Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 284/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары дықты» әшкерелеуге енді сол кездегі  көркем әдебиеттегі космополиттерді  талқандау қосылды. А. Жұбановтың  «Көркем өнердегі космополиттер- ді әшкерелейік» атты мақаласын- дағы шақыруды Қ. Жармағанбетов,  С. Бақбергенов «Қазақ әдебиетіндегі  сыңаржақ сыншылар», Х. Сүйініш- әлиев «Әдебиетімізге жат, сыңар  жақ идеяға орын жоқ», Н. Сабитов  «Против реакционный идеологии  панисламизма и пантюркизма» де- ген солақай мақалаларымен қызу  қолдады. Ғылыми-зерттеу жұмысына  арналмаған басқа қаралағыш сын- дарды айтпағанда космополиттер- ді әшкерелеу ұлтшылдықпен ты ғыз  байланыстырылып, қызды-қызды- мен келгенде Ғылым Академиясы- ның «Хабаршысы» «За искоренение  космополитизма и буржуазно-наци- оналистических извращений в на- уке» (1949, №3) деген мақаласында  Абай, Шоқан, Кенесары туралы  зерттеулердегі  маркстік-сталиндік  ғы лымнан ауа жайылушылықты сы- нап, ұлы ағартушылар шығарма шы- лығына «тұрпайы социологизмге»  негізделген күмән туғызып қойды.  Қанаушы қоғамда өмір сүргендіктен  және үстем таптан шыққандықтан,  олардың дүниетанымдық көзқара- сындағы таптық қайшылықты ашу- дан көрі бірыңғай мадақтау басым  деп көрсетеді. Бұндай көзқарастың  айтылуында негізде жоқ емес еді.  «Ұлтшыл» әдебиетшілер зерттеген- діктен сезіктене қарау орын алғаны да  рас. Салыстыра қарағанда, 1947-1949  жылдары Шоқан мен Абай мұрасы- на қарағанда ғылыми-зерттеушілік  ой-пікірдің көбірек назар аударғаны  Ы. Алтынсарин шығармашылығы  екен. Ғылыми сипаты әр түрлі дең гей- дегі оннан астам мақаланың жария- лануы – соның айғағы. Бұларды және  Шоқан, Абай, Сұлтанмахмұт туралы  бірді-екілі мақалаларды (олардың  өзін сынға ұшыраған Е. Ысмайылов,  Б. Кенжебаев, Қ. Жұмалиевтер жаз- ды) қарастыра отырып, тығырыққа  тірелген ұлттық ғылыми-зерттеушілік  ой-пікірдің қыспақтан шығар жол  іздегенін байқау қиын емес. Ол үшін  1947 жылғы Ж. Шаяхметов жасаған  баяндамадағы «ҚК(б)П Орталық Ко- ми теті кейбір сыншылардың қазақ  халқының өткендегісінің бәрін жоқ қа  шығару дұрыс емес деп табады. Қа- зақ халқының қоғамдық санасының  қалыптасуына көмектескен өткен де- гі бірде-бір прогресшіл қайраткерді  кімнің болсын тарихтан шығарып  тастауына жол бермейміз. Өткен за- мандағы қайраткерлердің творче- ствосын маркстік-лениндік ғылыми  методология тұрғысынан қарап зерт- теу керек» деген тезисін тірек ете  отырып, зерттеу жұмыстарын тоқ- татпауға ұмтылды. Ол екі сипатта  көрініс тапты. Біріншісі, маркстік- лениндік  әдіснаманың  таптық  прин ципі ықпалында болса да өз  ізде ністерін жалғастыра беру бол- Ре по зи то ри й Ка рГ У 303 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз