Ұлттық ТӘрбие негізі -балабақшада әдістемелік қҰрал

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ҰЛТТЫҚ ТӘРБИЕ НЕГІЗІ –БАЛАБАҚШАДА 
 
ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қарағанды – 2011 
 
 

 
Қарағанды қаласының білім бөлімінің ғылыми әдістемелік кеңесі ұсынған 
 
Құрастырғандар: Сакенова К.С Дюсекеева Р.К 
 
 
 
« Ұлттық тәрбие негізі –Балабақшада » 
 
 
 
 
 
Әдістемелік құрал - Қарағанды: ҚҚББ баспасы 
 
 
 
Әдістемелік құрал балабақшаның тәрбиеленушілерінің бойына халықтық педагогиканы,салт –
дәстүрді дәріптеу жұмыстарын ұйымдастыру әдістемесіне арналған. 
 
Әдістемелік құралда білімдік, танымдық, дамытушылық тәрбиелік мәні бар балабақшаның 
топтарына арналған тапсырмалар берілген. 
 
Педагогикалық иституттар мен университеттердің мектепке дейінгі мамандарды тәрбиелеу мен 
оқытуға даярлайтын мамандығының студенттеріне балабақшаның тәрбиешілеріне ұсынылған. 
 
 
 
 
 
 
 
 

Пікірін жазғандар : 
 
ҚМКҚ №42 «Тілек» балабақшасының директоры Аугалиева Р.А 
 
ҚМКҚ №42 «Тілек» балабақшасының әдіскері Хайырова А.М 
 
 
 
 
 
 
Сакенова К.С 
 
Дюсекеева Р.К ., 2011 
 
Алғы сөз 
 
Елімізде білім, тәрбие беру саласында ежелден келе жатқан халық тарихының салт дәстүрінің 
рухани ата –баба мұраларының алатын орны зор. 
 
Ертеден халқымыздың інжу –маржандары қазақ халқының ұлы ойшылдары Қорқыт ата ӘбуНасыр 
әл-Фараби, Жүсіп Баласұғын, Қожа АхметЯссауи, Махмұт Қашқари, Жиренше Бұхар жырау Бергі 
заманда Абай, Ыбырай, Шоқаннан мұра болып қалған асыл сөздер халқымыздың бойына өшпес із 
қалдырумен келеді. 
 
Ержүрек батыр Бауыржан атамыздың асыл қазынамызға қосқан үлесі қанша ма десеңші?! 
 
ҚР Білім және ғылым министирлігінің шешімімен қабылданған Қазақстанның Республикасындағы 
мектепке дейінгі мекемелерде ұлттық рухты жаңартуды аса маңызды стратегиялық бағыттқа алып 
отыр. 
 
Осы жолда негізгі міндетіміз оқу ұйымдастырудағы іс-әрекетімізде ұлттық рухта тәрбиелей 
отырып білім сапасын арттыру. 
 

Елбасының «Балапан «балапан бағдарламасы -ұрпақ тәрбиесіне айрықша мән берілген ерекше 
құжат.Тәрбиенің негізі отбасында қалыптасады дегенмен мұнан кейін балабақшаның да ролі 
зор.Ұлттық тәрбиеден салт –дәстүр ауыз әдебиетінен нәр алып өскен ұрпақ қай кезде де аталар 
аманатына адал боларына кәміл сенеміз. 
 
Ұлттық салт дәстүрді мәдениетпен өнерді насихаттау –тәрбиенің төресі. Көкпар, бәйге, қыз қуу, 
теңге алу, аударыспақ,т.б ойындарымыз арқылы қазақи қайнардан тәлім алса ұлттық 
құндылықтарды бойына сіңіріп өседі. 
 
Балабақшадағы сәбилерге жоғары деңгейдегі ұлттық сана сезімді,рухани мұраларға және ұлттық 
мәдениетке деген құндылықтарды қалыптастырып, рухани мұраға және ұлттық мәдениетке 
құндылық қатынастарын қалыптастыру отансүйгіштік, ұлттық намыс сезімдерін қалыптастырады. 
 
Балабқшадағы ұлттық тәрбие берудің мақсаты: Ұлтжандыққа отансүйгіштікке тарихын мәдениетін 
салт-дәстүрін терең меңгеруге ана тілін қадірлеуге үйрету. 
 
Балабқшадағы ұлттық тәрбиенің міндеті ата бабамыз қолданған үрдіс пен бүгінгі жаймен 
саралап,халықтық педагогиканының асыл мұралары негізінде саналы тәрбие беруді қилыстыру. 
 
Балабақшадағы ұлттық тәрбиені өзектілігі 
 
Тәрбиеленуші сәбилерді рухани ізгі қасиеттерге баулып,тәрбиенің көздері ана тілі мен әдебиетін, 
тарихы мен өнерін қастерлеуге халықтың салт –дәстүрлерін аялай білуге ұлттық 
құндылықтарымызды дәріптеу болып табылады.Сәбилердің жас ерекшелігін ескере отырып елін 
жерін қорғауда атадан балаға мирас болып қалған тарихын салт дәстүрін,ана тілін қастерлеу 
үлкенге –құрмет кішіге ізет көрсетуін мұра етіп,тәуелсіз еліміздің парасатты адамгершілігі биік 
білімді азаматтарын тәрбиелеуде адами қасиеттерді қамтып білімді ұлттық қасиетті түсінетін тұлға 
тәрбиелеу. Қайырымдылықты–халықтан,пайымдылықты- қариядан үйрен деген ұлтымыздың тал 
бесіктен жер бесікке дейінгі екі аралықтағы өмірінің мәні боларлық адами қасиеттермен әдет 
ғұрыпты оқу ісәректін ұйымдастыруда үйреніп,алдағы өмірлерінде арқау болатынын 
ұғындыру.Бүгінгі ғаламдану процесінде ұлттық құндылықтарды сақтау мен өзінің бет-бейнесін, ізгі 
дәстүрлерін сақтау жолындағы күрес ұлттық сананы сақтау күресі екенін түсіну. 
 
Ұлттық тәрбие деп жеке тұлғаның ұлттық сана сезімі мен мінез-құлқының ана тілін, ата тарихын, 
төл мәдениетін және ұлттық салт-дәстүрлерді меңгеруі негізінде қалыптасуын айтамыз. 
 
Серғазы Қалиев этнопедагог, профессор:– Ұлттық тәрбиені балабақшадан бастауымыз керек. «Не 
ексең, соның орасың» демекші, балаларымызды қандай жолға бастасақ, олардың сол бағытты 
алатыны белгілі. Ал біздің ата-бабаларымыздан қалған асыл мұрамыз – тәрбиеміз қазақтан басқа 
ешкімде жоқ үлгі. Ал біз соны пайдалана алмай отырмыз. Мойындау керек, қазір мектептеріміз 
тәлім-тәрбие бағытынан ауытқып, тек оқытумен шектеліп қалған. Сондықтан да балабақша, 

мектептерге ұлттық тәрбиені енгізетін кез жетті. Әлбетте ұлттық тәрбиенің жанында ұлттық білім 
беру жүруі тиіс. Осы екеуін үйлестіру арқылы білім беру жүйесінің қазіргі тәжірибесін ұлттық 
инновациямен алмастыру керектігін қазір көпшілік көтеріп жүр. Құзырлы министрліктің осы 
мәселеге лайықты көңіл бөлетін күні алыс емес деп сенемін.Ұлттық мәдени құндылықтар 
дегеніміз не? Қарапайым тілмен айтқанда ұлттық мәдени құндылықтар – белгілі бір ұлтқа, ұлт 
азаматына тән зат, адами қадір-қасиет, яғни халық ғасырлар бойы жинақтаған ұлттық рухани және 
материалдық құндылықтар. Адамдардың бойында қалыптасқан имандылық қадір-қасиеттер 
рухани құндылықтарға, ал адамдардың қолымен жасалған тұтыну заттары мен кәсібі материалды 
құндылықтарға жатады. Өзімізді өзіміз бағалай білуге бет бұру – ұлттық байлығымызды игеру, 
ұлттық санамызды дамыту. Ұлттық құндылықтарды іріктеп, оқыту процесіне енгізу арқылы ұлттың 
тұнып тұрған асыл мұралық рухани байлығынан болашақта ел билейтін ұрпақтарды сусындатып, 
отбасында да, мектепте де ұлтжандалылық пен отаншылдыққа баулып, өз халқын, өз мемлекетін 
көздің қарашығындай қорғайтын тұлғаларды тәрбиелеп шығару. Өз ұлтын қадірлеп-қастерлеген, 
ұлт қадірін білген азаматтың бірі Ж.Аймауытов: «Мен халыққа кіндігіммен байланып 
қалғанмын.Оны үзе алмаймын.Үзу қолымнан келмейді» - дейді. Сырым Датұлы: «Мен ағайынды 
екеумін:бірі -өзім, екіншісі-халқым» - дейді. Алтынай Жайтапова, педагогика ғылымының 
докторы: – Ата-бабамыз мұраға қалдырып кеткен рухани дүниетанымымызды басшылыққа ала 
отырып, мектепке дейінгі мекемеге, мектептерге ұлттық инновацияны енгізуге барынша күш 
салуымыз керек. Инновация дегеніміздің өзі – жаһандану заманында ғылымның, жаңалықтың 
өндіріске енгізілуі ғой. Ең басты айтарым, қазақ халқының ұлттық тәрбиесі – әлемде теңдесі жоқ 
тәрбие. Жалпы «ұлттық» деген сөздің астарында елге-жерге деген құрмет жатыр емес пе? Міне, 
біздің жастарда дәл осы қасиет жетпей жатыр. Оқу процесі кезінде де сөз жоқ, ұлттық 
инновацияның маңызы зор. Қысқасы, ұлағатты ұрпақ өсіруде осы ұлттық инновациялық әдіс-
тәсілдер таптырмайтын құрал бола алатындығына ешкім дау айтпаса керек 
 
Қазақ халқының осындай дәріптеуге, қастерлеуге, дамытуға тұрарлық ұлттық  рухани және 
материалдық құндылықтары туралы ұлағатты, құнды ойларын халық игілігіне, келешек ұрпақты, 
ел-жұртқа ие болар азаматтарды тәрбиелеуге неге қолданбасқа?  
 
Қоғамдағы адамдар жасаған рухани, материалдық, мәдени құндылықтардың алмасуы оқыту 
процесі арқылы жүзеге асырылады.Соның ішінде сын тұрғысынан ойлау жобасы арқылы оқыту – 
саналы процесс екенін айтқым келеді. Интеллектуалдық деңгейі жоғары тұлғаны қалыптастыру 
үшін, оны оқытып қана қою жеткіліксіз. Оны тұлға ретінде жан – жақты дамытуға қолайлы, 
оқытудың шығармашалақ түрін жасау қажет, яғни шығармашылық оқу әрекетін туғызу қажет. Бұл 
баланы, берілген оқу материалын жаттап алу ғана емес, керісінше өз бетімен білім алу үшін 
ізденуге үйретеді. 
 
Жеке тұлғаны ұлттық тәрбие арқылы дамыта отырып, нақты әрекет арқылы оқытуда төмендегі 
құндылықтардың болуы қажет: 
 
- белсенді қарым-қатынас:  баламен тәрбиешінің әрбір мәселеде өз көзқарастарын білдіріп 
отыруы;