Кіріспе зерттеу тақырыбының өзектілігі

Үй шаруашылығына байланысты атаулар

жүктеу 2,58 Mb. бет 42/61 Дата 12.04.2023 өлшемі 2,58 Mb. #42126 түрі Құрамы

Навигация по данной странице:

• Шарбақ
• Дарақ 1.

Үй шаруашылығына байланысты атаулар: Сақыра (Орал., Казт.) – дала, үй сырты. Төсекті сақыраға сал. Арабша сақе 1) ашық кеңістік; 2) үй сырты; 3) алаң . Шарбақ (Гур., Тең.) – алаң (су алаңы), құрма аудың екі басының арасындағы бос алаң, бос жер. Аушылар шарбаққа қайықпен кіреді де, ауға түскен балықтарды алады. Дәлдіз (Маң., Маңғ.) – дәліз, ауыз үй, кіре берістегі үй. Жаздыгүні көбінесе дәлдізде отырамыз. Үйіміз үш бөлмелі, оның бірі – дәлдіз. Парсыша даһлиз (даһлиз хана) кіре берістегі бөлме. Күп (Гур., Маңғ.) – сайдың тұйық, ояң жерлеріне иірілген су. Долапаның ойындағы күптен атамызды дүздіріп өттік. Сақ 1.(Ақт.: Қараб., Ырғ.; Қост.; Жітіқ., Торғ., Жанг.; Қ.орда.: Қарм., Арал.; Рес., Орын.) - мал жегеннен кейін қалған қырқынды, шөп қалдығы. Малдан қалған сақты бір бөлек үйіп қою керек. 2. (Алм., Шел.; Жамб., Жам.) – бидай, тары, жүгері жармасы. Жүгерінің сағанынан көже жасапты. Парсыша сагэ өсімдік сабағы, сәпг – ұсақтану, ұнтау. Рабат (Гур., Маңғ.) – сарай. Оның үйі рабат қой [45, 41-б.]. Әйет (Түрікм.: Ашх., Тары., Тедж., Байр.) – дуал. Үлкен әйеттің ішіндегісінің бәрісі қауын мен қарбыз. Айна 1. (Түрікм.: Небид., Ашх.,) – әйнек, шыны. Айнаның қаттығынан тереземіз оңдалмай тұр.2.(Түрікм.;Таш., Мары., Тедж.) – терезе. Маржан терезенің апышқасын ашшы. 3. (Сем.,Абай.; Орал., Жән.) – рентген. Олар айнаға түсуі тиіс.Білген адамдарға: науқастанып «айнаға» түсіп келуге кетті деуге бекінді. Түрікменше айна шыны, әрі терезе.Қарақалпақ, әзірбайжан тілдерінде де айна сөзі шыны, әйнек деген мағынаны береді. Осы сөздердің қайсысының болмасын төркіні араб, парсы тілдері. Дарақ 1. (Қ.орда.: Сыр., Жал., Қарм., Арал; Түрікм.: Красн., Ашх., Таш.; Маң.: Шевч., Маңғ.; Ауғ., Ир.) – биік, зәулім ағаш. Тауға біткен дарақтың саясындай салқын екен (Маңғ., Шевч.). Орнына тұра сала дереу дая, Түбінен дарақтардың тауып сая. Ақпарым күшті арнамын, аяғым айдын шалқыған, Миюалы дарақпын. Бұтағым бұлт шарпыған «Аралбай ақын). 2. (Шымк.,Түркіс.) – ағаш. Есіктің алдына дарақ егіп тастаңдар. Бұл сөздің төркіні – парсы тіліндегі дарахт сөзі. Өзбек, ұйғыр тілдерінде осыған жақын үлгіде дәрэхт болып айтылады, қазақ тілінің сөйленістері мен қарақалпақ тілінде ол дарақ деген үлгіде игерілген. жүктеу 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз