Кіріспе зерттеу тақырыбының өзектілігі

Адамның әлеуметтік күйін (әр түрлі жағдайын) білдіретін сөздер

жүктеу 2,58 Mb. бет 41/61 Дата 12.04.2023 өлшемі 2,58 Mb. #42126 түрі Құрамы

Навигация по данной странице:

• Қимыр
• Беденді
• Керім 1.

Адамның әлеуметтік күйін (әр түрлі жағдайын) білдіретін сөздер: Ахұн (Түрікм.: Ашх., Красн., Таш.; Гур., Маң.) – мешіт ұстайтын, медреседе бала оқытатын молда. Қарақалпақ, түрікпен тілдері мен татар тілінің кей диалектілерінде де бұл сөз осы мағынада ұшырайды. Біз не білеміз, Ақұнға оқымаған адамбыз. Уәли (Түрікм., Гур.,Маң.) – білімді, жан-жақты хабары бар адам. Бұл қазақтың ішінен Шешендер өтті толғаған, Уәлилер өтті зайырлы Болашақ алдын болжаған. (Қашаған). Уәли – араб сөзі, қазақтың қазіргі жалпыхалықтық тілінде ол тек кісі аттарында ғана кездеседі. Ұйғыр тілінде уали киши деп құрмет тұтатын адамды айтады. Қимыр (Гур., Маңғ.) – жеңіл жүрісті әйел. «Мың бір түнде» қимыр әйелдің неше атасы бар. Беден (Түрікм.: Красн., Ашх., Таш., Мары.; Ақт., Ырғ.) – мүсін, тұлға, бейне. Балқасым бедені келіскен адам еді.Түрікменше беден дене, организм , қарақалпақша бадан деген мағынаны береді [43, 101-б.]. Беденді (Ақт., Ойыл.; Гур., Маңғ..) – әдемі , ажарлы, келбетті. Әлгі сен ұнатып жүрген ат өте беденді екен. Сағира (Гур., Маң.) – сәби, жас, жетім бала.Ол жастайынан сағира қалса да, өмірдің қиындықтарына төтеп берді. Керім 1. (Орал., Жән.;Гур., Есб.,Инд.; Көкш.,Щуч.) – жақсы, тамаша, әдемі. Ол өлеңді керім айтады. 2. (Гур., Маңғ.; Ақт., Қараб.) – таңырқарлық, ғажап. Ол: - Тіпті бар ғой,керім! – деп тамсанады [44, 322-б.]. Азар 1. (Ақт., Ырғ.,Қост., Жанг.) – жәбір, қорлық. Ақбаланың азары батып барады. 2.( Қост., Жанг.) – реніш. Сен оны азар қылма. 3. (Қост., Жанг.) – тынышсыз. Балам, азар болма. Сардар. (Гур., Маңғ.) – ерте-кездегі алым-салық жинайтын адам. Иса болыс, өткен ғасырдың 70жылдарына дейін сардар болып келді. Парсыша сардар қолбасшы, әскер басы; командир. Сөз түбірі парсының «сәр» сөзі, негізгі мағынасы – бас , сар басты, сардар бас қолбасшы. Сағыр (Гур., Маң.) – балиғатқа толмаған жас бала. Құдайберген балдарының бәрі сағыр.Түрікше сығар кішкентай , парсыша жас сұлтан, арабша жас бала болу деген мағынаны береді. жүктеу 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз