Дискуссияны жүргізу әдістемесі
І кезең – бағдарлау
33-сурет.
ІІ кезең – бағалау
34-сурет.
ІІІ кезең – бітісу
35-сурет.
І кезең – бағдарлау
Ол рет-ретімен бірінен кейін бірі кезектесіп өтетін жеті этаптан тұрады:
І этап. Дискуссияның басында жетекші дискуссиялық проблеманың өзектілігі мен күтілетін нәтижені түсіндіреді.
ІІ этап. Дискуссияға қатысушыларды таныстыру, оларға төс белгіні табыстау.
ІІІ этап. Жетекші тағы да бір рет дискутанттардың шұғыл араласуын қажет ететін, шешімін таппаған дискуссиялық проблемалық көзқарастар мен қарама-қарсы сауалдарды алға тартады.
IV этап. Жетекші өте қысқа түрде дискуссияның өткізілу технологиясы, сауалдар мен жауаптары туралы, ереже және жалпы сөз сөйлеу тәртібін баяндайды. Оның үстіне жетекші, әрбір қатысушы өз пікірін білдіруі шарт; басқаның сөзін бөлмей, өз ойын белгілі бір дерекке сүйене отырып нақтылауы қажет; бүкіл пікірталас кезінде өзара жағаласуға жол бермей, іскер ахуалды сақтап отыруға тиісті екендігі ұстаздар тарапынан айтылады.
V этап. Бүкіл пікірталас бойында жетекші ұсынылған проблеманың шешуге деген жоғары деңгейдегі қызығушылықты сақтап, ақпарат жинаудағы қызу ат салушылықты қалыпты ұстауға күш салады.
VI этап. Дискутанттар жетекшінің басшылығымен терминдердің түсініксіз қолданылуына жол бермеуге тырысады.
VII этап. Жетекші қатысушылардың көмегімен шағын қорытынды шығарады.
Білім беру формаларында бір қарағанда мағанасы жағынан өте ұқсас,бірақ әртүрлі 10 термин бар. Олардың әр қайсының өз мағанасы бар және оларды өткізу технологиясында айырмашылық үлкен. 1-кестеде негізгі алтауы көрсетілген.
1-кесте
Күрделі ұғымдарды салыстыру
№
|
Термин
|
Түсіндірілуі
|
Сөздің шығу төркіні
|
1
|
Дискуссия
|
Ұжымдық талқылау, зерттеу, ақпараттарды, идея, пікірлерді салыстыру,
|
«discussio» (лат.) – зерттеу, талдау
|
2
|
Қақпайлау (полемика)
|
Ашық ой күресі. Қолданылатын әдістері: сын, жұрт алдындағы күтпеген шабуыл. «Өзгенің» ойын ашық жоққа шығару. Тұлғалық «дұшпандық» пиғыл
|
«polemikos» (гр.) – дұшпандық
|
3
|
Диспут
|
Ауызша ашық талқылау, түрлі көзқарастарды (шешім қабылданбай) айқындап алу.
|
«disputare» (лат.) - талқыға салу
|
4
|
Пікірталас
|
Идеялар, позициялар, ойлар арасындағы қарама-қарсылық.. Жеке пікірін қорғау. Тақырыптан жеке басқа ауысу.
|
«пкірталас»-байырғы қазақ сөзі, жеке пікірлердің қайшылығы
|
5
|
Дебаттар
|
Жарыссөзде айтылған позицияны жоққа шығарып, терістеу. Белсенді түрде арандатушы сауалдар қою.
|
«debats» (фр.) – жарыссөз,
сөз айтыс
|
6
|
Демагогия
|
Шынайылық пен ақиқаты туғызуға септігі тиетін әдістер жиынтығы
|
«demagogia» (гр.) –алға қойған мақсаты жолында фактілерді өңін айналдырып қолдану
|
Кейінгі кезде қоғамның әр саласында қолданысқа ие бола бастаған демология терминіне көңіл аударайық (36,37-сурет).
ІІ кезең – бағалау
I этап. Ол дискутанттардың кіріспе сөзімен басталады. 2-3 адамның сөздерінен кейін, дискуссия басталып, сұрақтарға жауаптар беріле бастайды. Осылайша пікір алмасу орын алады.
IІ этап. Қатысушы әуелі сөйлеп, содан кейін, өзінің ұсынысын тұжырымдайды.
III этап. Жетекші тақырыптан ауытқу мен «жеке шарпысуларға» жол бермеуі керек.
IV этап. Жетекшінің барша әрекеті қатысушылардың белсенділігін арттыруға жұмсалуға тиіс.
V этап. Мақсат: айтылған идеяларға анализ жасау және белгілі бір уақыт шегінде (әрбір 10-15 минут сайын) ары қарайғы шешім қабылдауға әсер етететін түйіндеулер жасау.
36 сурет.
Демагогия әдістерінің классификациясы
-фактіні өткізу -назар аудару- -жуық сауалға -логикалық
-айқын фактіні лардың байқал- жауап беру қысым
өткізу май араласуы -ақылгөйлік ин- -бопса (шантаж)
-қате болса да, -себеп-салдар тонация (штамп) -жанжал
өз тұжырымы байланысының -белгісіз беделдер-
бұзылуы ге сілтеме жасау
37-сурет
Достарыңызбен бөлісу: |