Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 292/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары көз жұму секілді совет әдебиет  зерттеушісіне жат керексіз тенден- ция монография бойында үнемі  орын алып отырады. Мұндай жаман  тенденция, әсіресе, «Адасқандар»,  «Теміртас», «Балуан Шолақ», «Ақ  аю», «Мырзабек», «Жайлауда» се- кілді шығармаларын талдаған та- рауда бірден көзге түседі» деген  ойдың жетегінде кеткен. Мақалада  автордың Т. Нұртазинді ғана емес,  С. Мұқановты да «ұлтшыл» етіп  шығару ниеті анық байқалады. Ғы- лыми-зерттеушілік тұрғыда әдеби  теориялық талдау жасай отырып,  нақты мысалдармен дәлелдеудің ор- нына барлығын жоққа шығару басым  түскен. Мысалы, «Нұртазин Сәбит- тің «ХVІІІ-ХІХ ғасырдағы қазақ  әдебиетінің тарихының очеркі» деген  кітабын әдебиетшілерге өте керекті  ғылыми шығарма есебінде ұсынады.  Қазақ тарихының сол бір шытыр- ман дәуіріндегі әдебиетті жан-жақты  зерттеуде әдебиетшілер осы кітапта  келтірілген материалдарды негіз ету  керек, олардың методикалық кілті  осы кітап болуы керек дейді. Ал бұл  кітапта кейбір поэма, дастандар ды  талдаумен байланысты Сәбиттің Ке- несары-Наурызбай қозғалысын дә- ріптегенін, оларды халық батырла- ры есебінде көрсеткенін Нұртазин  әшкерелемейді» деген пікірі сол  кездегі идеологиялық саясат тала- бынан табылуға деген ұмтылыстың  айғағы. «Совет дәуіріндегі басқа да  көрнекті жазушылар туралы еңбек- тер жазылуы керек. Бірақ олар осы  монография секілді емес, партиялық  принциппен маркстік-лениндік мето- дологиямен қаруланып барып жазы- луы керек» деген түйінмен аяқталуы  да сондықтан.  Қ. Сатыбалдин мақаласынан ұзақ  үзінді келтіріп, көбірек тоқталу се - бебіміз, қазақ әдебиеттану ғы лы- мының соны бағыттардағы ізде - ніс терін ғана емес, қол жеткізген  барлық табыстарын жоққа шы- ғаруға ұмтылған осы сипат тағы  мақалалардың ғылыми және сын- шылдық деңгейдегі «класси ка лық»  үлгісінің қандай болғанын көр сету  еді. Шынын айтқанда, қазақ әде биет - тануының әдеби-теориялық, әдіс- намалық деңгейі жоғары дәрежеде  бола қоймағаны, әдеби даму проце- сіне орай «ұлтшыл» және «халық  жауы» атанған арыстарымыздың  шығармашылығымен байланыс ты - лық та қарау мүмкіндігінен айырыл- ғандықтан, тарихи-салыстырмалық  тұрғыдан тексерудің жетіспегені,  шығарма құрылысын жан-жақты  талдаудан көрі мазмұн қуалап ке- тушілік орын алғаны, зерттеліп  отырған ақын-жазушыны немесе  шы ғарманы көтере бағалаудың орын  алғаны рас. Бірақ ол ұлттық ғылы- ми-зерттеушілік, әдеби-теориялық  ой-пікірдің сол кезге дейінгі бүкіл  жетістігін «бірыңғай ағым» теория- сына апарып жатқызу мен ғылыми  Ре по зи то ри й Ка рГ У 311 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз