Газет 988 жылдыѓ шiлдесiнен бастап шыѕады №101 (5608), ћыркљйек, сенбi, 2018 жыл

8.09.2018.

№101 (5608)

7

almaty-akshamу.kz

almaty-aksham@mail.ru

«АЋШАМ» АРЋЫЛЫ АЙТАМЫЗ

Нџржамал ТЕГIНБАЙЋЫЗЫ

Алматыда туып-скен, Алматыѕа бiлiм

алуѕа келiп, осы бiр сџлу ћаланыѓ тџраћты

тџрѕыны болып ћалѕан жџрттыѓ сонау кеѓес

дќуiрiнiѓ зiнде аялдамаларды алдымен ћазаћ

тiлiнде, содан кейiн барып орыс тiлiнде

хабарлайтын, зi жљргiзушiсi болѕан №4,

№10 трамвайдыѓ iшiн ћоныр даусымен ќнге

блейтiн,  ќзiлћой, жолаушыларды жаћсы

кѓiл-кљймен ћарсы алып, шыѕарып салатын

тџѓѕыш трамвайшы ћазаћ ћызы Нафиза

Ќбдiћасымова (Кирбаеваны) жџрт бiле ме

екен? Ћазiр Тќуелсiздiгiмiздi алѕанымызѕа

жиырма жетi жылѕа жуыћтаса да Космонавт,

Коммунист, Комсомол, Карл Маркс,

Ташкент деген кше атауларынан арыла

алмай жљргендердi кргенде сол Нафизаныѓ

ћоѓыр дауысын саѕынар ма екен? Саѕынар,

бќлкiм...

Ћаламыздаѕы згенiѓ џлтандарына

бџйырѕан бiр к шеге сол кiсiнiѓ аты неге

бџйырмады екен?  Ќлде, ол кiсiнiѓ еѓбегiн

дќрiптейтiн ћозѕаушысы бола ћоймады ма

екен деген секiлдi ойлардыѓ жетегiнде отыр-

ѕанда, Нафиза апаныѓ сiѓiлiciмiн деп зiн

таныстырѕан Ћабатай (балалыћ шаћта

Ћабибат) љстелдiѓ љстiне ол кiсi жайлы

мќлiметтерге негiз болар бiраз ћџжаттар мен

суреттердi љйiп тастады. Сарѕайып, жазуы

мен бейнелерi шуге айналѕан ћџжаттар мен

суреттерге ћарап отырып, ауылда оћып,

ауылда скен ћазаћ ћызын бџл салаѕа не

жетелеп ќкелдi екен, ат арбадан басћа

к лiкке мiнiп к рмеген ћазаћ ћызыныѓ

мiнезi де, жљрiс-тџрысы да б лектеу, техника

тiлiн меѓгеруге деген ћызыѕушылыѕына не

тљрткi болды екен деген сауал таѕы

туындады. Суреттердi ћарап отырмыз. Сонау

ћырћыншы жылдыѓ басынан бастап

тљсiрiлген кейбiр суреттерден адамныѓ бет-

бейнесiн аныћ к ру мљмкiн емес, дегенмен,

Нафиза апамыздыѓ орыстардыѓ ортасында

жарћырап тџрѕан жљзiн, ћайсар мiнезiн

айнытпай тануѕа болады. %зге тiлдi ортада

жалѕыз зi болса да, згелерден згешелеу

екендiгiн танытып-аћ тџр. Келбетi де

ТЏЃЅЫШ ТРАМВАЙШЫ

ЋАЗАЋ ЋЫЗЫ

НАФИЗАНЫЃ

ЕЃБЕГI ЕЛЕНIП,

ОНЫЃ АТЫНА

КШЕ БЕРIЛСЕ

ДЕЙДI ЏРПАЋТАРЫ

ерекше. Нафиза апайдыѓ сексенiншi

жылдарѕа дейiнгi трамвай жљргiзушi

ћыздармен тљскен суреттерiнен ћазаћ

ћыздарын кездестiре ћоймадыћ. Ол тљсiнiктi

де. Ол кезде бџл техниканыѓ тiзгiнi орыс

ћыздарына ѕана тиесiлi к рiнетiн.

– Тоћсаныншы жылдардан бастап ћой,

ћыздардыѓ трамвай, троллейбус жљргiзе

бастаѕандары, ал менiѓ Нафиза тќтем

трамвай жљргiзген тџѓѕыш ћазаћ ћызы

болѕан. Ол кiсi ћарапайым ѕана жљргiзушi

болып жљрiп-аћ адамдарѕа ћолџшын берiп,

к мектесiп, трамвай-троллейбус депосыныѓ

жџмысын жаћсартуѕа, осы электр к лiгiн

жљргiзуге ћазаћ ћыздарын к птеп тартып,

зге џлт кiлдерiмен иыћ тiресе еѓбек етуге

баулыѕан, љлкен жљректi тќлiмгер болѕан.

Алматы ћаласыныѓ коммуналдыћ-шаруа-

шылыћ саласын, жолаушылар тасымалы

ћызметiн жаћсартуѕа ћосћан љлесi де џшан-

теѓiз. Бiраћ...

Ћабатай сiѓiлici к зiне iлiккен жас пен

ѓешiне тыѕыла кеткен кiнiшiн жасыра

алмады. Сќл љнсiздiктен кейiн ќѓгiмесiн

жалѕаѕан Ћабатай ќпкей осы уаћытћа дейiн

Нафиза апайыныѓ еѓбегiнiѓ жеткiлiктi

дќрежеде еленбегенiн, мемлекеттiк жоѕары

марапатћа ие болмаѕандыѕын жеткiздi. Бiр

мекемеде елу жыл бойы табан аудармай

еѓбек еткен адамныѓ жоѕары марапатты

иеленбеуiнiѓ себебiн де жасырмады.

– Кеѓес дќуiрiнде ћазаћ џлтыныѓ к п

игiлiктерден шеттетiлiп келгендiгiн айта

келе, елiмiздiѓ еѓ алѕашћы электрлi к лiгiн

тiзгiндеген ћарапайым ѕана ћазаћ ћызы

ћандай марапатћа болса да лайыћты емес пе,

мiне ћараѓызшы, сонау Сталлиннiѓ ћолы

ћойылѕан мерекелiк медальдар мен сала

басшылары мен министрлiктерден алѕан

Маћтау ћаѕаздарынан басћа жоѕары

марапаты болмапты. Тќтемнiѓ еѓ ћастерлi

ћџжаты мына 1963 жылы 6-шаћырылѕан

Ћазаћ ССР Жоѕарѕы Советiне депутат бо-

лып сайланды деген депутаттыћ билетi мен

Еѓбек Ардагерi деген кiтапшасы едi, –

д е п ,   ћ о л ы м ы з ѕ а   ћ о ѓ ы р - к   к   к у ќ л i к т i

џстатты. Арада елу бес жыл тсе де,

куќлiк сол ћалпында саћталыпты. Бџдан

б а с ћ а   Н а ф и з а   К и р б а е в а   а п а м ы з д ы ѓ

А л м а т ы   ћ а л а л ы ћ ,   С о в е т   а у д а н д ы ћ

кеѓесiнiѓ депутаты болып сайланѕан

куќлiктерi де саћталыпты. Еѓбек Ардагерi

Д е р б е с   з е й н е т к е р .   М ќ с к е у д е     т к е н

Кќсiподаћтар џйымы ћызметкерлерiнiѓ

съезiне ћатысћан суреттерiн к ргенде,

депутаттардыѓ iшiнде осы жалѕыз ћазаћ

ћызыныѓ бейнесi к зге оттай басылады.

Венгрияда ткен коммуналдыћ-шаруа-

шылыћ саласыныѓ ћызметкерлерiнiѓ

халыћаралыћ   жиынына    ћатысћан,   Вен-

грияныѓ сол кездегi мемлекет басшысы

Янош Кадрмен кездесiп, ой б лiскендердiѓ

ћатарында бiздiѓ Нафиза апамыздыѓ

болѕандыѕын маћтан етуге болады. 1993

жылы еѓбек демалысына шыћћанымен де

ћоѕамдыћ жџмыстан тыс ћалмай, ќрiп-

тестерiмен хабарласып, аћыл-кеѓестерiн

айтып отыратын,– дейдi биыл дљниеден

озѕанына он жыл толѕан Нафиза апайын

саѕына еске алѕан Ћабатай. Сарѕайѕан

суреттерден ћарапайым ћазаћ ћызы Нафиза

апайдыѓ наѕыз халыћ ћалаулысы болѕан-

дыѕын к руге болады. Ћыстыѓ ћаћаѕан

суыѕына ћарамай сонау алыстаѕы малшы

ауылын аралау, зауыт, фабрикаларда,

ћџрылыста жџмыс iстейтiн жџмысшылардыѓ

тџрмыс тiршiлiгiмен танысу, оларѕа

ћолџшын беру халыћ ћалаулысы ретiнде

ѕана емес, ќйел-ана ретiндегi еѓ басты

парызы болѕандыѕын аѓѕару ћиын емес.

Нафиза апайдыѓ ћамћорлыѕымен талай

ауыл баласы Алматыдаѕы жоѕары оћу

орындарына тљсiп, бљгiнде ќр салада

абыройлы ћызмет атћарып жљр.

– Депутат болып сайланѕан жылдары

елiне, ћазаћ балаларына, ћарапайым ћала,

ауыл тџрѕындарына к рсеткен к мегi де зор,

айта берсем, халћына сiѓiрген еѓбегi ойѕа

орала бередi. Ауылды жерге су тартћызып,

ауылды к ркейтуге ћосћан љлесiн ол

кiсiнiѓ к зiн к ргендер кљнi бљгiнге дейiн

айтып отырады. Ћаланыѓ баласы ћалада

болѕандыћтан мiндеттi тљрде жоѕары оћу

орнына тљсуге џмтылады, ауыл балалары

оћуы керек деп, малшылардыѓ талай ћара

д о м а л а ћ   б а л а л а р ы н   ћ а л а ѕ а   м е к т е п -

интернатћа оћуѕа орналастырып, олардыѓ

жоѕары бiлiм алып,  мiрден з жолдарын

табуына септiгiн тигiздi. Сол балалардыѓ

iшiнен дќрiгер де, заѓгер де, химия

саласыныѓ мамандары, физик-инженер де

шыћты. %те џлтжанды едi. Бiз ћазаћпыз,

ћазаћша с йлеуiмiз керек деп отыратын едi.

Тќтемнiѓ сол сол талабын ендi тљсiнiп

келемiн»,– дейдi халыћ ћалаулысы,

халћыныѓ ћџрметтi ћызы болѕан Нафиза

апасына деген саѕыныш сандыѕын аћтарып

тауыса алмаѕан Ћабатай ќпке. Адамѕа кейде

ћиын таѕдырдыѓ зi ћайрат бередi. Нафиза

апай да таѕдырдыѓ талай ћилы кезеѓiн

басынан ткерiптi.

Сонау отыз жетiншi жылѕы зобалаѓ

Алматы облысыныѓ ћазiргi Жамбыл

ауданындаѕы Суыћт бе тауыныѓ б к-

терiндегi «Талап» ауылыныѓ тџрѕындары

Нафиза апайдыѓ ата-анасы Ќбдiћасым мен

Шќйбљбi Ћасћарауовтар ќулетiн  де айналып

тпептi. Ата-ана мiрiндегi осы ћиындыћ-

тарды к рiп скен Нафиза ћыздыѓ ћайсар

ћайтпас мiнездi болып, ержетуi сондыћтан

болар. Оны Алматы тарихындаѕы еѓ

алѕашћы электр к лiгiн тiзгiндеуге жетелеп

ќкелген де сол ћайсар мiнезi екендiгi даусыз.

Ћырыћ екiншi жылы Алматыда еѓ алѕаш рет

трамвайдыѓ жљргiзушiлерi мен билет

баћылаушыларыныѓ курсы ашылыпты.

Нафиза апай осы курсты бiтiрсе керек.

– Кейiн мен еѓбек ж нiндегi маман-

дарына барып жолыћћаныммен, олар

тќтемнiѓ ћџжаттарыныѓ толыћ саћталма-

ѕандыѕын айтты. Мџны жауапсыздыћ

дегеннен басћа ешнќрсе айта алмаймын,–

дейдi, тќтесiнiѓ еѓбегiнiѓ дџрыс дќрiптелуiн

талап еткiсi келетiн Ћабатай. Бiр мекемеде

елу жыл еѓбек етiп, бiрде-бiр ескерту

алмаѕан, техникалыћ ћауiпсiздiк талонына

бiр ескертпе тљсiрмеген Нафиза Кирбае-

ваныѓ еѓбегi ћалай дќрiптесек те лайыћты

екендiгi даусыз. Ћалалыћ мџраѕаттарды

аћтарѕан адам Н.Ќбдiћасымћызы Кир-

баеваныѓ Алматыда есiмi саћталуѕа

лайыћты, бљгiнгi џрпаћ маћтаныш тџтатын

тџлѕаларымыздыѓ бiрi екендiгiне к з

жеткiзетiндiгi де аћићат деген  Ћабатай

ќпкейдiѓ Алматыныѓ бiр к шесiне немесе

болашаћта Алматыда салынатын жеѓiл

рельстi к лiк депосына Нафиза Кирбаева-

ныѓ есiмi берiлсе, сол жерде тџѓѕыш

трамвайшы ћазаћ ћызы жайында мџраѕат

бџрышы ашылса деген арманы бар трам-

вайшы ћыздыѓ сiѓiлiсi Ћабатай ќпкейдiѓ.

1002 жылдыћ тарихы бар ћаламыздыѓ

ркендеуi мен дамуына зiндiк љлес ћосћан,

ћала тџрѕындарыныѓ сљйiктi тџлѕасы бола

бiлген, туѕан жерiне ерен еѓбегiмен ту

тiккен, отансљйгiштiк ћасиетiмен танылѕан

Нафиза Кирбаеваѕа бiр к шенiѓ атын

берсек, артыћ болмас деген iзгi ниет бiздiѓ

де санамызѕа ћонаћтай кеттi. Ал сiз Нафиза

Кирбаеваныѓ трамвай жљргiзген тџѓѕыш

ћазаћ ћызы екендiгiн бiлесiз бе, ондай болса,

ол кiсiнiѓ еѓбегiн бiлсеѓiз, бiрге жџмыс

iстеген, шќкiртi болѕан, халыћ ћалаулысы

ретiнде шарапатын к рген адам болсаѓыз,

хабарласып, пiкiр бiлдiрiѓiз. Марћџм

Нафиза апайдыѓ џрпаћтарыныѓ тiлегi

орындалып жатса, соѕан ћосћан љлесiѓiз

болсын. %з- зiѓдi жаттай сыйла, жат

бойынан тљѓiлсiн деген емес пе, зiмiздiѓ

о с ы н д а й   т џ л ѕ а л а р ы м ы з д ы   ћ а д i р л е п ,

бљгiнгi џрпаћћа љлгi ету басты парызымыз

екендiгiн џмытпайыћ!