20
5-6-шы сынып оқушыларының геометриялық ойлауды дамытудың
кӛрсеткіштерін анықтағанда біз А.В.Погореловтың, А.Н.Колмогоровтың,
А.М.Пышкалоның, А.А.Столярдың, Л.М.Фридманның және т. б. анықтаған
геометриялық ойлауларының деңгейлерінен бастадық.
Геометриялық ойлаудың алғашқы деңгейі ретінде оқушылардың бастауыш
мектепті бітіргендегі деңгейін алдық (геометриялық ойлаудың 1-ші деңгейі).
Біз, оқушылар дамудың бұл деңгейіне, егер геометриялық фигуралар олардың
формасы және сыртқы түрі арқылы танылса жетеді,- деп есептейміз, дегенмен,
геометриялық фигуралардың ұқсастығы мен олардың жекелеген элементтері
ажыратылып кӛрсетілмейді.
Геометриялық ойлаудың екінші деңгейін 5-6-шы сынып оқушылары толық
меңгере алады. Екінші деңгей мыналарды қамтиды: геометриялық фигураларды
оқушылар олардың қасиеттері бойынша тани біледі, бірақ, геометриялық
фигуралардың қасиеттері ӛзі қорытылып шығарылмайды және ретке
келтірілмейді; геометриялық фигуралар сипатталады, бірақ анықталмайды.
5-6-шы сынып оқушыларында геометриялық ойлаудың екінші деңгейін
қалыптасты дейміз, егер олар:
оқып- үйренген геометриялық фигуралардың аттарын білсе;
белгілі геометриялық фигураларды жазықтықта бейнелей алса;
геометриялық фигураларды салыстыра алса;
геометриялық фигуралардың қасиеттерін анықтай алса;
маңызды белгілерді анықтай алса;
геометриялық фигураларды сыртқы түріне қарай ғана емес, сонымен
бірге маңызды белгілері бойынша тануды білсе.
5-6-шы сыныптардағы оқушылардың білім деңгейін анықтау кӛрсеткіштері
ретінде тӛмендегілерді пайдаланамыз:
- тапсырманы орындаудың дұрыстығы;
- тапсырманы саналы түрде орындау.
5-6-шы сыныптардағы оқушылардың геометриялық ойлауының даму
деңгейін, тапсырмаларды орындаудың дұрыстығы мен саналығының
кӛрсеткіштері бойынша анықтау мақсатында біз жазбаша бақылау
жұмыстарына тӛменде кӛрсетілгендей тапсырмаларды қостық:
1) геометриялық фигураларды сыртқы түрі бойынша және маңызды
қасиеттері бойынша тану;
2) геометриялық фигураларды салу;
3) геометриялық фигураларды сипаттау (оның қасиеттерін кӛрсету);
4) берілген геометриялық фигураларды басқасымен салыстыру (олардың
ұқсастығы мен айырмашылықтарын кӛрсету);
5) геометриялық фигураның белгілі бір класқа жататындығының
шарттарынан шығатын салдарды алуға қажеттік тудыратын тапсырмалар;
6) анықтаманы «құрастыру»;
7) геометриялық фигураны әр түрлі әдіспен беру.
Егер оқушылардың жартысынан көбі, мазмұны бойынша геометриялық
ойлаудың екінші деңгейіне сәйкес келетіні жазбаша бақылау жұмысын
21
ойдағыдай орындай алса, онда 5-6-шы сыныптардағы математика
курсындағы геометриялық материалды оқып-үйренуге ұсынылған әдістеме
тиімді деп есептейміз.
Осы алынған критерийлерді пайдаланып, 5-6-шы сыныптың математика
курсындағы геометриялық материалды әдеттегіше оқып-үйренудің және ӛзіміз
жасаған әдістеменің (оқыту эксперименті) тиімділігін анықтаймыз.
Сонымен қатар, эксперимент барысында компьютердің оқушылар ойында
геометриялық ойлауын қалыптастыру мен дамыту үрдісіне тигізетін әсерін
сипаттайтын мәліметтер алынды.
Бірінші бақылау жұмысы эксперимент жүргізу үшін таңдалып алынған
бесінші сынып оқушыларына олардың геометриялық ойлай білуінің дамуының
деңгейін анықтау үшін 2006-2007 оқу жылының басында ӛткізілді.
Эксперименттік сыныптар ретінде үлгерімі бақылау сыныптарынан жоғары
емес сыныптар таңдап алынды. Оқыту экспериментін жүргізу қарсаңында
эксперименттік және бақылаудағы сыныптардың оқушыларының геометриялық
ойлай білуінің дамуының бірінші деңгейі шамамен бірдей болатындығы
байқалды.
2 кесте – №1-ші бақылау жұмысының нәтижелері
Тапсырма
нӛмірі
Сынып
Қабылданған шкала балы бойынша
баға алған оқушылар саны
Дұрыс
шығарғандар (%)
0
1
2
1
ЭС
БС
14
20
29
16
61
65
59%
65%
2
ЭС
БС
23
24
26
25
55
52
53%
52%
3
ЭС
БС
8
9
23
20
73
72
70%
71%
4
ЭС
БС
12
5
24
21
68
75
66%
74%
2 кестенің жалғасы
Сынып
Қабылданған шкала балы бойынша баға алған оқушылар саны
Дұрыс
шығарғандар
және
түсінгендер (%)
0
1
2
3
4
5
ЭС
22
7
17
9
21
28
27%
БС
17
2
19
10
29
32
32%
Екінші бақылау жұмысы эксперименттік және бақылаудағы сыныптарда
оқитын алтыншы сынып оқушылары арасында олардың білім сапасын анықтау
үшін 2007-2008 оқу жылының аяғында ӛткізілді.
