Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 283/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары әдебиеті» хрестоматиясы (1947)  С. Мұқанов пен Қ. Бекқожин ав- торлығымен жарық көрді. Онда  қамтылған фольклорлық үлгілердің  таптық сипатта болуына айрықша  көңіл аударылды. Сол сияқты 1948  жылғы Қ. Бекқожиннің 10 класқа,  Ә. Шәріповтің 9 класқа арналған  «Қазақ әдебиеті» хрестоматияла- рында, Қ. Жұмалиевтің 8 класқа,  С. Мұқанов пен Қ. Жұмалиевтің  9 класқа, Ғ. Мүсірепов, Қ. Бекқожин,  Қ. Жармағанбетов, С. Сейітовтердің  10 класқа арналған оқу құралда рын- да қазақ әдебиеті тарихының «құй- рық-жалы күзеліп», таптық көзқарас  пен партиялық саясаттың талапта- рына сай келетін ақын-жазушылар  шығармашылығы ғана қамтылды.  Оның өзінде олардың дүниетанымы  мен шығармаларындағы тапшыл- дық қайшылықтарды «тұрпайы со- циологизм» теориясының ықпа лын- дағы талдаулар арқылы ашу жағы  басым түсіп жатты. Бұдан жоғары  оқу орындарындағы әдебиет пәні  бағдарламалары да сау қалған жоқ.  Алайда қаулы белгілеген мін- деттерді осылайша жүзеге асы руға  жұмыла кірісіп, сыннан қоры тынды  шығарып жатқандарын дә лел де- ген дерімен де әдебиетші-ғалым- дардың әдебиеттану саласын дағы  олқылықтарын әшкерелеу науқаны  жалғаса берді. Оған Ж. Шаях ме- товтің Алматыда творчество лық  зиялы қауым алдында 1948 жылы  «Идеология майданындағы қыз- мет керлердің айбынды міндеттері»  деген тақырыпта тағы да баянда- ма жасап, Орталық Комитет соның  негізінде жаңа қаулы қабылдауы  әсер етпей қалған жоқ емес. Ғ. Мүсі- репов, С. Төлешов, Ә. Сатыбалдиев,  Д. Әбілевтер «Тіл-әдебиет инсти - тутының жұмысты қайта құра алмау  себебі неден?» деп сынға ұшы раған  әдебиетшілердің бұрынғы «ұлт шыл- дық» көзқарастарынан айы ға қой- мағанын сынап өтсе, С. Төлешов  жоғарыда аталған хрестоматияларға  енгізілген шығармалар маркстік- лениндік әдіснаманың таптық прин- ципіне сай құрастырылмағанын, ав- торлардың солқылдақтық танытып  отырғанын әшкереледі. Ал М. Рит- ман-Фетисов «Против низопоклон- ства перед реакционно-мусульман- ской культурой Востока» деген ма- қаласында ғылыми-зерттеушілік ой- пікірдің халық тарихына қарай бағыт  алуы мен әдет-ғұрып, салт-санаға сай  дәстүрдің дәріптелуін дінмен байла- ныстыра талқандап шықты. Қазақ әдебиеттану ғылымының  сорына қарай осы екі қаулы аз бол- ғандай 1949 жылы «Коммунист»  журналында «Космополитизм – им- периалистік реакцияшыл идео ло- гияның ұлы қаруы» деген бас ма- қаланың жариялануы сыншыл дық,  ғылыми-зерттеушілік  ой-пі кір дің  ас тан-кестеңін шығарды. Қа зақ әде- биеттануы саласындағы «ұлтшыл- Ре по зи то ри й Ка рГ У 302 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз