13
1 кестенің жалғасы
2). Нұсқау
(3-5 минут)
Оқушыларды
лабораториялық
жұмыстың
процедуралық және
техникалық
жақтарымен
таныстыру.
1).Лабораториялық
жұмыстың жоспарын
хабарлайды.
2). Компьютерді
қолданудың
техникалық
сұрақтарын анықтайды
(қажет болса кесте
ілінеді).
1). Жоспарды
дәптерге жазады.
2). Мұғалімнің
түсіндіргенін есінде
сақтайды.
3).Лабораториялық
жұмысты орындау.
(25 минут)
Ӛз бетімен жұмыс істеу
барысында зерттеудің
қойылған проблемасын
шешу.
1). Тапсырманың
орындалуын
қадағалайды.
2). Оқушыларға кеңес
және жеке кӛмек
береді.
Тапсырмаларды
орындайды,
нәтижелерді
дәптерге жазады,
лабораториялық
жұмыс сұрақтарына
жауап береді.
4). Алынған
нәтижелерді
талқылау және
қарастыру.
(7-9 минут)
Оқушылардың
геометриялық
фигуралар туралы алған
білімдерін талқылау
және жүйелеу.
Алынған деректерді
оқушылармен бірге
талқылайды,
қорытындыны
тұжырымдайды,
проблеманы шешу
қорытындысын
шығарады.
Алынған деректерді
хабарлайды,
қорытындыны
шығару кезіндегі
әңгімеге қатысады,
қорытындыларды
дәптерлеріне
жазады.
5). Сабақ
қорытындылары.
(3 минут)
Оқушылардың
жұмысын бағалау, үйге
тапсырма беру.
Оқушылардың
жұмысын бағалайды,
үй тапсырмасын
береді.
Сабақ
қорытындысын
шығаруға қатысады,
үйге берілген
тапсырманы
жазады.
Біз құрастырған тақырыптық жоспарда 9 лабораториялық жұмыс ӛткізу
қарастырылған.
Бізді қызықтыратын білім, білік, дағды, икемділіктердің қалыптасу
деңгейін әлдеқайда толық бейнелеу мақсатында, біз мектептің соңғы 10-
жылдықтағы 5-6-шы сынып оқулықтарының есептік материалына қысқаша
талдау жасадық.
5-6 сынып оқушыларының жұмысын бақылауда біз келесі түрдегі
кемшіліктерді байқадық:
1) есептің шартына талдау жасаудағы қателіктер (бұған есептің
қысқаша жазбасын және сызбасын құруда жіберілген қателіктер де жатады);
2) есептің шешімін бақылау және жауапқа талдау жасау кезінде
анықталған қателер;
3) есепті құрастыру кезіндегі қателіктер:
берілген сандар бойынша;
берілген қысқаша жазба бойынша;
14
берілген сандық формула немесе теңдеу бойынша және есепті
жетпей тұрған берілгендермен толтыруда;
4) есептеу сипатындағы қателіктер;
5) атауы бар шаманы қолдану кезіндегі қателіктер;
6) есепті ӛрнектеп жазу кезіндегі қателер.
Біздің жасаған бақылаулар негізінде келесідей қорытынды жасауға
болады:
1. Математика пәнінің мұғалімдерінің жұмысында оқушыларды есептер
шығара білуге үйрететін, есеп шығару үрдісінің барлық мүмкіндіктері
жеткілікті түрде пайдаланылмайды;
2. Жиі кездесетін қателіктер арасында келесілері ерекше байқалады: есепті
түсінбеу, ондағы белгісізді және берілгендерді анықтай алмау, есептің
мәтінімен жұмыс жасау тәжірибесінің жоқтығы, есепті «сынақ және қателік»
әдісімен немесе үлгі бойынша шығаруға ұмтылу;
3. Есепті шығара білуге үйретудің алғашқы кезеңінде оқушылар есепті
бірнеше тәсілдермен шығаруға қаблетті емес және әлдеқайда тиімдісін таңдау
мақсатында пайда болған нұсқаларды талдай алмайды. Бұндай біліктіліктерге
қол жеткізген кезде, оқушылар бірден шешімнің қолайлы тәсілін таңдау керек,
себебі бұдан, оқу уақытын тиімді пайдалану, математика бойынша есеп шығара
білу біліктілігінің қалыптасуының жалпы деңгейі, сондай-ақ, жалпы
математикалық біліктіліктің қалыптасу деңгейі тәуелді.
Осыған орай, біз оқушыларды есептер шығара білуге үйрететін оқытудың
келесі әдістерін ұсынамыз:
1. Есептер шығару бойынша іс-әрекеттер үшінші түрдің бағдарлық негізі
бойынша қалыптасуы тиіс;
2. Оқушыларда есептің құрылымы, оның шешімінің құрылымы туралы
есептің шартына кіретін шамалардың арасындағы байланыс түрлері жайлы
ойды қалыптастыру;
3. Есеп туралы оқушылардың білімін, оны шығару кезінде түрлі
деңгейдегі белгі моделдерін қолдану арқылы қорытындылау, есеппен жұмыс
кезінде шығармашылық әдістерді пайдалану;
4. Жалпы есепті шығаруды келесі тізбек түрінде ұсынамыз: есеп мәтіні →
сурет → сызба → теңдеу немесе амалдар ретін құру. Сӛздік және ой деңгейінде
орта буындар біртіндеп кӛрсетілген тізбектен шығып кетеді де, олардың саны
барынша қысқарады;
5. 5-6 сыныптардың қазіргі пайдаланылудағы оқулықтарына стандартты
емес есептерді қосу арқылы жаттығулар жүйесін кеңейту.
Есеп шығаруда оқушылар әрекетін анықтау тәсілдерін талдай келе, біз
бұған қажетті негізгі біліктіліктерді анықтадық:
1. Есеп мәтінін талдай алу біліктілігі:
а) мәтінде сұрақты және шартты бӛліп ала алу біліктілігі;
ә) есептің мәтінін қысқаша жаза білу біліктілігі;
б) сызбалар мен суреттерді қолдана алу біліктілігі.
2. Есепті шығару тәсілдерін іздеу жүргізе алу біліктілігі:
