Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 282/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары өз «қателіктерін» большевиктер ше  түзетуге амалсыздан кірісті. 1947  жы лы С. Кеңесбаев «Тіл және әде- биет институты өзінің қателіктерін  большевикше түзетуде» («СҚ», 22  мау сым) мақаласында партияның  «әділ сынынан» қорытынды шыға- рып жатқанын хабарлап, бұл ба- ғыттардағы жұмыстардың жал- пы жобасын баяндап берді. Қаулы  мен оны насихаттаған баяндама- лар және мақалалардағы «совет  дәуіріндегі қазақ әдебиеті тарихын  зерттеуді назардан тыс қалдырды»  деген сынынан қорытынды шығару  ісі қолға алынғаны дәлелдене бас- тады. Ол «Вестник АН КазССР- де» Қ. Жұмалиев, Б. Кенжебаев,  М. Ритман-Фетисовтардың «Работа  над историей казахской советской  литературы» (№4), М.Сильченко мен  Ә.Тәжібаевтың «На пути к созда нию  истории казахской литературы» (№8),  Қ.Сатбаевтың «Наука в Казахстане  за 30 лет Советской власти» (№12)  секілді мақалаларда көрініс тапты.  Бұларға М. Әуезовтің 1948 жылғы  «Қазақ әдебиетін жасау мәселелері»  («Әдебиет және искусство», №2)  атты мақаласын қоссақ, ұлттық әде- биет туралы ғылыми-зерттеушілік  ой-пікір маркстік-лениндік әдіснама- ның әдебиеттің таптығы, халық- тығы секілді қате қағидаларының  тар шеңберлі құрсауына біржо- ла түскенін көрер едік. Әсіресе,  М. Әуезов өз мақаласында фольклор- тану саласындағы алға басқандық  болып танылатын соны табыстар  мен ізденістерді жоққа шығаруға  мәжбүр болды. Атап айтсақ, І том- ды жаңаша редакциялауда әдет-салт  жырлары таптық, тарихи, халықтық  тұрғыдан қайта қарастырылды, ба- тырлар жырынан халыққа салт- санасы жат ақындар жырлап келген  «Едіге», «Орақ-Мамай», «Шора ба- тыр», т.б. жырлар алынып тасталды.  Лиро-эпостық жырлардың таптық,  қоғамдық негізі қаза тексерілді, та- рихи жырлардан Абылай, Кенесары- Наурызбай, Қабанбай және басқа ха- лық батырлары туралы жырлардың»  халыққа жат мазмұнда» екені атап  көрсетілді, шешендік сөздер фоль - клор классификациясынан шетте-  тілді. М. Әуезов осы мақаласында  басқа да фольклорлық жанр түрлерін  таптық, идеологиялық позицияда  қарау керектігін, рушылдық, ескі са- налы қайшылықтарды ашу қажеттігін  маркстік-лениндік әдіснама талапта- рына сай баяндап берді.  Қаулы мен идеологиялық сая- саттын қатаң талаптарына сай  ғылыми зерттеу жұмыстарындағы  қателіктерді түзету үшін оқулықтар  мен оқу құралдарын қайта жазу ісі  де қауырт қолға алынды. Бұл са- лада бұрын жұмыс жасап жүрген  авторлардың көбіне саяси сенімсіз- дік білдірілді және қырағылықпен  қадағаланып отырылды. Сол се- бептен 8 сыныпқа арналған «Қазақ  Ре по зи то ри й Ка рГ У 301 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз