8.09.2018.
№101 (5608)
6
almaty-akshamу.kz
almaty-aksham@mail.ru
ОЋИ ОТЫРЫЃЫЗ
Џлыбритания мџѕалiмдерiнiѓ
жалаћысы айына 2-2500 фунт-
стерлинг љстiнде. Ал мџѕалiм
басћару жџмысымен, балаларды
ерекше даму љлгiсiмен оћытса,
Англияныѓ басћа ѓiрiнен г рi
мiр сљру деѓгейi жоѕары Лон-
донда тџрса љстеме аћы т ленедi.
Бџл елде мџѕалiмге барынша
еркiндiк берiлген. Бiлiм министр-
лiгi оћу жоспарын дайындап
бередi, ал оны ћалай жљзеге
асыру, ћандай оћулыћтар пайда-
лану керектiгiн педагог зi дербес
шешедi. Есесiне мџѕалiмге жылы-
на шамамен 1256 саѕат жљктеледi.
Дейтџрѕанмен де, ћаѕазбас-
тылыћ мџнда да бар. Мџѕалiмдер
бiр кљндiк оћу жоспарын жасауѕа
мiндеттi. Сондай-аћ, оћушыѕа
ћойылѕан баѕа ж нiнде мектеп
директорына жќне ата-аналарѕа
есеп бередi. Тiптi, 1997 жылы осы
ћаѕазбастылыћћа орай аѕылшын
Германияда мектеп мџѕалi-
мiнiѓ жалаћысы 3,5 мыѓ еуро.
Жастар жаѕы к бiне осы кќсiптi
игеруге ынталы, йткенi оныѓ
болашаѕы зор. Оныѓ iшiнде
мемлекеттiк бiлiм мекемелерiнде
жџмыс iстеу тиiмдi. Мџнда зейнет
демалысына дейiн рахат кљй
кешесiѓ. Сонымен ћатар, мџѕалiм
кќсiбiн игергендердiѓ т менгi
салыћ т леу, медициналыћ кепiл-
деме, т.б. ќлеуметтiк к мек тџрѕы-
сынан да баѕы жанып тџр. Мџѕа-
лiм кем дегенде екi пќннен сабаћ
бередi, аптасына 24 саѕат алады.
Бџдан артыћ саѕат берiлмейдi,
аћшасы жеткiлiктi. Сондай-аћ,
мџѕалiмдердiѓ басћа кќсiп иелерi-
нен, мќселен дќрiгерден артыћ-
шылыѕы – бос уаћыты к п. Дем-
алыс кљндерi, саяхатћа шыѕуы да
жиi. Мектепте жемћорлыћ деген
атымен жоћ. Мџѕалiмге гљл ќкелу
деген де ешкiмнiѓ басына кел-
мейдi. Оћушыѕа љйiп љй тапсыр-
масы берiлмейдi, ћосымша ештеѓе
жљктелмейдi. Тоѕызыншы сынып-
ћа дейiнгi оћушылардыѓ сабаћтан
соѓ љй тапсырмасын орындауѕа
мљмкiндiгi бар. Мектепте саѕат
беске дейiн оћушылар љй тап-
сырмасын орындауѕа жауапты
емес. Бџл олардыѓ бос уаћытын
жегендiк болып есептеледi.
Израильде мектеп мџ-
ѕалiмiнiѓ беделдi болуы аса
мiндеттi емес. Коммерциялыћ
емес бiр џйымныѓ зерттеуiнде
к рсетiлгенiндей, дамыѕан
мемлекеттер iшiнде Израиль
мџѕалiмдерi к п ћџрметке
б лене бермейдi. Оћушылар
сабаћ љстiнде џйыћтап, мџѕа-
лiмдi мазаћтап, айналасына
ћоћыс шашып отыра беруi де
ќбден мљмкiн. Есесiне оћу-
шыныѓ ата-анасы мектепке
келiп, мџѕалiмнiѓ к зiне бар
шындыћты айтып, сiлiкпесiн
шыѕарып та кете алады. Бџл
ћоѕамда ћалыпты жаѕдай
ретiнде ћабылданады.
Мџндаѕы бiлiм жљйесiндегi
бiр ерекшелiк – мџѕалiмнiѓ
мектепте к мекшiсi болуы да
мљмкiн. Бџл мiндеттi ќдетте дiни
отбасынан шыћћан ћыз балалар
атћарады.
Финляндияда мектеп мџѕа-
лiмi 2,5 мыѓнан 5 мыѓ еуроѕа
дейiн жалаћы алады. Ќрине,
мџндай аћша алу љшiн мектеп
мџѕалiмiнiѓ педагогика магистрi
деген дќрежесi болуы ћажет.
Жалаћы мџѕалiмнiѓ ћызметiне
(лауазымына) ћарай т ленедi.
Оныѓ жџмыс нќтижесi,
тќжiрибесi, бiлiм деѓгейi ерекше
ескерiледi. Осыѕан орай ћосым-
ша т ленедi. Сонымен ћатар,
фин мектептерiнiѓ мџѕалiмдерi
бiр жылѕа, яѕни 196 кљнге еѓбек
шартына отырады. Шарт бiт-
кеннен соѓ ћайтадан байћау
арћылы алынады. Бiр орынѕа 12
адамѕа дейiн келуi мљмкiн. Зейнет
демалысына, 60 жасћа жеткеннен
кейiн орнын мџѕалiмдер жастарѕа
босатады. Мџнда «љлгiлi џстаз,
сљйкiмдi мџѕалiм» деген бол-
майды, мџѕалiм ћызмет к рсету
саласыныѓ маманы болып есеп-
теледi. Егер мектеп мџѕалiмiнiѓ
бiр оћушыѕа згеше ћызмет
к рсеткенi байћалса, басшылыћ
оны тез арада ћызметiнен
босатады.
Мектептегi жџмыс мерзiмi
негiзiнен таѓѕы 8-ден 15.00-ге
дейiн жалѕасады. Мџѕалiмге
аптасына орташа есеппен 32 саѕат
жљктеледi. Ћалѕан уаћытында
балаларѕа кеѓес бередi, олардыѓ
шыѕармашылыћ жобаларын тал-
ћылаумен айналысады. Мџѕалiм-
нiѓ к п уаћыты зiнiѓ кќсiби
деѓгейiн шыѓдауѕа жџмсалады.
Фин мектептерiнде арнайы
педагог лауазымы бар. Ол ќр
оћушыныѓ неге ћабiлеттi
екенiмен айналысып, мектеп
бiтiрген соѓ ћандай мамандыћ,
ћандай оћу орнын таѓдауына
к мектеседi.
Ал АЋШ-та мектеп мџѕа-
лiмiнiѓ жалаћысы – 4,5 мыѓ
доллар, демек полицейлермен
бiрдей алады. Мџѕалiмдерге
ћосымша аћы т леу деген
болмайды. Dйткенi, бџл
ынталандыру олардыѓ жџмыс,
бiлiм сапасына ќсер ете ћой-
майды деп есептейдi.
АЋШ – ћџћыћтыћ ћызмет
айрыћша дамыѕан ел. Сон-
дыћтан мџндаѕы мџѕалiмдер
кќсiподаѕы оныѓ басты
ћорѕаушысы, ћорѕаны болып
табылады. Мџнда мџѕалiмнiѓ
мiрi ќлеуметтiк тџрѕыда 1 мил-
лион доллармен саћтан-
дырылѕан. Ал мџѕалiмдердiѓ
сотћа баруы да љйреншiктi
жаѕдайѕа айналѕан. Егер
оћушылар, ќсiресе, афроамери-
кандыћ мектеп оћушылары з
мџѕалiмiн џнатпай ћалѕан жаѕ-
дайда оны тџзаћћа тљсiру љшiн
тљрлi жаѕдайларѕа барып,
кемшiлiктерiн табумен де
табандап айналысатын жайѕа
дейiн барады.
Кќсiподаћ зейнетаћы ћоры-
на табысыныѓ бiр б лiгiн
тљсiрумен, медициналыћ саћтан-
дырумен айналысады. Медици-
налыћ саћтандыру оныѓ денсау-
лыћ шыѕындарыныѓ 70 пайы-
зын жауып отырады.
Американ мџѕалiмдерiнiѓ
мiндетi оћушыныѓ љй тапсыр-
масын тексеру ѕана емес, сабаћ-
ћа дайындау, ата-аналармен
сайт, электронды пошта арћылы
ћатынас жасау болып табылады.
Сол себептi, мџѕалiмдердiѓ
апталыћ жљктемесi 40 саѕатћа
дейiн жетедi.
Бџл елде мџѕалiм болу љшiн
университет бiтiру жеткiлiксiз,
сабаћ беру љшiн арнайы
лицензиясы болуы мiндеттеледi.
Егер мџѕалiм басћа штатћа
ћызметке ауыстырылса, лицен-
зиясын ћайта рќсiмдеуге тура
келедi.
мџѕалiмдерi арнайы бљлiк шыѕар-
ѕан едi. Бiраћ одан еш нќтиже
шыћпады. Есесiне тџманды
Альбион оћушылары ата-аналар
жиналысын ткiзуден босатыл-
ѕан. Оныѓ орнына ата-аналармен
здерi ћалаѕан уаћытта олардыѓ
тiнiшiне ћарай 10–15 минут
ќѓгiме жљргiзедi.
Мџѕалiмнiѓ жџмысы Жапонияда аса жоѕары
баѕаланады. Сондыћтан мџнда бџл кќсiптiѓ иесi
болу оѓай емес. Сол себептi де жапон мџѕалiмiне
кќсiби бiлiммен ћатар оѕан лицензия алу љшiн
оныѓ оћытушылыћ ћызметке бейiмдiлiгi арнайы
емтихан арћылы тексерiледi. Осыдан соѓ барып
мџѕалiм мектепке емес, префректураѕа ћџжат-
тарын тапсырып, сонда тiркеледi. Мектептердегi
байћауда бiр орынѕа 20–30 адамнан келедi.
Жалаћысы да ћанаѕаттанарлыћ – 2-2,5 мыѓ
доллар. Мџѕалiмдерге љстемаћы жаћсы т1ленедi.
Ќсiресе, отбасы бар екенi ескерiледi. Мектеп
љлгерiмi жоѕары болса, жылдыћ жалаћысыныѓ
жартысына жуыћ сыйаћы берiледi.
Жалаћы т леу жергiлiктi жердiѓ жаѕдайына да
байланысты. Егер мџѕалiм ќлеуметтiк деѓгейi жоѕары
ауданда тџрса, жоѕары ћосымша љстемаћы т ленедi. Жеке
басында пќтерi болмаса, оѕан ай сайын жалаћысына
ћосымша жалдап алѕан љйiне 10 пайыз б лiнiп отырады.
Жапондар еѓбекћор халыћ ћой. Сондыћтан ќлем
бойынша мџндаѕы мџѕалiмдерге љстеме жџмыс аућымы да
кеѓ. Аптасына 54 саѕат жљктеледi.
Испаниядаѕы жаѕдайдыѓ да жоѕарыдаѕы елдерден к п
артыћшылыѕы жоћ. Дейтџрѕанмен де, бџл елде марихуа-
наны пайдалану ешкiмге таѓсыћ емес. Тiптi, мектеп
ауласында мџѕалiмдердiѓ бџрћыратып ш п тартуы да шер
тарћатып, шаршаѕанын басу ретiнде ћабылданады. Жалпы
айтћанда, бџл сiмдiктiѓ бiр бџтаѕын љйден кездестiруi де
ешкiмге жаѓалыћ емес.
Испанияда халыћаралыћ мектептер зор беделге ие.
Мџндай мектепте ћызмет iстеу љлкен абырой. Онда
оћушылар мџѕалiммен салѕыласа алмайды. Бџл жерде зара
тљсiнiстiк љстемдiк етедi. Мџнда басћа мектептердегi сияћ-
ты емес, балаѕа саусаѕыѓныѓ џшын да тигiзе алмайсыѓ.
Ондай жаѕдай болса, еш с зге келместен жџмыстан ћуады,
тiптi еш жер жџмысћа алмайтын кепiлдеменi де ћоса бередi.
Ћ. ИМАН.
Ш1п тартып шер тарћатады
Алты жылдан соѓ бiр жыл
еѓбек демалысы берiледi
Израильде
мџѕалiмдер жалаћысы
еуропалыћтарѕа
ћараѕанда 40 пайыз
т1мен. Еѓбек 1тiлiне
ћарай, бiлiм деѓгейiн
к1тергенде жалаћысы
1седi. Мџнда да
мџѕалiмге аптасына 24
саѕат жљктеледi. Ал
жас мџѕалiмдерге
жалаћысын к1бейту
љшiн 40 саѕатћа дейiн
алуѕа мљмкiндiгi бар.
Дейтџрѕанмен де,
израильдiк
мџѕалiмдердiѓ
1згелерден
артыћшылыѕы – оларѕа
алты жылдан соѓ бiр
жыл еѓбек демалысы
берiледi. Мџѕалiмдердiѓ
жџмысын ћадаѕалау
деген нќрсе атымен
жоћ. Кљн сайынѕы
жоспар жасалмайды.
Ќр мџѕалiмнiѓ бiлiм-
бiлiгi, ћабiлетi жыл
соѓында арнаулы
министрлiктiѓ тыѓдау
жљйесi арћылы
аныћталады.
Мџѕалiмге гљл сыйлау
деген ешкiмнiѓ басына
келмейдi
Жаѓа оћу жылы да басталды. Каникулы бiткен балалар
да мектепке, мџѕалiмiмен кездесуге асыѕады. Мџѕалiм
мамандыѕы ћай кезде де сџранысћа ие. Ќлемде 1з
азаматтарыныѓ бiлiмдi, сауатты болуы љшiн алаѓдамайтын
мемлекет жоћ шыѕар. Сонымен ћатар, ќлемдiк бiлiм
жљйесiнде, ќсiресе, мџѕалiм 1мiрiнде де 1з ерекшелiктерi
болады. Ендiгi жерде шет елдегi мџѕалiмдердiѓ жџмыс
тќртiбi мен жалаћысы ж1нiнде айтып к1рейiк.
Мџнда да ћаѕазбастылыћ
бар
Фин
мектептерiнде
арнайы педагог
лауазымы бар.
Ол ќр оћушыныѓ
неге ћабiлеттi
екенiмен
айналысып,
мектеп бiтiрген
соѓ ћандай
мамандыћ,
ћандай оћу
орнын
таѓдауына
к1мектеседi.
Жалаћы т1леу жергiлiктi жердiѓ жаѕдайына
да байланысты. Егер мџѕалiм ќлеуметтiк
деѓгейi жоѕары ауданда тџрса, жоѕары
ћосымша љстемаћы т1ленедi. Жеке басында
пќтерi болмаса, оѕан ай сайын жалаћысына
ћосымша жалдап алѕан љйiне 10 пайыз
б1лiнiп отырады.
