Лекция №1
Тақырыбы: Кіріспе.
Лекция жоспары
1.Экологиялық ресурстарға кіріспе.
2.Табиғи ресурстар
Экологиялық ресурстарға кіріспе.
Экологиялық ресурс – табиғи ресурстар: оларға таза атмосфералық
ауа, таза су, табиғаттың көрікті жерлері, табиғи қорлар, тазалағыш және
сүзгіштік қасиеті бар батбақты жерлер және т.б. жатады.
Экологиялық ресурстар дегеніміз- белгілі бір параметрлерді корсететін
экологиялық факторлардың жиынтығы, бұл , өсімдіктердің өсу
мүмкіндігін анықтайды.
Экологиялық ресурстар - табиғаттағы экологиялық тепе-теңдікті
қамтамасыз ететін орта түзуші компоненттер , атап айтқанда , энергия ,
заттар және организмдер.
Экологиялық ресурстардың , табиғи ресурстардан айырмашылығы үшін
жалпылама келесі сипатты берді. «Экологиялық ресурстар дегеніміз –бұл
жер ресурстарыны және жерді пайдалаудың компоненттері , олардың ішкі
бағалығы белгілі , немесе жер бетіндегі халықтардың жерді ұзақ уақыт
пайдалануы үшін жергілікті , аумақтық және глобалдық деңгейдегі
тұрақтылығын қамтамасыз етеді».
Экологиялық ресурстардың кездейсоқ жағдайы табиғи ресурстар
болып табылады – бұл да адамзаттың тікелей пайдаланатын экологиялық
ресурстарына жатады. Әртүрлі салада , әртүрлі табиғи ресурстар
пайдаланылады, бұл жағдайда , экологиялық ресурстар осы салаларға
сәйкес анықталады , мысалы:1. Ауыл шаруашылығындағы экологиялық
ресурстар –бұл өсімдікті өсіру үшін белгілі бір дәрежеде әсер ететін
экологиялық факторлар.
2. Ауа бассейнінің экологиялық ресурсы – ауадағы зиянды заттар
концентрациясының санитарлық-гигиеналық нормадан асып кетпеуін
кәсіпорынының жинақтау мүмкідігі.
Экологиялық ресурстар тек қана адамзат қажеттілігін тікелей
қанағаттандырып қана қоймайды , сонымен қатар келесі функцияларды да
орыдайды;
-Өсімдіктің жіне жануарлардың популяцияларының санын жіне әртүрлі
биологиялық түрлілігін ұстап тұрады;
-Ландшафтардың депоративтік жіне ғылыми зерттеу құндылығын сақтау;
-Су және топырақ ресурстарын қорғау ;
-Жергілікті жіне аумақтық климатты және атмосфера құрамын ретке
келтіріп отыру және де басқа көптеген жұмыстарды атқарады.
Экологиялық ресурстарды басқару.
Экологиялық ресурстарды басқару дегеніміз –бұл , адамзаттың
қоршаған ортамен бірігіп әрекет етуін басқару және адам қоғамының
қоршаған ортаға тигізетін әсерін басқару. Бұл жағдай , табиғи ортаны жәй
ғана басқару болып саналмайды. Экологиялық ресурстарды басқарудың
мақсаты мыныда , бұл жерде экожүйелік қызметті ұстап тұру және оны
қорғауды қамтамасыз ету , бұл, біздің болашақ ұрпақ үшін жасалады ,
сонымен қатар , экожүйелік бүтінділікті этикалық , экономикалық және
ғылыми факторларды есепке ала отырып сақтауды қамтамасыз етеді.
Экологиялық ресурстарды басқару, ресурстарды қорғау және адамдар
қажеттілігін қамтамасыз ету барысында пайда болатын қарама –
қайшылықтарды теңестіріп отыруы тиіс. Сонымен , экологиялық
ресурстарды басқару , қоршаған ортаы қорғау және тұрақты түрде даму
жағдайымен байланысты болады.
Қоғамдық ұйымдардың қатыасы.
Жасылдар.
Жасылдардың глобалдық хартиясында былай деп айтылған,
экологиялық ресурстар , табиғат пе адамдардың қатар өмір сүруі және
тұрақты түрде дамуы үшін өте маңызды және экологиялық даналықтың
бірқатар компоненттері былайша корсетілген:-Адамзат жаратылысы
табиғи әлемнің бір бөлігі екендігін мойындаймыз және біздер өмірдің
барлық формаларының ерекше құңдылығын бағалаймыз, оған оның
адамзатқа жат формалары да енеді:
-Жерді және оның ресурстарын сақтаушы ретінде әлемдегі түземдік
халықтардың данышпандығында мойындаймыз.
-Біздер адамзат қоғамының планетадағы экологиялық ресурстарға
тәуелді екендігін мойындаймыз және экожүйенің бүтіндігін қамтамасыз
етуге, биологиялық түрлілікті және омірдегі жүйелерді ұстап тұратфн
үйлесімділікті сақтап тұруға тиіспіз. Бұл жағдай мынандай ұстанымдарды
талап етеді:
-Біздер планетаның ресурстық және экологиялық аясында шектеулі
өмір сүруге үйренуіміз керек.
-Біздер жануарлар және өсімдіктер әлемін қорғауға тиіспіз және
табиғи элементтерден тұратын өмірді сақтауымыз керек: ол жерден ,
судан , ауадан және күннен тұрады
-Білімі шектеулі жерлерден , сақтанып жүретін жолды таңдауымыз
керек.
-Бұл жағдайлар , планетадағы бай ресурстарды қазіргі және болашақ
ұрпақтарды қамтамасыз ету үшін сақтауға тиісті екенімізді міндеттейді.
Пайдаланылған әдебиеттер :
Негізгі әдебиеттер:
1.Ақбасова А.Ж., Саинова Г.Ә. Экология. Алматы:Бастау,2003 2.Бейсенова Р.Р.
экология және тұрақты даму пәнінен дәрістер жинағы Оқу құралы. Астана 2010
жыл.
3. Мұқаұлы С., Үпішев Е. Табиғат пайдалану экономикасы. Оқу құралы - Алматы:
Экономика, 1999
Қосымша әдебиеттер:
1.Фурсов В.И. Экологические проблемы окружающей среды. Алма-Ата, «Ана тілі»,
1991.
2.Байтулин И.О. Экология Казахстана. Алматы, 2003.
3.Николайкин Н.И. и др. Экология М.: Дрофа, 2003.
Достарыңызбен бөлісу: |
