18
Балаға мейірімді қала Бастаманы Қазақстан Республикасында жүзеге асыру әдістемесі
Балаға мейірімді қала Бастаманы Қазақстан Республикасында жүзеге асыру әдістемесі
19
«Балаға мейірімді қала» бастамасын жүзеге асыруға
қажетті жағдайлардың болуына байланысты әкімдіктер
мен мүдделі аумақтық органдарға арналған
бағалау парағы
Әкімдік немесе жергілікті мәслихат жанын-
да осы бастаманы жүзеге асыру бойынша
жұмыстарды кешенді жоспарлаумен және
өткізумен айналысатын үйлестіруші кеңес
(комиссия) бар ма?
Балалар мен жастарға арналған бағдар-
ламалар мен іс-шаралардың тиімділігін
талқылауға, оларды әзірлеуге, сонымен қатар
бағалауға қатысатын тәуелсіз кеңес немесе
қоғамдық ұйымдар бар ма?
Жергілікті бюджетте балалардың құқығын
қорғау мәселелерімен айналысатын басшы-
ларды оқыту қарастырылған ба?
БАЛАЛАРДЫҢ ҚАТЫСУЫМЕН БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМА ӘЗІРЛЕУ
Егер «иә» болса,
дәл қазіргі кезде ме
немесе жоспар-
ланған ба, нақты
не өтіп жатқанын
тізбектеп көрсетіңіз,
(мәліметті барынша
толық көрсетіңіз)
Иә
Жоқ
Егер «жоқ» болса,
өтуі мүмкін жұмы-
стар мен алдағы
уақытта болатын
іс-шараларды көр-
сетіңіз
I қосымша
Қосымшаны www.unicef.kz
сайтынан жүктеуге болады
!
әрі дәл болуы тиіс және т.б.;
• Әлеуметтік әлсіз балаларға жүргізілетін
сауалдама үшін (мысалы, мүмкіндігі шектеулі
балалар, интернат мекемелеріндегі балалар
және т.б.) арнайы нұсқаулықтарға сәйкес
сауалнама әзірлеу керек. Бұл сауалнама атал-
мыш балалардың өмір-сүру шарттарын және
қоршаған ортасын барынша білуге мүмкіндік
береді.
• жауаптар иесінің көрсетілмеуі және құпи-
ялылығы;
•
сауалнамаларды талдау: сәйкесінше толты-
рылмаған сауалнамалар (жасы, жынысы көр-
сетілмеген, бір сұраққа бірнеше жауап беріл-
ген) алынып тасталады, әрбір мектеп, аудан,
қала және т.б. үшін «иә», «жоқ», «білмеймін/
жауап бермеуді дұрыс көремін» деген жауап-
тардың пайыздық арасалмағы есептеледі.
20
Балаға мейірімді қала Бастаманы Қазақстан Республикасында жүзеге асыру әдістемесі
Балаға мейірімді қала Бастаманы Қазақстан Республикасында жүзеге асыру әдістемесі
21
Жергілікті атқарушы органның физикалық
8
,
сексуалдық
9
, эмоционалдық – психикалық
зорлық – зомбылыққа
10
қарсы күрес және
олардың алдын алу, балаларға қамқорлықтың
жоқтығы
11
және балалар саудасы бойынша
стратегиясы (немесе жұмыс жоспары) бар ма?
Жергілікті атқарушы орган балалардың оқу
орындарына алынуы мен баруын қадаға-
лау үшін мониторинг жүргізе ме, мектепке
бармау себептері анықталып, сол бойынша
қандай да бір шаралар қолданыла ма?
Жергілікті атқарушы органның балаларға
арналған мәдени және спорттық іс – шара-
ларды жоспарлау үдерісі бар ма?
Балалар арасындағы жол-көлік жарақатын
алу жағдайына жүйелі түрде талдау жасала
ма?
Мектептердің техникалық жағдайына жүйелі
бақылау, ағымдағы және күрделі жөндеуге
қатысты қажеттіліктерді бағалау, мектеп ме-
кемелерінің материалдық – техникалық база-
сының жалпы жағдайын бағалау, сондай-ақ,
орын алуы мүмкін төтенше жағдайларға
мектеп ғимараттарының төзімділігіне бағалау
жүргізіле ме?
14
Балаларға арналған мектепке дейінгі мекеме-
лерге бару жағдайына талдау жасала ма және
жағдайды жақсарту бойынша қандай да бір
стратегия (жоспар) бар ма, мысалы мектепке
дейінгі мекемелердің материалдық – техни-
калық базасын жақсарту, жұмыс істеп тұрған
мекемелерге жөндеу жүргізу, жаңаларын салу,
бағдарламалардың мазмұнына және оқыту
жағдайларына талдау жасау.
Тұрғындарға балалардың құқықтары
туралы ақпарат беру мақсатында жергілікті
атқарушы ұйымдар өткізетін немесе қолдау
көрсететін бастамалар (мысалы, Балаларды
қорғау күніне орай) бар ма?
Мүмкіндіктері шектеулі немесе созылмалы
аурулармен ауыратын балалары бар отбасы-
ларға әлеуметтік және білім алуға көмектесу
бойынша бағдарламалар бар ма?
18 жасқа толмаған жастардың еңбекке арала-
суына талдау жасала ма?
12
Жергілікті атқарушы орган мектептегі зор-
лық – зомбылыққа қарсы күрес және оның
алдын алу жөніндегі іс-шараларды дамытады
ма, қолдау көрсетеді ме?
13
ӘЛЕУМЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕР ЖӘНЕ ҚОРҒАУ
БІЛІМ БЕРУ
ОЙЫН, ДЕМАЛЫС ЖӘНЕ СПОРТ
КӨЛІК
14
Техногендік сипаттағы (өрт, жарылыс, экологиялық қауіпті заттарды шығару салдарынан болатын жол апаттары, ғимараттардың опырылып құлауы,
өмірді қамтамасыз ету жүйелеріндегі авариялар, көлік апаттары), табиғи (зілзала, көшкін, сел, дауыл, құйын, табиғи өрт), биологиялық (инфекциялық
аурулардың індеті мен ошақтары) және әлеуметтік сипаттағы (терактілер, соғыс, жаппай тәртіпсіздік) төтенше жағдайлар.
8
Балаға қасақана оның өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін зардап (сабау, азаптау, денсаулығына әр түрлі деңгейде ауыр зиян келтіру, өлтіру) немесе
оны өзіне қол салуға дейін жеткізу.
9
Ересек адамдардың сексуалдық қанағаттану немесе пайда табу мақсатында баланы өзінің келісімімен немесе келісімінсіз сексуалдық іс-әрекеттерге
қатыстыруы.
10
Балаға оның жеке басын, оның ар-ожданын, абыройы мен беделін қорлауға, кемсітуге бағытталған, соның салдарынан баланы өзін қорсынуға, өзіне
деген сенімін жоғалтуға, мінезінде әлеуметтенуінің бұзылуын тудыратын патологиялық белгілердің қалыптасуына әкелетін бір рет немесе үнемі әсер ету
нысаны. Эмоционалдық зорлық-зомбылыққа мыналар жатады: балаға дауыс көтеріп, қатты айғайлау, оған қатал әрі кемсітіп қарау, елемеу, қатты сын айту,
ат тағу, келемеждеу, қорлау, қоқан-лоқы көрсету, баланың жеке заттарын жоқ қылу, азаптау немесе үй жануарын өлтіру.
11
Ата-анасы, қамқоршылары, немесе бала тәрбиесіне жауапты басқа ересек адамдар тарапынан оған жай ғана қамқорлықтың болмауы (баланың негізгі
мұқтаждықтарына – тамаққа, киімге, баспанаға, медициналық қызмет көрсетуге көңіл бөлмеу, баланы шамасы келмейтін жұмысқа пайдалану), соның
салдарынан оның эмоционалдық жағдайы бұзылып, денсаулығы мен дамуына қауіп төнеді.
12
Рұқсат етілген ақылы қоғамдық жұмыстардан басқа оқушы жастар үшін 16 жастан бастап оқудан бос уақытында.
13
Үнемі қайталанып отыратын және жүйелі жасалатын қасақана әрекет. Онда балалардың арасында немесе оқушыларға қатысты мұғалімдердің, сондай-
ақ оқушылардың мұғалімге қатысты күш қолдануы да орын алады. Ол эмоционалдық және физикалық деп екіге бөлінеді. Эмоционалдық күш қолдану
балағаттау, келемеждеу, өсек тарату, айдар тағу, шексіз ескерту жасау, әділетсіз бағалау, күлкі қылу, басқа балалардың алдында кемсіту, қоқан-лоқы,
сондай-ақ тартып алу, оқшаулау, зардап шегуші баламен қарым-қатынас жасаудан бас тарту түрінде байқалуы мүмкін. Физикалық зорлық-зомбылық деп
оқушыға, бірге оқитын оқушыға қүш қолдану, оның салдарынан бала денесінен жарақат алуы мүмкін жағдайды айтамыз. Физикалық күш-қолдануға сабау,
соққы беру, шапалақпен тартып жіберу, желкелеу, бүлдіру, заттарын тартып алу және т.б. жатады.
