Бағдарламасы (syllabus) оқу бағдарламасы негізінде әзірленді. Құрастырушылар: Пән оқытушысы:

Әдебиет: [1], [2], [3], [4], [8], [10], [11], [12], [13]. №8 - тақырып. Кәсіпкерлердің қызметіне бизнес

жүктеу 1,76 Mb.

бет	9/35
Дата	29.03.2023
өлшемі	1,76 Mb.
	#41917
түрі	Бағдарламасы

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 35

Кәсіпкерлік негіздері және Көшбасшылық Силлабус

Әдебиет:
[1], [2], [3], [4], [8], [10], [11], [12], [13].
№8 - тақырып. Кәсіпкерлердің қызметіне бизнес-жоспарлау
Сағат саны - 1
Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары

Жалпы ережелер.
Ұйымның жалпы сипаттамалары (түйіндеме)
Тауарлардың (көрсетілетін қызметтердің) сипаттамасы
Өткізу нарықтарындағы бәсекелестік
Маркетинг жоспары
Өндірістік жоспар
Ұйымдастыру жоспары

Тақырыптың мақсаты: Кәсіпкерлердің қызметіне бизнес-жоспарлауды түсіндіру.
Дәріс тезисі
Бизнес-жоспар (ағылшын бизнес-жоспар) - кез-келген коммерциялық жобаны және кәсіпорынның қызметін жүзеге асыру үшін кәсіпорынның бағдарламасы болып табылады. Онда фирма, өнім, оның өнімі, сатылым нарығы, персонал, қаржы және ұйымдық құрылым туралы ақпарат бар. Кез-келген экономикалық жүйеде жоспарлану фирманың негізгі қызметі болып саналады. Ұйымдардың бизнес-жоспары қаржыландыруға, субсидиялауға, инвестициялауға және басқа да себептерге немесе кәсіпкердің өзі үшін керек әртүрлі бизнес-жоспарлар және олардың құрылымы қажет ететін талаптарына байланысты болады. Бизнес-жоспар кәсіпкердің имиджінің элементі болып табылады. Бизнес-жоспарды әзірлеу мақсаты нарықтың талаптары мен іскерлік мүмкіндіктері бар белгілі бір уақыт ішінде кәсіпкерлік құрылымның ұтымды жұмысын әзірлеу болып табылады. Бизнес-жоба - компанияның (жоспардың), өндірілген тауарлардың, оларды өндіру мен сатудың жоспарларын, келісімдерді, жобаларды басқаруды, сондай-ақ үйлестіру және экономикалық жоспарларды қоса алғанда, нәтижелілікті бағалау мен жоспардың тәуекелдері туралы белгілі бір кезеңдегі компания жұмысының жобасы. Бизнес-жоспардың шешетін негізгі міндеттері:  бағдарлар, мақсатты нарықтар және осы нарықтағы орын;  стратегияны іске асыруға жауапты тұлғалар;  тұтынушылардың талғамдары мен сұрауларын ескере отырып, тауарлар мен қызметтердің құрамы, сапалық, сандық сипаттамалары;  барлық шығындар мен экономикалық жағдайды бағалайды;  стратегиялық міндеттерді ескере отырып, қызметкерлердің сәйкестігін, жұмысқа ынталандыру жағдайларын анықтайды және түзетеді;  өз өнімдерін және басқаларын ілгерілету жолдарын айқындайды;  нысаналы көрсеткіштерді іс жүзінде іске асыру үшін әртүрлі тәуекелдер, қиындықтар және осы кедергілерді еңсеру
Бизнес-жоспар – салынған инвестициялар, болашақ іс-әрекеттерді көрсететін есеп-талдау. Бизнес-жоспар компания үшін үш маңызды сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді. 1.Тәуекелдерді азайтып, қызмет түрлерін (компанияның портфолиосын әртараптандыру) қалай кеңейтуге болады? 2.Нарыққа қалай шығуға және нарықтан шығу керек?. 3.Қолданыстағы нарықты қалай сақтауға және кеңейтуге болады?
Бизнес-жоспар жасалғаннан кейін соңғы кезекте жазылады. Ол бизнес-жоспардың негізгі ережелері мен идеяларын, кәсіпкердің қорытындылары туралы ақпаратты қамтуы керек. Түйіндеме құрылымы үш бөліктен тұрады
 кіріспе: жоспардың мақсаттарын, жобаның қысқа мерзімді маңызын қамтиды;  негізгі мазмұны: бизнес-жоспардың және оның негізгі бөліктерінің барлық негізгі элементтерінің қысқаша сипаттамасы (қызмет түрі, сұраныс болжамы, жобаның құны, қаржыландыру көздері және т.б.);  қорытындыда кәсіпкердің болашақ жетістіктерінің факторлары, кәсіпкерлік әрекеттерінің негізгі жолдарын сипаттау кіреді.
Бизнес-жоспар болашақ өнімнің толық сипаттамасын қамтуы керек. Өнімнің (өнімдердің, қызметтердің) сипаттамасына қатысты сұрақтар келесідей тізімде болуы мүмкін. 1.Тауарлардың нақты сипаттамасы және оны қолдану әдістері. Бұл жағдайда тауарлардың қасиеттері өзінің әлеуетті сатып алушыларының қажеттіліктеріне байланысты болуы керек. 2.Таңдалған өнімді қолданудағы үрдістер (оны тұтыну уақыт өте ұлғаяды ма немесе азаяды ма, оны қолданудың жаңа әдістері мүмкін бе?). Фирма өз өнімінің өмірлік циклін қалай көреді?
3.Бәсекелестермен ұсынылатын ұқсас өнімдердің (қызметтер) ауқымы қандай? Таңдалған өнім бәсекелестердің модельдерімен салыстырғанда бірегей бола ма, нарық (тұтынушылар) өнімнің бірегейлігін, айрықша болуын талап етеді ме? 4.Өнімді қорғау деңгейі қандай, яғни кәсіпкер патент, авторлық құқық, тіркелген тауар белгісін және т.б. істейді ме?
Бизнес-жоспардың бұл көлемінде нарықтың абсолютті мөлшерін, бұл нарық өсуге немесе тоқырауға бейім бе, нарықтың негізгі сегменттерін (тұтынушылық топтарын) көрсету маңызды. Нарықтың циклдық және маусымдық ауытқуларға ұшырап жатқандығына қарамастан, әртүрлі ішкі және сыртқы факторларға қаншалықты сезімтал екенін анықтау қажет. Өз бәсекелестерін, олардың нарықтағы үлесін және басқа да факторларды сипаттау керек. Нарықтың жалпы тартымдылығы туралы қорытынды жасау аса маңызды болып табылады. Егер бұл қанағаттанарлық болса, өзіңіздің әлеуетті үлесіңізді анықтап, өз өнімдеріңіздің сату болжамын ұсынасыз. Ол ақшалай көрсеткіштерде де, физикалық бірліктерде де көрсетілуі керек. Өткізу нарығын бағалау мыналарды қамтиды: сұраныс деңгейі; сұранысты қанағаттандыру дәрежесі; бәсекелестік деңгейі; өнімді сатып алғысы келетін тұтынушылардың үлесі.
Табысқа жету үшін фирма өз өнімінің тиімді нарығын құруы керек. Осындай нарықты құрудың негізгі қадамдары бизнес-жоспардың маркетингтік бөлігін сипаттайды, ол мыналарға қажет:
 кәсіпкер негізгі мақсаттары мен міндеттерін, фирманың маркетингтік қызметінің стратегиясын іске асыра алатынын ұғына білуі;
 маркетологтар бұл жоспарды өз өнімдерін дамыту және нарық жасау жөніндегі нұсқаулық ретінде пайдалана алады;
 инвесторлар нарықтың жеткілікті қуаты мен келешегіне сенімді бола алуы.
Маркетинг жоспары маркетингтің барлық элементтерін қамтуы керек және келесідей сұрақтарға жауап беруі тиіс:
1. Кәсіпорын бағдарланған нарықта тұтынушылардың негізгі сипаттамалары қандай? (Табыстың деңгейі, жасы, жынысы, мінез-құлық қағидалары және т.б.), яғни осы нарықтың негізгі сегменттері қандай?
2. Бизнес нарықтың осы сегментіндегі үлесті қандай жерде талап ете алады? Фирма бәсекелестерін басып немесе орнын тауып алуға тырысады ма?
3. Компания тауарларының бағасын есептеудің негізгі әдістемесі қандай? Таңдалған баға деңгейімен фирманың таза пайдасы қандай болады? Сатып алушылар үшін жеңілдіктер қарастырылады ма?
Техникалық сипаттамадан басқа, өндірістік жоспарда өндірістік шығындардың экономикалық есептері болуы керек. Бұдан басқа, келесі сұрақтарға жауап беру керек:
1. Өндіріс пен технологияның негізгі әдістері қандай?
2. Өндіріс процесінің жалпы құрылымы, тауарларды өндіру бойынша операциялар қандай? Операцияларда артықшылықтарға қол жеткізуге бола ма? Өндірістік процестің құрылымы өндірістік ағын схемасы арқылы жақсы көрінеді.
3. Қандай шикізат пен материалдар қажет? Фирманың негізгі жеткізушілері кімдер? Олардың аттары мен мекен-жайларын беру керек.
4. Маңызды факторлар («тар орындар») анықталды ма? Олар белгілі бір операцияларға және т.б. жұмсалған жеткізушілер, уақыт бола алады.
5. Өндірісті ұйымдастыру үшін қандай мүмкіндіктер қажет? Кәсіпорында жұмыс істеп тұрған қуаттар бар ма? Оларды кеңейтудің,шығындардың қандай жоспарлары бар?
6. Өндірістік операцияларды орындау кезінде қайталанудың, күтпеген жағдайлардың жиілігі қандай?
7. Сапаны бақылау қалай жүзеге асады?
8. Қолданыстағы және қажетті жабдықтардың сипаттамасы қалай таңдалып алынады?
Ол фирма таңдаған мүліктің нысанын, басқару мәселелерін, өкілеттіктер мен міндеттерді бөлуді, фирманың ұйымдық құрылымының түрімен таныстырады. Төмендегі сұрақтар жоспарды құрастыруға арналған нұсқаулық ретінде қызмет етуі мүмкін:
1. Негізгі акционерлер немесе жарнашылар кімдер?
2. Фирманың күнделікті басқаруында иелердің қатысуы қалай көрінеді?
3. Қызметкерлерге, басқарушыларға өкілеттіктер қалай бөлінеді?
4. Қызметкерлермен жасалған шарттардың негізгі ерекшеліктері қандай? Сыйақы қалай жүзеге асырылады?
Бақылау сұрақтары
1. Бизнес-жоспар не үшін қажет?
2. Жоспарлаудың мақсаттары мен қағидаларының мәні неде?
3. Жоспарлаудың тағайындалуы, міндеттері және функциялары?
4. Бизнес-жоспарлаудың технологиясы мен құрылымы?
5. Жеке бизнесті құру үшін қажетті жағдайлар қандай? Тәуекелдердің ерекшеліктерін анықтаңыз.
6. Тәуекелдерді болдырмауда кәсіпкерлік үшін маңызы қандай?
7. Кәсіпорын тәуекелінсіз тиімді жұмыс істеудің негізгі шарттары?
8. Қазақстандық кәсіпорындардың қазіргі жағдайында қандай тәуекелдер болуы мүмкін?
9. Дағдарыс кезеңінде кәсіпорындар мен мемлекет дағдарысқа қарсы қандай шараларды дамытуы керек?
10. Бизнес-жоспар жасауда негізгі қадамдар қандай?
11. Ұйымның жалпы сипаттамаларының (түйіндеме) тізімін атап шығыңыз?
12. Тауарлардың (қызметтердің) ерекшеліктері мен қасиеттерін сипаттап шығыңыз?
13. Тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сату нарығының сипаттау ерекшеліктері мен сату нарықтарындағы бәсекелестік қандай?
14. Маркетингтік жоспардың ерекшеліктері қандай?
15. Өндірістік жүйедегі өндірістік жүйенің негізгі компоненттерін сипаттаңыз?
16. Ұйымдық жоспар нені қарастырады?
17. Қаржылық жоспардың негізгі ұстанымдары қандай?
18. Табыстар мен шығындар туралы мәлімдеме нені білдіреді?
19. Ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы есепке не кіреді? 20. Бизнес-жоспардың дизайны мен стилі үшін негізгі ережелерді келтіре аласыз ба?

Глоссарий/түйінді сөздер

Инвестор, маркетолог, маркетингтік жоспар, бизнес жоспар.
.

жүктеу 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 35