Тақырып 8. Әуе кеңістігін қорғаудың әлеуметтік-экономикалық мәселелері

2. 
   Әуе бассейінің сапасын бағалау
   
3. 
   Кейс қарастыру «Қоршаған ортаны жақсарту стратегиясы»
   

1. 
   БҚО-ның әуе бассейінің экологиялық жағдайы
   

З жыл ішіндегі өндіруші жағдайына келтірілген Энергоблок құрылысына кеткен шығынды анықтаңыз, егерде жылдық құрылыс-монтаждық көлемі 10 млн.тенге болса. Бір қалыпты өндіру шығындарына әкелу нормативтік коэффициенті - ЕНП = 0,08.

3. 
   Аймақтар ресурстарын игерудің қоршаған ортаға әсері
   
4. 
   Қоршаған ортаның ластануынан экономикалық, әлеуметтік зияндарды анықтау
   

Ресурстарды үнемдеу мен табиғат қорғау шараларын ынталандыру жүйесін жетілдіру

Әдебиеттер: 1,5,8,11,13,18,29,33
Тақырып 10. Табиғатты пайдаланудағы ғылыми-техникалық жетістіктер.Өндірістік-шаруашылық қызметтерді экологиялау

СОӨЖ жоспары

1. 
   Ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіпте суды үнемдеудің жаңа технологияларын қолдану
   

2. 
   Аз қалдықты және қалдықсыз технологиялардың экономикалық тиімділігі
   

1. ҒТЖ-ді тез арада өндірісте пайдалануын экономикалық ынталандыру

1. Кәсіпорын қызметінің кіріс және шығыс жақтарын дқрыс есептеуге мүмкіндік беретін қандай зерттеу әдісі?

A) Тарихи- тану

B) Нормалау

C) Жүйелік

D) Баланстық

E) Диалектикалық

2. Табиғат байлығын қорғау-.............

A) Оны залалсаздандыру болып табылады

B) Оны тиімсіз пайдалану болып табылады

C) Оны тиімді пайдалану болып табылады

D) Оны зерттеу әдістер арқылы зерттеу

E) Оны молайтып, заңдастыру

3. Табиғат ресурстарының жіктелуі- бұл................

A) Арнайы белгілірі бойынша топтарға бөлінуі

B) Қайта қалпына келу дірежесі бойынша топтарға бөлінуі

C) Пайдалану ұзақтығына байланысты топтарға бөлінуі

D) Химиялық және биологиялық қасиеттері бойынша топтарға бөлінуі

E) Пайдалану сипаты бойынша топтарға бөлінуі

4. Сарқылу дәрежесі бойынша табиғат ресурстары............. болады

A) Сарқылатын, сарқылмайтын

B) Қалпына келетін, қалпына келмейтін

C) Дәстүрлі, дәстүрлі емес

D) Табиғи, жасанды

E) Өндірістік, өндірістік емес

5. Басқалай ресурстар түрімен ауыстыруға болатын табиғат ресурстары қалай аталады?

A) Қайта қалпына келетін

B) Антропогендік

C) Дәстүрлі

D) Бағаланған

E) Ауыстырылатын

6. Белгілі географиялық аймақтарда кездесетін табиғат ресурстары қалай аталады?

A) Ұлттық

B) Өндірістік

C) Локалдық

D) Дүниежүзілік

E) Аймақтық

7. Қоршаған ортаның табиғи ластануы- бұл..............

A) Өндірістік немесе басқалай объектілер орналасқан территорияның қоршаған ортасының ластануы

B) Қоршаған ортаның бөлек химиялық заттармен, оның компоненттері мен элементтерімен ластануы

C) Өнеркәсіп кешендердің қызмет етуінен қоршаған ортаның ластануы

D) Мемлекет территориясынан шықпай қоршаған ортаның ластануы

E) Адамның іс- әрекетіне байланысты емес қоршаған ортаның ластануы

8. Қоршаған ортаның биологиялық ластануы– бұл...........

A) Тек қана микроорганизмдермен емес, сондай- ақ экожүйені бұзатын макроорганизмдердің кобеюімен қоршаған ортаның ластануы

B) Қоршаған ортаның бірнеше жүз жыл(аргон және т. б) таралмайтын зиянды элементтермен ластануы

C) Қоршаған ортаның бөлек химиялық заттармен, оның компоненттері мен элементтерімен ластануы

D) Өндірістік немесе басқалай объектілер орналасқан территорияның қоршаған ортасының ластануы

E) Тұрғындар қоныстанған ауылдар, қалалар мен аудандар территориясынан шықпай қоршаған ортаның ластануы

9. Табиғи бостандық жағдайындағы тірі организмдер жиынтығы қалай аталады?

A) Ноосфера

B) Биосфера

C) Экология

D) Гидросфера

E) Жануарлар әлемінің ресурстары

10. Алмастыруға болмайтын табиғат ресурстары дегеніміз............

A) Жақын арада қайта қалпына келмейтін

B) Басқалай табиғат ресурстарымен алмастыруға болатын

C) Адамдар еңбегімен жасалған

D) Жақын арада және болашақта басқалай табиғат ресурстарымен алмастыруға болмайтын

E) Экономикалық айналымға тартылған

Әдебиеттер: 13,15,18,29,38

4. 
   Жер қойнауын тиімсіз пайдаланғаны үшін экономикалық айыппұлдарды көтеру проблемалары
   
5. 
   Табиғат ресурстарын пайдалану нормативтері мен төлемдері
   
6. 
   Есептер шығару
   

«Табиғат ресурстарына төлемдер - тиімді табиғат пайдалану инструменті ретінде» реферат дайындаңыз

Әдебиеттер: 1,9,15,18,19,22,25,37
Тақырып 12. Табиғатты қорғауға, тиімді пайдалануға экономикалық ынталандыру

СОӨЖ жоспары

3. 
   Қазақстандағы қоршаған ортаның ластануын қадағалау жұйлері
   
4. 
   Мемлекеттік экологиялық экспертиза
   
5. 
   Қазақстандағы ауыл шаруашылығы секторындағы экологиялық проблемалар
   

Келесі ұғымдарды жазыңыз:

• 
  экологиялыө экспертиза
  
• 
  экологиялық тәуекелдер
  
• 
  экологиялық төлемдер
  
• 
  экологиялық қорлар
  
• 
  экологиялық айппұлдар
  

1. Дифференциалды жер рентасының турлері

A) ІII- ші дифференциалды жер рентасы; ІY- ші дифференциалды жер рентасы

B) ІI- ші дифференциалды жер рентасы; ІІI- ші дифференциалды жер рентасы

C) І- ші дифференциалды жер рентасы; ІІ- ші дифференциалды жер рентасы

D) ІY - ші дифференциалды жер рентасы; Y- ші дифференциалды жер рентасы

E) І- ші дифференциалды жер рентасы; IІІ- ші дифференциалды жер рентасы

2. Орман қорында неше топты ажыратады?

A) 3

B) 4

D) 5

3. Металл түріндегі пайдалы қазбалар қандай кен орындарында орналасқан?

A) Ашық

B) Энергетикалық

D) Рудалы

E) Жабық

4. Тұщы судың қанша процентін жер асты суы құрайды?

A) 14

B) 86

D) 2, 5

5. Суды ағу орнынан алмай пайдалану қалай аталады?

A) Суды тоқтату

B) Суды пайдалану

C) Суды тұтыну

D) Су айналымы

E) Суды қорғау

6. ҚР өзендерінің табиғи режимі немен ерекшеленеді?

A) қатпау салдарынан жыл бойына көгеру

B) жыл ішінде қатпауы

C) қатуы, көктемде толуы

D) жыл бойына қатуы

E) аурулығы

7. Апатты қалдықтар салдарынан су объектілерінің мүмкін ластануы, сондай- ақ қайтарымсыз су тұтыну кезінде мүмкін су көздері... деп аталады.

A) теңіздік

B) су тәуекелі

C) ластану

D) су сервитуты

E) шекті рұқсат етілген концентрация

8. Атмосфералық кеңістік ластаудың негізгі түрлерін атаңыз:

A) коммуналды, тұрмыстық, өнеркәсіптік

B) физикалық, химиялық, механикалық, биологиялық

C) әлеуметтік, мамандандырылған

D) пропорционалды, пропорционалды емес

E) энергетикалық, индустриалды

9. Адам үшін ең қауіпті... болып табылады.

A) метан

B) күкірт қышқылы

C) күкіртті газ

D) көмірқышқыл газы

E) күкірт сутегі, күкірт көміртегі
10. Мұнай, газ, көмір, ағаш жану, организмдердің демалысы кезінде... атмосфераға шығарылады.

A) аммиак

B) көміртегі қышқылы, метан

C) макрогаздар

D) микрогаздар

E) күкірт сутегі

Әдебиеттер: 1,5,34,38,41
Тақырып 13. Табиғат пайдалануды басқару. Тұрақты экономикалық даму

СОӨЖ жоспары

3. 
   Нарыққа көшу жағдайындағы басқару механизмін жетілдіру
   
4. 
   Есептер шығару
   

1. 
   Қоршаған ортаны қорғау қызметінде маслихаттар ролін арттыру
   
2. 
   Табиғат қорғау қызметіндегі қоғам мен ақпарат құралдарының ролі
   

5. 
   Халықты таза сумен қамтамасыз ету проблемалары
   
6. 
   Экологиялық проблемаларды шешудегі ұлттық бағдарламалар
   

1. 
   «Қазақстан-2030» стратегиясы және қоршаған орта мен табиғат ресурстарын қорғау проблемалары
   
2. 
   Салауатты дені сау өмірді қалыптастыру
   

Аталған пән бойынша есептік кестелік,лабораториялық,курстық жұмыстары қарастырылмаған.

2. 
   Қазақстандағы табиғат ресурстарын пайдаланудың қазіргі жағдайы
   
3. 
   Табиғат ресурстарын әлеуметтік-экологиялық-экономикалық бағалау проблемалары
   
4. 
   ҚР-да жер ресурстарын тиімді пайдалану проблемалары
   
5. 
   ҚР-ның су ресурстары және оларды пайдалану
   
6. 
   БҚО-ның су ресурстары және пайдалануы
   
7. 
   ҚР-ның орман қоры, оның жағдайы және пайдалануы
   
8. 
   ҚР-дағы атмосфера мен әуе бассейінің маңызы
   
9. 
   Атмосфераның ластануы және оны қорғаудың негізгі бағыттары
   
10. 
    БҚО-ның атмосфералық ауаның жағдайы және оны шешу жолдары
    
11. 
    ҚР-да өндірілетін қазба байлықтарының жіктелуі
    
12. 
    Қарашығанақ кең орнының қоршаған ортаға әсері
    
13. 
    Қазақстандағы табиғат пайдалануды басқару жүйесі
    
14. 
    БҚО-ның табиғат пайдалануды басқару жүйесі
    
15. 
    Табиғат пайдаланудың экономикалығ механизмі
    
16. 
    Күрделі өндірістегі қалдықтарды жою проблемалары
    
17. 
    Балхаш көлі су бассейінін қорғау проблемалары және оны шешу жолдары
    
18. 
    Каспий проблемалары және оны шешу жолдары
    
19. 
    Семей полигоны және қоршаған орта
    
20. 
    ҚР-да отын ресурстарын пайдалану жағдайы мен алдағы дамуы
    
21. 
    Адамдардың өмір сүру ортасына ҒТЖ-дің әсері
    
22. 
    ҚР-ның қорықтары және олардың қоршаған ортаны жақсартудағы ролі
    
23. 
    Экология мен қоршаған ортаны қорғаудағы халықаралық ынтымақтастық
    
24. 
    Табиғатты қорғау шараларын материалдық ынталандырудың принциптері мен әдістері
    
25. 
    Шет елдердің қоршаған ортаны қорғауды басқарудың тәжірибелері
    

Әдетте силлабуста келесі мәліметтер көрсетіледі:

• 
  барлық жұмыс түрлерін бағалау ережесі (максималды балл, айыптық және көтермелеу балдары);
  
• 
  қорытынды (емтихан) бағасын қою критериялары және аппеляция ережесі;
  
• 
  сабаққа кешігу, сабақты қалдыру, дәрісханадағы тәртіп, жұмысты кеш тапсыру, емтиханға қатыспау т.б. мәселелер.