінде ха-
лықтың айтарлықтай бөлігі (70%-1996 ж.) кедейшілік шегінде 
өмір сүрді.
1996-1997 ж.ж., яғни екінші кезеңде жаңа экономикалық 
бағыттар анықталып, мемлекеттік бюджет тапшылығы ЖІӨ-ге

252
5,2% қысқарды. Осы кезеңде шығынды мемлекеттік кəсіп-
орындарды жою немесе қайта құру жобаларын (ПЕСАК) 
қаржыландыру 200 мың долларды құрады. Ауылшаруашылық 
секторды дамыту (АПЕАК)  жобасына 41,8 млн долл. қаражат 
жұмсалған. Қаржылық даму барысында бұл жобаға 1996 ж. АДБ 
(АБР) 19,3 млн долл. қосымша бөлді. 1996 ж. күшіне енген Қаржы 
секторын қайта құру бағдарламасының басты міндеттері болып:
–  жаңа банктік емес институттарды құру жолымен қаржы 
секторын қайта құрылымдау;
–   ҰБ-ке кеңестік көмек көрсету;
– Қаржы министрлігіне, коммерциялық банктерге көмек 
көрсету болып саналады (ФинСАК бағдарламасы бойынша 
 
1996ж 22,6 млн доллар түскен).
Сондай-ақ, денсаулық сақтауды қайта қалыптастыру,  білім беру,
қарттарға əлеуметтік қорғау көрсету, кедейлікті жеңу, еңбекпен 
қамту  атты ұлттық əлеуметтік бағдарламалар іске асырылуда.

жүктеу 1,13 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: