Балаға мейірімді қала Бастаманы Қазақстан Республикасында жүзеге асыру әдістемесі
10
Балаға мейірімді қала Бастаманы Қазақстан Республикасында жүзеге асыру әдістемесі
11
лы» тұрақты баяндама
Балалардың жағдайлары және олардың
құқықтарының сақталуы туралы деректерді
жинау және оларға мониторинг жүргізу.
8 Балалардың құқықтары туралы хабар-
дар ету
Ересектер мен балалар, сондай-ақ билік ор-
гандары арасында балалар құқықтары туралы
беру туралы шешім шығаратын Ведомствоара-
лық жұмыс тобына жіберіледі.
1 «Балаға мейірімді қала» бастамасы туралы
ақпаратты зерттеу:
• бастаманың әлемдегі және Қазақстандағы
тарихы;
• балаға мейірімді қаланың негізгі элементтері;
• қалалардың балаға мейірімділігінің индика-
торлары;
• «Қаладағы балалардың жағдайы» баяндама-
сын жазу бойынша ұсыныстар.
2 ҚР Білім және ғылым министрлігі Балалар-
дың құқықтарын қорғау комитеті мен қала
(аудан) әкімдігі арасында жасалатын ынты-
мақтастық туралы меморандумға қол қою
арқылы бастамаға қосылу.
3 Қосылғаннан кейін бастаманы жергілікті
деңгейде іске асыруға жауапты бөлім мен
лауазымды тұлғаларды белгілеу және оларға
қажетті қолдау көрсету.
4 Қала (аудан) әкімдігінің жанынан бастаманы
іске асыру бойынша Үйлестіру кеңесін құру
немесе жергілікті деңгейде сектораралық ор-
ган үшін аталған бастаманы іске асыру мәсе-
лелерін бекіту (Кәмелетке толмағандар істері
және олардың құқықтарын қорғау комиссиясы
немесе Гендерлік саясат жөніндегі комиссия
және т.б.). Үйлестіруші орган жергілікті орган-
дар, балалар мен жастар ұйымдары, сондай-ақ
үкіметтік емес ұйымдарының өкілдерінен
хабардарлықты қамтамасыз ету.
9 Балалардың құқықтарын ілгері жылжыту-
дың тәуелсіз тетігі
Балалардың құқықтарын қамтамасыз ету үшін
үкіметтік емес ұйымдарға қолдау көрсету және
адам құқықтарын қорғау жөніндегі тәуелсіз
институттарды, яғни бала құқықтары жөніндегі
Уәкіл институтын дамыту.
құралуы тиіс.
5 Балалармен консультациялар өткізу арқылы
қалалардың мейірімділік индикаторларын
пайдалана отырып, қаладағы (аудандағы)
балалардың қазіргі жағдайын зерттеу.
6 Қаланың (ауданның) даму бағдарлама-
сын және іс-шаралар жоспарын әзірлеу. Бұл
құжаттарда орын алған қиындықтарды шешу
бойынша қадамдар жазылуы тиіс.
7 Бағдарламаны және іс-шаралар жоспарын
ҚР Білім және ғылым министрлігі Балалардың
құқықтарын қорғау комитетінің жанындағы
«Балаға мейірімді қала» бастамасын іске асыру
жөніндегі ведомствоаралық жұмыс тобына
ұсыныстар алу үшін жіберу.
8 Ұсыныстарды алғаннан кейін, бағдарлама
мен іс-шаралар жоспарын жүзеге асыруға кірі-
су (жүзеге асыру кезеңі орта шамамен 1,5–2
жылды құрайды).
9 Ведомствоаралық жұмыс тобы тағайын-
даған кезеңде бастама аясындағы ілгеріле-
ушілікті анықтау үшін, қалада (ауданда)
балалардың жағдайына қайтадан мониторинг
жүргізу. Мониторинг нәтижелері балалармен
және тұрғындармен талқыланып, қалаға (ау-
данға) «балаға мейірімді қала (аудан)» атағын
«Балаларға мейірімді қала
(аудан)» болудың жолдары:
кезең-кезеңмен болатын үдеріс
Қазақстан үшін таңдалған ин-
дикаторлар негіздемесі және
балалардың жағдайын баға-
лау үдерісі
Түрлі елдерде бала құқығы саласында бірік-
тірілген әкімшілік индикаторларды, қоғам мен
балалардың қатысу құралдарын және жиын-
тық индекстерді әзірлеу мен сынақтан өткізуге
қатысты әрекеттер жасалды. Мұндай әрекет-
тер балалардың жағдайы туралы деректердің
сапасын және қолданылу аясын кеңейтуге ғана
емес, сондай-ақ қалалардың балалар жағдайын
бағалау мен оған мониторинг жүргізу мүмкін-
діктерін жетілдіруге де ықпал етті. Қазіргі таңда
балалардың жағдайын бағалаудың стандартты
әдістемесі мен жалпыға бірдей көрсеткіштері
(және құралдары) жоқ. Қолданыстағы әдістер
мен құралдар мемлекеттерді өздерінің нақты
жағдайға бейімделуі үшін, жалпы негіз және
жетекші қағидаттармен қамтамасыз етеді.
Қазіргі кезде «Балаға мейірімді қала» бастамасы
аясында жүргізілетін мониторинг сауалнама-
ларға (Испания), домендерге топтастырылған
әкімшілік индикаторларға (Филиппин аралда-
ры), домендерге бөлінбеген индикаторларға
(Нидерланды), жалпы және нақты бағытталған
индикаторларға (Бразилия), сауалнамалар мен
индикаторлардың араласып келуіне (Франция),
әкімшілік және субъективті индикаторларды
біріктіру негізінде есептелетін жиынтық индек-
ске (Беларусь) негізделеді.
4
Қазақстан үшін ұсынылып отырған жүйде Инно-
ченти зерттеу орталығы, ЮНИСЕФ, Балалардың
өмір сүру ортасын зерттеу тобы мен Childwatch
International желісі жүргізген зерттеулердің нәти-
желері, сондай-ақ баға мен мониторингке қаты-
сты түрлі әдіс-тәсілдерді практикалық тұрғыдан
қолдану барысындағы халықаралық тәжірибе
пайдаланылады. Балаға мейірімді қалаларға мо-
ниторинг жүргізу мен оларды бағалау жүйесінің
жалпы мақсаты жергілікті билік органдарының
балалардың жағдайына кешенді мониторинг
жүргізу және бағалау жүйесін қамтамасыз ете
отырып, жоспарлау үдерісінің сапасын балалар-
дың мүддесіне қарай жақсарту болып табылады.
«Балаға мейірімді қала» бастамасын енгізу басталған сәттен бастап-ақ
зерттеушілер мен практик мамандар бастамаға балалардың өздерін
тартты. Нәтижесінде жағдайды жақсарту барысындағы ілгерілеушілікті
бағалай отырып, жағдайды жан-жақты әрі жүйелі түрде бағалауға мүм-
кіндік беретін қаражат пен құралдарды қоса алғанда, қалалардың дәлелді
бағалауға қажеттіліктерінің артқанын мойындады.
3
3
Балаларға мейірімді қоғамдастықтар мен қалаларды бағалау және оларға мониторинг жүргізу: бастаманы ілгері жылжыту және жергілікті өзін-өзі
басқару органдарының әлеуетін арттыру, Балалардың өмір сүру ортасын зерттеу тобы мен ЮНИСЕФ Инноченти зерттеу орталығы, желтоқсан 2009.
4
«Балаға мейірімді қала» бастамасы бойынша елдік мониторинг жүргізу құралдары: http://childfriendlycities.org/building-a-cfc/indicatorscriteria-for-cfc/
